Cacao: Lợi ích sức khỏe, hàm lượng calo, tác hại

Cacao (hay hạt cacao) là sản phẩm từ cây cacao, được sử dụng rộng rãi trong ngành thực phẩm và đời sống. Cacao là một ngành công nghiệp non trẻ và đang phát triển tại Việt Nam. Cacao du nhập lần đầu tiên vào Việt Nam bởi người Pháp trước năm 1954, nhưng cách đây gần 20 năm, ngành này mới thực sự được tập trung đầu tư và phát triển.

Theo số liệu của Cục Trồng Trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (2019), sản lượng hạt cacao Việt Nam chỉ đạt khoảng 5.500 tấn, rất khiêm tốn so với sản lượng toàn cầu khoảng 4,8 triệu tấn.

Tuy nhiên, hạt cacao từ Việt Nam được công nhận trên thị trường quốc tế với chất lượng lên men tốt nhờ điều kiện khí hậu đặc trưng tại đây, cũng như chính sách phát triển từ các khu vực công và tư nhân.

Cacao chứa nhiều giá trị dinh dưỡng quan trọng bao gồm protein, carbohydrate và lipid, giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể. Chất béo chủ yếu trong cacao là triglyceride và acid béo không no, đồng thời cacao cũng giàu polyphenol, một dưỡng chất tự nhiên chống oxy hóa mạnh có tác động tích cực đối với sức khỏe, đặc biệt trong việc bảo vệ tim và hệ thống tim mạch.

Ngoài ra, cacao còn chứa tryptophan, một axit amin thiết yếu tham gia vào quá trình sản xuất serotonin (hormon hạnh phúc) và melatonin (hormon giấc ngủ), giúp cơ thể cảm thấy thư giãn và tạo cảm giác vui vẻ.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng cacao cũng chứa caffeine và theobromine, hai chất kích thích thần kinh, do đó việc sử dụng cacao cần được điều chỉnh một cách hợp lý.

Cacao có khả năng tăng tốc độ trao đổi chất trong cơ thể. Điều này chủ yếu do các thành phần dinh dưỡng có trong cacao, bao gồm chất xơ, khoáng chất và chất chống oxy hóa. Chất xơ có trong cacao giúp tăng cường chức năng tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng, đồng thời giúp duy trì sự cân bằng đường huyết.

Cacao cũng chứa những khoáng chất như magiê, mangan và sắt, các chất này cần thiết cho quá trình trao đổi chất và chức năng cơ bản của cơ thể.

Ngoài ra, chất chống oxy hóa có trong cacao giúp ngăn chặn sự tổn hại của gốc tự do và bảo vệ tế bào khỏi sự lão hóa.

Cacao có khả năng bình thường hóa huyết áp. Chất flavanol có trong cacao có tác động tích cực đến sự mở rộng mạch máu và tăng cường tuần hoàn máu. Điều này giúp giảm áp lực trên thành mạch và hạ huyết áp.

Ngoài ra, cacao cũng có tác động ức chế enzym chuyển angiotensin, góp phần điều chỉnh huyết áp. Các chất chống oxy hóa trong cacao cũng có tác dụng bảo vệ mạch máu khỏi tổn thương và giảm nguy cơ các vấn đề tim mạch.

Cacao có khả năng tăng khả năng miễn dịch của cơ thể. Các chất chống oxy hóa có trong cacao, như flavonoid, polyphenol và catechin, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do và kích thích hoạt động của hệ thống miễn dịch. Chúng có khả năng kháng vi khuẩn, chống viêm và tăng cường sự phản ứng miễn dịch.

Ngoài ra, cacao cũng cung cấp các chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin C, vitamin E và kẽm, giúp cung cấp năng lượng và hỗ trợ chức năng miễn dịch. Việc tiêu thụ cacao một cách hợp lý và đều đặn có thể giúp tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể và bảo vệ sức khỏe tổng thể.

Cacao có nhiều lợi ích cho tim mạch. Chất flavanol có trong cacao có tác động tích cực đến hệ thống tim mạch. Chúng giúp làm giãn mạch máu và tăng cường luồng máu tới tim. Điều này giúp cải thiện chức năng tim, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đau thắt ngực và đột quỵ.

Flavanol cũng có khả năng giảm lượng cholesterol xấu (LDL) trong máu, ngăn chặn quá trình oxy hóa mỡ và giảm nguy cơ tắc nghẽn động mạch. Hơn nữa, cacao cũng có khả năng giảm huyết áp và có tác dụng chống viêm, giúp duy trì sức khỏe tim mạch.

