Thế nhưng, cũng vì lý do này mà doanh nghiệp Việt đành chịu "trắng tay" với các hợp đồng xuất khẩu gạo gần đây. Câu hỏi đặt ra là, vì sao doanh nghiệp Việt Nam không thể hạ giá để cạnh tranh với các đối thủ từ Thái Lan hay Pakistan?
Giá gạo 5% tấm lập đỉnh, doanh nghiệp Việt mất hợp đồng
Theo tạp chí Kinh tế Sài Gòn, từ đầu tháng 10/2023 đến nay, giá chào xuất khẩu gạo của Việt Nam luôn cao hơn các đối thủ cạnh tranh từ Thái Lan và Pakistan khoảng 30 USD/tấn với phân khúc gạo 5% tấm (loại gạo Ấn Độ đang tạm dừng xuất khẩu ).
Thời điểm cuối tháng 10/2023, khoảng cách này đã "nới" lên khoảng 80 USD/tấn. Như vậy, đúng ra đây phải là việc đáng mừng khi gạo 5% tấm của Việt Nam có giá bán cao nhất thế giới. Tuy nhiên, chính vì mức giá bán cao như vậy nện doanh nghiệp Việt lại "trắng tay" trong các hợp đồng xuất khẩu gạo gần đây.
Tại hội nghị chuyên ngành lúa gạo được tổ chức ở Cần Thơ mới đây, ông Nguyễn Việt Anh, Tổng giám đốc Công ty lương thực Phương Đông (ORICO) cho biết, không cần đợi đến năm 2024, các doanh nghiệp Việt đã bị ảnh hưởng ngay trước mắt khi giá gạo chào xuất khẩu cao hơn so với giá của đối thủ cạnh tranh.
"Các hợp đồng hiện tại của chúng tôi, khách hàng đang chuyển qua mua gạo Thái vì giá chúng ta cao hơn", - The Saigon Times dẫn lời ông Việt Anh.
Theo ông, kể cả khách hàng lớn nhất của Việt Nam là Philippines thì hiện cũng đã quay sang mua gạo Thái Lan.
"Philippines nhập khẩu từ Việt Nam chiếm 80% tổng lượng nhập khẩu gạo của họ, nhưng bây giờ họ chuyển qua Thái rồi", - lãnh đạo ORICO cho hay.
Trong khi đó, ông Trần Tuấn Kiệt, Giám đốc Công ty TNHH lương thực thực phẩm xuất nhập khẩu Miền Nam cho biết, với các hợp đồng xuất khẩu sang Indonesia gần đây, doanh nghiệp Việt không thể cạnh tranh lại với Thái Lan và Pakistan.
Theo đó, ngoài con số 100.000 tấn gạo đã giành được từ hợp đồng nhập khẩu 500.000 tấn của Indonesia hồi đầu tháng 10 vừa qua. Trong khi đó, Việt Nam đành chịu "trắng tay" với hợp đồng 550.000 tấn mới đây, do không dám ký.
Theo ông, đơn hàng 100.000 tấn do 2 doanh nghiệp trong nước trúng thầu với giá giao tại cảng Indonesia khoảng 625 USD/tấn, tức tương đương mức 600 USD/tấn khi quy ra giá FOB giao tại cảng TP.HCM.
"Nhưng giá thị trường hiện là 650 USD/tấn, tức doanh nghiệp bị lỗ khá nhiều", - ông Kiệt nhận định.
Cho tới lúc này, giá gạo 5% tấm của Việt Nam hiện đang chênh lệch hơn 90 USD/tấn so với đối thủ cạnh tranh.
Không thể giảm giá xuất khẩu để cạnh tranh
Như vậy, vấn đề là tại sao doanh nghiệp Việt Nam không hạ giá chào xuất khẩu để tăng sức cạnh tranh, mà phải chấp nhận để các hợp đồng mới lọt vào tay đối thủ nước ngoài?
Tại chí Kinh tế Sài Gòn lý giải, nguyên nhân chính là do nguồn cung hiện nay có khả năng phục vụ xuất khẩu vẫn ở mức rất hạn chế, trong khi giá nội địa lại đang rất cao, khiến cho giá xuất khẩu không thể giảm thêm được.
Theo ông Nguyễn Việt Anh, giá gạo nội địa 5% tấm hiện tại, nếu đem quy ra giá gạo xuất khẩu đã lên tới 650 USD/tấn.
"Xuất khẩu với giá 650 USD/tấn còn chưa có lợi nhuận, thì sao dám hạ giá để bán", - ông Việt Anh thẳng thắn.
Trong khi đó, với chủng loại gạo thơm, để doanh nghiệp có hiệu quả, giá xuất khẩu phải đạt mức 710-720 USD/tấn. Thế nhưng, theo ông Việt Anh, ở mức giá này lại không bán được.
Về phần mình, ông Trần Tuấn Kiệt thì cho rằng, nếu giá lúa ngoài đồng được thương lái mua so với mặt bằng chung của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, thì giá nội địa lại "đang đi trước" giá xuất khẩu.
Về nguồn cung, Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA) dẫn báo cáo của Cục trồng trọt - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, vụ Thu Đông năm 2023, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã thu hoạch được 344.000 héc ta trên tổng số 685.000 héc ta diện tích gieo sạ.
Như vậy, có thể thấy, với việc giá nội địa quy ra giá xuất khẩu quá cao như đã nói, trong khi nguồn cung lại không quá dồi dào ở thời điểm này, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam không thể cắt giảm giá bán để gia tăng sức cạnh tranh với các đối thủ đến từ Thái Lan và Pakistan.