Nghị quyết nêu mục tiêu của chủ trương nhằm xây dựng tuyến cao tốc trọng điểm kết nối vùng Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, kết nối các tỉnh Bình Phước, Đắk Nông và các địa phương khác trong vùng với TP.HCM, tạo không gian, động lực phát triển mới cho vùng Tây Nguyên và vùng Đông Nam Bộ.
Ngoài ra còn khai thác tiềm năng sử dụng đất, phát triển du lịch, công nghiệp chế biến, công nghiệp khai thác khoáng sản, từng bước cơ cấu lại kinh tế vùng Tây Nguyên. Dự án có chiều dài khoảng 128,8km, chia thành 5 dự án thành phần.
Dự án thành phần 1 được đầu tư theo phương thức đối tác công tư, loại hợp đồng Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT), được áp dụng cơ chế bảo đảm đầu tư, cơ chế chia sẻ phần giảm doanh thu theo quy định của pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư.
Dự án áp dụng các công nghệ tiên tiến, hiện đại, bảo đảm yêu cầu an toàn, đồng bộ, chất lượng và hiệu quả. Quốc hội khuyến khích ứng dụng công nghệ cao trong tổ chức thi công, thích ứng với biến đổi khí hậu. Thực hiện hình thức thu phí tự động không dừng trong khai thác, vận hành.
Sơ bộ nhu cầu sử dụng đất của dự án khoảng 1.111 ha. Trong đó đất trồng lúa khoảng 12 ha, đất nông nghiệp khác khoảng 1.041 ha, đất ở khoảng 12 ha; đất rừng sản xuất khoảng 46 ha. Giải phóng mặt bằng toàn tuyến một lần theo quy mô quy hoạch.
Tổng mức đầu tư của dự án vào khoảng 25.540 tỷ đồng, bao gồm vốn ngân sách Trung ương là 10.536,5 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương là 2.233,5 tỷ đồng, vốn do nhà đầu tư thu xếp là 12.770 tỷ đồng.
Quốc hội đặt ra tiến độ thực hiện dự án từ năm 2024, cơ bản hoàn thành năm 2026, đưa vào khai thác, vận hành năm 2027.
Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội trong việc triển khai tổ chức thực hiện, quản lý và khai thác, vận hành dự án theo đúng Nghị quyết.
Chính phủ cần đôn đốc kiểm tra các địa phương được giao làm cơ quan chủ quản hoặc cơ quan có thẩm quyền và chịu trách nhiệm về tiến độ, chất lượng dự án. Ngoài ra, quản lý, sử dụng vốn, các nguồn lực và thực hiện cơ chế đặc thù tiết kiệm, hiệu quả, phòng chống tham nhũng, tiêu cực; chỉ đạo các địa phương bảo đảm nguồn vốn thực hiện dự án.
Trước đó, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến các đại biểu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết có một số ý kiến cho rằng việc đầu tư quy mô hai làn xe đối với đoạn 2 km đường giao kết nối cao tốc Gia Nghĩa – Chơn Thành đến đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành - Đức Hòa sẽ tạo nút thắt cổ chai trong giao thông. Điều này sẽ gây ùn ứ, mất an toàn giao thông nên đề nghị xem xét đầu tư đoạn kết nối theo quy mô bốn làn xe.
Tiếp thu ý kiến, Chính phủ đã điều chỉnh dự thảo Nghị quyết theo hướng đầu tư đồng bộ toàn dự án theo quy mô bốn làn xe hoàn chỉnh và sử dụng chi phí dự phòng của dự án bảo đảm không làm tăng sơ bộ tổng mức đầu tư Dự án.
Ông Vũ Hồng Thanh cũng cho hay có nhiều ý kiến tán thành đầu tư dự án theo phương thức đối tác công tư (PPP) nhằm bảo đảm nguồn lực triển khai thực hiện trong điều kiện ngân sách nhà nước đang khó khăn. Một số ý kiến cho rằng, khả năng thu hút các nhà đầu tư tham gia thực hiện Dự án PPP trong giai đoạn hiện nay khó khả thi.
Báo cáo về vấn đề này, theo Thường vụ Quốc hội, theo phương án tài chính của dự án, ngân sách nhà nước hỗ trợ là 12.770 tỉ đồng (chiếm 50% tổng mức đầu tư Dự án) thì dự án bảo đảm khả năng thu hồi vốn và lợi nhuận cho nhà đầu tư.
“Thời gian thu phí hoàn vốn của dự án không quá dài, cơ bản tương đồng với thời gian thu phí hoàn vốn của ba dự án thành phần đầu tư theo phương thức PPP trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 đã bắt đầu đưa vào khai thác sử dụng” – Thường vụ Quốc hội thông tin.
Cạnh đó, dự án sẽ được áp dụng cơ chế chia sẻ doanh thu giúp giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư, tổ chức tín dụng. Ủy ban Thường vụ xin kiến nghị Quốc hội cho phép triển khai dự án theo phương thức PPP như Chính phủ trình, để kịp thời đáp ứng tính cấp bách của dự án.