Cacao có một số lợi ích cho hệ tiêu hóa. Chất xơ có trong cacao giúp tăng cường chức năng tiêu hóa, hỗ trợ quá trình tiêu hóa thức ăn và duy trì sự cân bằng đường huyết. Các chất xơ hòa tan trong cacao có khả năng hấp thụ nước và tạo thành một chất nhầy trong ruột, giúp cải thiện chuyển hóa chất xơ và khả năng di chuyển của ruột. Điều này có thể giảm tình trạng táo bón và cải thiện chất lượng lợi khuẩn trong ruột.

Ngoài ra, cacao cũng chứa các chất cảm thụ đồ ngọt tự nhiên như phenethylamine, theobromine và serotonin, có thể kích thích quá trình tiêu hóa và làm giảm cảm giác khó chịu trong dạ dày và ruột.

Cacao có thể đóng vai trò trong việc kiểm soát cân nặng, nhưng nên lưu ý rằng đây không phải là một "thần dược" để giảm cân. Cacao có một số đặc điểm có thể hỗ trợ quá trình giảm cân như sau:

Cacao chứa chất xơ, đây là thành phần quan trọng trong việc duy trì cảm giác no lâu hơn và kiểm soát cảm giác thèm ăn. Chất xơ giúp làm giảm tốc độ tiêu hóa và hấp thụ chất béo và carbohydrate, giúp duy trì sự ổn định của đường huyết và giảm cảm giác đói.

Cacao có chứa các chất cảm thụ đồ ngọt tự nhiên và có khả năng kích thích sự sản xuất serotonin trong cơ thể. Điều này có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm cảm giác thèm ăn không cần thiết.

Cacao có thể giúp giảm nguy cơ đột quỵ. Các chất chống oxy hóa có trong cacao, như flavanol, có khả năng bảo vệ mạch máu, giảm việc hình thành cục máu, và hỗ trợ chức năng mạch máu. Điều này có thể giảm nguy cơ tắc nghẽn động mạch và cải thiện tuần hoàn máu đến não, giúp ngăn ngừa đột quỵ.

Một nghiên cứu được công bố trong tạp chí "Neurology" đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ cacao mỗi ngày có thể giảm nguy cơ đột quỵ. Trong nghiên cứu này, những người tiêu thụ cacao một cách đều đặn đã có nguy cơ đột quỵ thấp hơn so với nhóm không tiêu thụ.

Ngoài ra, cacao cũng có khả năng giảm huyết áp, điều này có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ đột quỵ. Huyết áp cao là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra đột quỵ.

Tuy nhiên, để tận hưởng lợi ích này, cần chọn cacao có hàm lượng flavanol cao như cacao đen không đường hoặc cacao chứa ít đường.

Cacao có thể có tác động tích cực đến tâm trạng và giúp giảm triệu chứng trầm cảm. Cacao chứa các chất cảm thụ đồ ngọt tự nhiên như phenethylamine và serotonin, có khả năng kích thích sự sản xuất serotonin trong cơ thể. Serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng làm tăng cảm giác hạnh phúc và cải thiện tâm trạng.

Ngoài ra, cacao cũng chứa một số chất chống oxy hóa, như flavanol, có khả năng bảo vệ tế bào não khỏi sự tổn thương oxy hóa. Việc bảo vệ tế bào não có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tâm trạng và giảm triệu chứng trầm cảm.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ cacao có thể tạo ra cảm giác thư giãn và hạnh phúc. Tuy nhiên, hiệu quả của cacao trong việc giảm trầm cảm có thể khác nhau đối với từng người, và không nên coi nó là một phương pháp điều trị chính thức cho trầm cảm.

Cacao có một số thành phần có khả năng đóng vai trò trong việc phòng ngừa ung thư như

flavanol, một chất chống oxy hóa mạnh. Các chất này có khả năng ngăn chặn sự tổn thương tế bào do các gốc tự do gây ra. Sự tích tụ gốc tự do có thể gây hại cho tế bào và góp phần vào quá trình phát triển của ung thư. Việc tiêu thụ các chất chống oxy hóa từ cacao có thể giúp bảo vệ tế bào khỏi sự tổn thương và giảm nguy cơ phát triển ung thư.

Cacao cũng chứa các chất chống viêm như flavanol và axit oleic. Viêm nhiễm mãn tính có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển ung thư. Các chất chống viêm trong cacao có thể giúp giảm viêm nhiễm và giữ cho hệ thống miễn dịch hoạt động tốt, từ đó giảm nguy cơ ung thư.

