Theo VTV, sau khi về Việt Nam, ấn vàng sẽ được trưng bày tại Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng, bảo tàng ngoài công lập do ông Nguyễn Thế Hồng làm Giám đốc.
Có ý kiến thắc mắc, khi chiếc ấn này thuộc quyền sở hữu tư nhân, liệu nó có thể bị bán ra nước ngoài hay không. Báo Thanh niên đã dẫn lời lãnh đạo Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT-DL) giải thích rõ về vấn đề này.
Chính thức chuyển gia ấn vàng “Hoàng đế chi bảo” cho Việt Nam
VTV cho biết, chiều 16/11 (theo giờ Pháp), tại Đại sứ quán Việt Nam ở Pháp, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng, Đại sứ Việt Nam tại Pháp Đinh Toàn Thắng, Trưởng Phái đoàn Việt Nam bên cạnh UNESCO Lê Thị Hồng Vân, Cục trưởng Cục Di sản văn hoá Lê Thị Thu Hiền, đại diện Bộ Công an (Việt Nam) và đại diện Bộ Ngoại giao Pháp, đại diện UNESCO đã chứng kiến lễ chuyển giao ấn vàng Hoàng đế chi bảo cho Việt Nam.
Đây là kết quả của hơn 1 năm kiên trì, nỗ lực đàm phán, thương thảo và thực hiện các thủ tục pháp lý để dừng việc đấu giá công khai Ấn vàng “Hoàng đế chi bảo” tại Paris (Pháp) hồi tháng 11/2022, cũng như thỏa thuận chuyển giao Ấn vàng Hoàng đế chi bảo cho Việt Nam theo đề nghị của Đoàn công tác liên ngành do Bộ VHT&TDL chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Tư Pháp, Bộ Tài chính, Bộ Công an và sự hỗ trợ đặc biệt từ Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp.
Bộ trưởng Bộ VHTT&DL đã quyết định lựa chọn Công ty TNHH Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng, Bắc Ninh làm đại diện thực hiện thủ tục tài chính liên quan đến quyền lợi các bên theo pháp luật của Cộng hòa Pháp; đồng thời tiến hành lưu giữ, trưng bày và phối hợp với Bảo tàng Lịch sử quốc gia bảo vệ, phát huy giá trị của Ấn vàng tại Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng theo đúng Luật Di sản văn hóa.
Trước đó, vào tháng 11/2022, các cơ quan Việt Nam đã nỗ lực tìm kiếm nguồn lực hỗ trợ để kịp thời đàm phán, dừng đấu giá và yêu cầu chuyển giao Ấn vàng “Hoàng đế chi bảo” về nước.
Tuy nhiên, chỉ có ông Nguyễn Thế Hồng, Giám đốc Công ty TNHH Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng tham gia với mục đích mua để bổ sung sưu tập cá nhân, dự kiến trưng bày tại bảo tàng ngoài công lập là Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng, tỉnh Bắc Ninh.
Ấn vàng Hoàng đế chi bảo là di sản văn hoá quan trọng
Ngoài những giá trị về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật… ấnn vàng “Hoàng đế chi bảo” còn là di sản văn hóa có ý nghĩa hết sức quan trọng với dân tộc, là biểu trưng của quyền lực chính trị trong một giai đoạn lịch sử nhất định, đánh dấu cột mốc quan trọng cho sự chuyển giao từ chế độ quân chủ hơn 1 nghìn năm sang nền dân chủ nhân dân với sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, tiền thân của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thời đại Hồ Chí Minh.
Khi tuyên bố thoái vị ngày 30/8/1945, vua Bảo Đại đã chọn chiếc Ấn đẹp nhất, quý nhất, biểu trưng của chế độ quân chủ Nhà Nguyễn là kim ấn “Hoàng đế chi bảo” cùng thanh bảo kiếm mà vua Khải Định (1916 - 1925) đã trao lại cho ông, để bàn giao cho chính quyền cách mạng.
Đại diện chính quyền cách mạng là ông Trần Huy Liệu đã tiếp nhận bộ ấn kiếm này, chuyển về Hà Nội ngay trước khi Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đọc Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 lịch sử.
Từ sau ngày Toàn quốc kháng chiến (tháng 12/1946), không rõ thông tin về nơi lưu giữ ấn kiếm. Năm 1952, hai cổ vật này về tay người Pháp. Đến ngày 8/3/1952, Pháp tổ chức lễ trao lại ấn kiếm cho Cựu hoàng Bảo Đại với vai trò là Quốc trưởng, sau đó được đưa sang Pháp vào năm 1953.
Trước khi qua đời năm 1997, Bảo Đại di chúc để lại toàn bộ tài sản ở Pháp, trong đó có ấn vàng nói trên cho vợ là bà Monique Baudot, người Pháp. Năm 2021, bà Monique Baudot qua đời, các tài sản này thuộc về những người thừa kế và được giao bán đấu giá tháng 11/2022.
Trải qua 143 năm với 13 đời vua, triều đình Nhà Nguyễn đã chế tác và đưa vào sử dụng hơn 100 chiếc ấn, thường đúc bằng vàng, bạc (gọi là kim bảo), hoặc chế tác từ ngọc quý (gọi là ngọc tỷ).
