Với việc được tăng thêm quyền, Thủ đô Hà Nội sẽ có thể tự giải quyết một số vấn đề cấp thiết, tránh phải xin ý kiến Chính phủ hoặc chờ Quốc hội họp để quyết định.
Phân cấp thẩm quyền quyết định đầu tư
Báo Vnexpress dẫn Điều 43 dự thảo Luật Thủ đô sửa đổi cho biết, Chính phủ đề xuất HĐND TP. Hà Nội được quyết định chủ trương dự án đường sắt đô thị; dự án sử dụng vốn đầu tư công tối đa 20.000 tỷ đồng; dự án sử dụng ngân sách trung ương, nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nước ngoài; dự án đầu tư công liên tỉnh nằm trong vùng Thủ đô.
Luật Đầu tư công hiện nay quy định, những dự án quan trọng quốc gia (có số vốn từ 10.000 tỷ đồng) thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội. Trong khi đó, dự án đầu tư sử dụng vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài thuộc thẩm quyền Thủ tướng.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng phân quyền cho UBND TP. Hà Nội chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án thuộc thẩm quyền của Thủ tướng theo Luật Đầu tư, Luật Công nghệ cao như dự án đầu tư xây dựng nhà ở (để bán, cho thuê, cho thuê mua), khu đô thị có quy mô sử dụng dưới 500 ha hoặc quy mô dân số từ 50.000 người trở lên; dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao.
Tại phiên họp tổ về dự thảo luật chiều 10/11, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng cho rằng việc phân cấp mạnh mẽ về thẩm quyền đầu tư sẽ giúp Thủ đô tháo gỡ nhiều rào cản ở những dự án trọng điểm, tác động lớn và dự án đường sắt đô thị. Thành phố cũng có thể tự giải quyết một số vấn đề cấp thiết, tránh phải xin ý kiến Chính phủ hoặc chờ Quốc hội họp để quyết định.
“Nội dung quan trọng trong việc sửa đổi Luật Thủ đô lần này theo tinh thần Nghị quyết số 15-NQ/TW là phải xây dựng cơ chế chính sách vượt trội. Đồng thời, tăng quyền và giao quyền cho Hà Nội triển khai thực hiện các lĩnh vực”, - báo Kinh tế & Đô thị dẫn lời Bí thư Đinh Tiến Dũng.
Tăng thêm đại biểu HĐND để đảm bảo quyền lợi cử tri Thủ đô
Trong dự thảo, Chính phủ cũng đề xuất tăng số lượng đại biểu HĐND từ 95 lên 125, tăng tỷ lệ đại biểu HĐND chuyên trách từ 20% lên 25%. Thay đổi này nhằm nâng cao năng lực, tính chuyên nghiệp và hiệu quả hoạt động của HĐND.
Theo cơ quan soạn thảo, số lượng người cư trú thường xuyên và làm việc tại Hà Nội là hơn 10 triệu người. Với con số 95 đại biểu HĐND thành phố như hiện nay, bình quân 105.000 người dân có một đại biểu, thấp hơn bình quân chung cả nước. Việc không đủ số lượng đại biểu HĐND có thể dẫn đến không bảo đảm được tính đại diện, quyền lợi của cử tri và nhân dân Thủ đô.
HĐND thành phố dự kiến sẽ có thêm hơn 110 nhiệm vụ, quyền hạn có yêu cầu phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn trong Luật Thủ đô. Vì vậy, tổ chức, cơ cấu bộ máy của HĐND thành phố cần phải đủ mạnh để nâng cao chất lượng hoạt động, giám sát.
Dự thảo cũng đề xuất tăng thêm 1 Phó Chủ tịch HĐND (hiện hành là 2), mở rộng thành phần của Thường trực HĐND so với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Điều này được cho là sẽ giúp bảo đảm nguồn nhân lực lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành.
Trong báo cáo đánh giá tác động của Bộ Tư pháp, nếu không tổ chức HĐND cấp phường nhiệm kỳ 2026-2031, số đại biểu HĐND các cấp của Hà Nội sẽ ít hơn so với quy định khoảng 7.000.
"Như vậy việc tăng thêm 30 đại biểu HĐND TP như dự kiến không làm phát sinh thêm ngân sách của thành phố", - báo cáo của Bộ Tư pháp cho biết.
Có thêm 2 thành phố trực thuộc Hà Nội
Ngoài 20 đô thị theo tại Quy hoạch chung Thủ đô, Hà Nội sẽ hình thành thêm 2 thành phố trực thuộc tại khu vực phía Bắc trong vai trò thành phố logistic, dịch vụ (vùng Đông Anh, Mê Linh, Sóc Sơn) và phía Tây là thành phố về giáo dục, đào tạo, khoa học (vùng Hòa Lạc, Xuân Mai).
Dự thảo cho phép xây dựng HĐND, UBND thành phố thuộc Hà Nội và được áp dụng một số đặc thù vượt trội so với cơ cấu tổ chức của quận, huyện, thị xã. Số lượng Phó Chủ tịch HĐND tăng từ 1 lên 2 người, Phó Chủ tịch UBND từ 3 lên 4 người và đại biểu HĐND chuyên trách từ 6 lên 9 nguòi.
Bộ Tư pháp (cơ quan chủ trì soạn thảo) cho rằng, Hà Nội phải có giải pháp, nguồn lực tài chính phát triển hệ thống vận tải hành khách đồng bộ, đặc biệt là hệ thống đường sắt đô thị, xe buýt nhanh (BRT) và xe buýt thường.
Do vậy, dự thảo cho phép HĐND TP. Hà Nội quyết định chủ trương đầu tư dự án TOD (phát triển đô thị dựa trên giao thông công cộng) phù hợp điều kiện về ngân sách, diện tích đất có thể đấu giá để thực hiện tái thiết, xây dựng đô thị mới; sử dụng ngân sách địa phương để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Về cơ chế huy động nguồn lực để phát triển đường sắt đô thị, có các phương án bao gồm: đấu giá quyền sử dụng đất, quyền sử dụng không gian ngầm, khoảng không trên cao trong khu vực TOD. Tiền thu được sẽ dùng để phục vụ đầu tư đường sắt đô thị, hệ thống giao thông công cộng kết nối với hệ thống đường sắt đô thị, hạ tầng kỹ thuật kết nối đến nhà ga.
Có thêm cơ quan chuyên môn trực thuộc tương tự TP.HCM
Dự thảo đề xuất phân quyền cho UBND TP. Hà Nội điều chỉnh một số nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND quận, huyện, thị xã;
Đồng thời, quy định tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính đặc thù thuộc UBND TP. Hà Nội, UBND quận, huyện, thị xã; quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý.
Cơ chế này tương ứng với việc Ban Quản lý an toàn thực phẩm (một mô hình riêng của TP.HCM) có thể được nâng lên thành Sở để thực hiện hiệu quả công tác quản lý nhà nước về vệ sinh, an toàn thực phẩm trên địa bàn. Đây là nội dung đáng chú ý trong Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.
Mô hình này có thể giúp khắc phục hạn chế về công tác bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm mà theo pháp luật hiện nay đang được quản lý bởi 3 cơ quan gồm y tế, nông nghiệp, công thương, dẫn đến nhiều vướng mắc trong thực tiễn ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM.
Dự kiến, Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp diễn ra vào giữa năm 2024.