Tạp chí Tài chính dẫn khảo sát của VCCI cho biết, có tới 88-93% doanh nghiệp chưa từng biết hoặc mới chỉ nghe sơ qua về EGD. Trong khi đó, nhiều chính sách "xanh" khác của EU ảnh hưởng trực tiếp tới hàng hóa Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này đã và sắp được ban hành.
Thoả thuận Xanh EU ảnh hưởng thế nào đến doanh nghiệp Việt Nam?
Tạp chí Tài chính dẫn thông tin từ Trung tâm WTO và Hội nhập (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI) cho biết, chuyển đổi xanh đang trở thành xu hướng tất yếu toàn cầu.
Trong đó, Liên minh châu Âu (EU) được xem là một trong những khu vực tích cực nhất thế giới nỗ lực theo đuổi xu hướng này, mà động thái mới nhất là việc thông qua và triển khai Thỏa thuận xanh (EGD) từ đầu năm 2020.
Theo đó, EGD là gói các sáng kiến chính sách khung của EU nhằm xây dựng EU trở thành khu vực trung hòa về phát thải khí nhà kính vào năm 2050, cũng như giảm thiểu sử dụng các nguồn lực tự nhiên trong phát triển kinh tế.
TS. Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập (VCCI), cho biết, đến thời điểm hiện tại, với khoảng gần 60 hành động thực thi, thỏa thuận này tác động đến các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam ở 3 góc độ chính.
"Thứ nhất, thỏa thuận làm gia tăng các tiêu chuẩn xanh, bền vững đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang EU (các tiêu chuẩn kỹ thuật xanh mới, hoặc sửa đổi, nâng cấp yêu cầu hoặc mở rộng diện áp dụng của các tiêu chuẩn hiện có)", - Thời báo Tài chính Việt Nam dẫn lời TS. Nguyễn Thị Thu Trang.
Thứ hai, thoả thuận làm gia tăng trách nhiệm tài chính xanh (dưới dạng các khoản phí bổ sung phải nộp, các loại chứng chỉ trung hòa carbon phải mua…) của một số nhà sản xuất liên quan đến sản phẩm có khả năng gây ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất khi nhập khẩu vào EU.
Và thứ ba, thoả thuận này tăng cường trách nhiệm giải trình về nguồn gốc sản phẩm cũng như về các yêu cầu liên quan đến tác động của quá trình sản xuất, sử dụng, thải bỏ sản phẩm đối với môi trường.
Khó khăn và cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam
Trong khảo sát mới đây do VCCI thực hiện, có tới 88-93% doanh nghiệp và các chủ thể liên quan khác chưa từng biết hoặc mới chỉ nghe nói sơ qua về EGD và các chính sách, quy định cụ thể mà EU đã triển khai.
Đáng nói, nhiều chính sách xanh khác của EU có ảnh hưởng trực tiếp tới hàng hóa Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này đã được ban hành hoặc đang dự thảo, sẽ sớm được thông qua trong thời gian tới. Và, nhiều thị trường xuất khẩu khác cũng dự định ban hành các chính sách tương tự như EU.
Như vậy, việc EU thực hiện "chuyển đổi xanh" chắc chắn sẽ ảnh hưởng đáng kể tới một bộ phận không nhỏ các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.
Hiện nay, phần lớn doanh nghiệp Việt Nam đều có quy mô nhỏ hoặc siêu nhỏ, hạn chế cả về vốn, công nghệ và năng lực quản trị. Trong bối cảnh thị trường kinh doanh đầy biến động như hiện tại, việc ứng phó với các thách thức từ EGD là nhiệm vụ rất khó khăn.
Mặc dù vậy, thông qua việc chủ động theo dõi, tìm hiểu kỹ và nỗ lực thích ứng nhanh với các chính sách trong khuôn khổ EGD, các doanh nghiệp có thể sớm nắm bắt, phát triển xuất khẩu bền vững ở thị trường EU và nhiều thị trường khác tương tự.
Theo bà Trang, nếu có sự chuẩn bị từ sớm, việc đáp ứng các yêu cầu xanh của EU trên thực tế vẫn có thể là khả thi, với phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam đã và đang xuất khẩu sang EU.
"Một mặt, tất cả các chính sách xanh của EU đều được công khai dự thảo và tham vấn ý kiến công chúng trong một khoảng thời gian rất dài trước khi được thông qua. Kể cả khi có hiệu lực, các chính sách này đều có lộ trình triển khai từng bước, các yêu cầu khó chỉ phải thực thi đầy đủ sau một khoảng thời gian dài", - chuyên gia phân tích.
Thêm vào đó, không phải mọi tiêu chuẩn xanh đều yêu cầu chi phí tuân thủ cao mà có thể chỉ yêu cầu thay đổi trong cách thức hành động (ví dụ các yêu cầu về khai báo phát thải, về thông tin đối với sản phẩm…).
Trong một số trường hợp, các tiêu chuẩn xanh EU được pháp luật hóa từ các tiêu chuẩn tự nguyện trước đó mà doanh nghiệp đã thực hiện theo yêu cầu của khách hàng, nên có thể không đòi hỏi thay đổi quá lớn với doanh nghiệp.
Tầm nhìn dài hạn, nếu sớm triển khai EGD, doanh nghiệp Việt sẽ có cơ hội tiếp cận thị trường xanh tiềm năng, xuất khẩu bền vững đi các thị trường phát triển, tiết kiệm chi phí, cải thiện hiệu quả kinh doanh về lâu dài, đồng thời góp phần chuyển đổi xanh tại Việt Nam.
Về vĩ mô, để vượt qua khủng hoảng có thể xảy ra trong tương lai và đạt mục tiêu đề ra, kinh tế Việt Nam cần tăng cường sức chống chịu và phát triển bền vững, hướng tới sản xuất xanh, xuất khẩu xanh.
Mỗi doanh nghiệp tham gia vào quá trình này sẽ góp phần quan trọng thúc đẩy chuyển đổi xanh trong nền kinh tế đất nước, đóng góp tích cực vào tiến trình phát triển bền vững của Việt Nam.