Bênh cạnh đó, cacao cũng chứa chất xơ, đây là thành phần quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tiêu hóa và giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. Chất xơ có khả năng làm giảm thời gian tiếp xúc của các chất gây ung thư trong ruột và giúp tăng cường chuyển hóa chất xơ.

Mặc dù cacao có thể có lợi cho việc phòng ngừa ung thư, quan trọng là cần duy trì một lối sống lành mạnh tổng thể và kết hợp với một chế độ ăn uống cân đối, vận động thường xuyên và không hút thuốc.

Cacao chứa một số chất chống oxy hóa quan trọng, đặc biệt là flavanol. Flavanol là một nhóm chất chống oxy hóa có khả năng tiếp xúc với các gốc tự do và ngăn chặn sự tổn thương tế bào. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng flavanol có trong cacao có thể giúp giảm việc tổn thương oxi hóa và bảo vệ tế bào khỏi sự tổn thương.

Tuy nhiên, quá trình chế biến và xử lý cacao có thể ảnh hưởng đến hàm lượng flavanol. Cacao đen không đường hoặc cacao chứa ít đường có xu hướng có hàm lượng flavanol cao hơn so với các sản phẩm cacao khác.

Ngoài flavanol, cacao cũng chứa các chất chống oxy hóa khác như catechin, epicatechin và procyanidin.

Cacao là nguyên liệu chính sản xuất chocolate và các sản phẩm khác. Dưới đây là một số tác hại tiềm ẩn có thể liên quan đến tiêu thụ các sản phẩm từ cacao.

Cacao chứa caffeine và theobromine, hai chất kích thích tự nhiên. Mặc dù nồng độ caffeine trong cacao không bằng cà phê, nhưng nó vẫn có thể gây ra tác dụng kích thích và tăng nhịp tim. Những người nhạy cảm với caffeine có thể gặp vấn đề như mất ngủ, lo âu hoặc nhịp tim không ổn định khi tiêu thụ nhiều sản phẩm chứa cacao.

Chocolate thường chứa đường và chất béo, vì vậy tiêu thụ quá nhiều chocolate có thể dẫn đến tăng cân. Điều này đặc biệt đúng với chocolate chứa nhiều đường và chất béo bão hòa. Nếu tiêu thụ chocolate một cách không kiểm soát, nó có thể góp phần vào lượng calo dư thừa và gây ra vấn đề về cân nặng và sức khỏe.

Chocolate chứa đường và có thể góp phần vào mất men răng và sự hình thành sâu răng. Bên cạnh đó, các loại chocolate có chứa kẽm có thể làm giảm hàm lượng canxi trong cơ thể, góp phần vào vấn đề về sức khỏe răng.

Chocolate chứa các chất gây nghiện như phenylethylamine và anandamide, có thể góp phần vào tình trạng nghiện chocolate.

Cacao có thể chứa chất kích thích tiêu hóa, gây ra các triệu chứng như ợ nóng, khó tiêu, đau bụng hoặc tiêu chảy đối với những người nhạy cảm.

Một cách phổ biến để sử dụng cacao là tiêu thụ chocolate đen chất lượng cao, sử dụng bột cacao (uống, nấu ăn v.v..), cacao nibs (hạt cacao giòn có hương vị đắng ngọt).

Uống cacao vào thời điểm nào phụ thuộc vào mục đích và sở thích cá nhân của bạn.

Buổi sáng: Uống cacao vào buổi sáng có thể giúp bạn bắt đầu ngày với năng lượng và tinh thần tốt, giúp tỉnh táo và tăng cường tập trung.

Giữa buổi sáng và buổi trưa: Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi hoặc mất tập trung trong buổi sáng, một lượng nhỏ cacao có thể giúp tăng cường năng lượng và sự tỉnh táo.

Trước hoặc sau tập luyện: Cacao có thể cung cấp năng lượng và cải thiện hiệu suất tập luyện. Caffeine trong cacao có thể tăng cường sự tỉnh táo và sự tập trung, trong khi các chất chống oxy hóa có thể giúp giảm việc tổn thương cơ và sự mệt mỏi sau tập luyện.

Buổi chiều: Một chút cacao có thể giúp cung cấp năng lượng và tạo cảm giác thư giãn.

Bên cạnh những lợi ích mà cacao đem lại, một số người có thể dị ứng hoặc quá mẫn cảm với cacao, người có vấn đề dạ dày, không nên dùng loại thực phẩm này.

Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên cân nhắc và tham khảo với bác sĩ trước khi sử dụng.