Trong bộ sưu tập Kim ngọc bảo tỷ của hoàng đế và vương hậu triều Nguyễn, Bảo tàng Lịch sử quốc gia hiện đang lưu giữ, bảo quản được 85 Kim ngọc bảo tỷ (trong đó có 2 Kim bảo đời Quốc chúa Nguyễn Phúc), còn lại là Kim ngọc bảo tỷ của 9 đời vua và vương hậu triều Nguyễn.
Theo VTV, đây là bộ sưu tập ấn nằm trong sưu tập Bảo vật hoàng cung triều Nguyễn, được triều đình nhà Nguyễn giao lại cho chính quyền cách mạng năm 1945 (Liên khu IV lưu giữ sau đó bàn giao cho Bộ Tài chính) và Bộ Tài chính giao cho Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam (nay là Bảo tàng Lịch sử quốc gia) từ năm 1959.
Bộ sưu tập sau đó được gửi lưu giữ tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đến năm 2007, được bàn giao trở lại cho Bảo tàng Lịch sử Việt Nam lưu giữ, bảo quản và phát huy giá trị cho đến ngày nay.
Chủ ấn có được bán ra nước ngoài không?
Liên quan đến việc chuyển giao ấn vàng Hoàng đế chi bảo về Việt Nam, nhiều ý kiến thắc mắc liệu chủ ấn có được bán cổ vật này không?
Về vấn đề này, báo Thanh niên dẫn tin từ Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT-DL) cho biết, ông Nguyễn Thế Hồng, Giám đốc Công ty TNHH Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng, mua chiếc ấn này để bổ sung sưu tập cá nhân. Ấn cũng dự kiến được trưng bày tại bảo tàng ngoài công lập là Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng, Bắc Ninh.
Trước đó, Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL Nguyễn Văn Hùng đã lựa chọn Công ty TNHH Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng làm đại diện thực hiện các thủ tục tài chính liên quan đến quyền lợi các bên, liên quan đến ấn vàng theo pháp luật của Pháp.
Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng đồng thời sẽ thực hiện việc lưu giữ, trưng bày và phối hợp với Bảo tàng Lịch sử quốc gia bảo vệ, phát huy giá trị của ấn Hoàng đế chi bảo tại Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng theo quy định của luật Di sản văn hóa.
Việc ông Hồng được lựa chọn một phần là do thời điểm Việt Nam tìm kiếm các nguồn lực hỗ trợ để kịp thời có cơ sở đàm phán, dừng đấu giá và yêu cầu chuyển giao ấn vàng Hoàng đế chi bảo về nước, chỉ có ông quyết định cùng tham gia mua.
Để có cơ sở tham mưu, lãnh đạo Bộ VHTT&DL cho phép Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng tham gia và hỗ trợ thực hiện các cam kết tiếp nhận, chuyển giao Ấn vàng cho phía Việt Nam.
Trước khi Bộ VH-TT-DL chọn Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng là đại diện thực hiện các thủ tục tài chính liên quan, Cục Di sản văn hóa và công ty này đã ký cam kết với nội dung như sau:
“Bên A và cá nhân ông Nguyễn Thế Hồng cam kết và bảo đảm Ấn vàng “Hoàng đế chi bảo” sẽ chỉ chuyển giao cho Nhà nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua Bộ VHTTDL, trên cơ sở phù hợp với quy định của Điều 43 của Luật Di sản văn hoá, sau một thời gian phù hợp khi Bên A không còn nhu cầu sở hữu, trưng bày, phát huy giá trị tại Bảo tàng Hoàng Gia Nam Hồng, Bắc Ninh, Việt Nam. Chi phí chuyển giao bao gồm: chi phí trả cho việc thuê Luật sư đàm phán; chi phí mua ấn vàng từ nhà đấu giá Millon, Pháp (bao gồm các loại thuế, phí liên quan); chi phí đưa ấn vàng về nước (chi phí hải quan, vận chuyển quốc tế)”.
Như vậy, với cam kết đã ký, nếu không có nhu cầu sở hữu ấn Hoàng đế chi bảo nữa, ông Nguyễn Thế Hồng chỉ có thể bán ấn lại cho Nhà nước, cụ thể là Bộ VH-TT-DL. Giá tiền mà Nhà nước mua lại khi đó sẽ tính bằng tiền thuê luật sư cộng với chi phí mua ấn từ nhà đấu giá và chi phí đưa ấn về nước.
Trước ý kiến đặt vấn đề khi chiếc ấn này thuộc quyền sở hữu tư nhân, liệu nó có thể bị bán ra nước ngoài hay không, ông Trần Thành, Phó cục trưởng Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT-DL), cho biết pháp luật về di sản văn hóa đã có những quy định có liên quan đến ấn Hoàng đế chi bảo.
"Nếu tư nhân tiếp tục đưa ra nước ngoài với mục đích trưng bày quảng bá văn hóa Việt Nam, hoặc đưa ra nước ngoài để tu sửa, bảo quản nếu hiện vật xuống cấp mà công nghệ và trình độ kỹ thuật của Việt Nam chưa thực hiện được, thì sẽ có thông tư quy định. Trường hợp đưa ra với mục đích khác thì cũng đã có thông tư ngăn chặn việc mang ra nước ngoài", báo Thanh niên dẫn lời ông Trần Thành.