Các ngày lễ ở Việt Nam
Việt Nam có một hệ thống ngày lễ phong phú và đa dạng, phản ánh lịch sử lâu đời, văn hóa độc đáo và những giá trị truyền thống của đất nước. Các ngày lễ ở Việt Nam được chia thành nhiều loại khác nhau, bao gồm các ngày lễ theo lịch dương (Tây lịch), lịch âm (Âm lịch), các ngày lễ quốc gia, địa phương, văn hóa, tôn giáo và cả những ngày lễ hiện đại mới xuất hiện gần đây.
Theo Dương lịch
Các ngày lễ theo lịch dương ở Việt Nam bao gồm:
1. Tết Dương lịch (1/1)
Tết Dương lịch, hay còn gọi là Tết Tây, là ngày đầu tiên của năm mới theo lịch Gregory. Đây là dịp để mọi người chào đón năm mới, hy vọng vào những điều tốt đẹp và may mắn sẽ đến.
Tết Dương lịch có nguồn gốc từ thời La Mã cổ đại khi Hoàng đế Julius Caesar quyết định cải cách lịch vào năm 46 TCN, tạo ra lịch Julius với ngày 1 tháng 1 là ngày đầu năm. Sau này, lịch Gregory được chấp nhận rộng rãi vào thế kỷ 16 và ngày 1 tháng 1 tiếp tục được duy trì là ngày đầu năm mới.
Hà Nội đón Giáng sinh và Năm mới 2023
© Sputnik / Taras Ivanov
2. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 Âm lịch)
Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày lễ truyền thống của Việt Nam để tưởng nhớ và tôn vinh các Vua Hùng, người đã có công dựng nước Văn Lang, nhà nước đầu tiên của dân tộc Việt.
Theo truyền thuyết và sử sách, nhà nước Văn Lang do các Vua Hùng lập nên cách đây khoảng 4000 năm. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức vào ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm tại Đền Hùng, Phú Thọ, nhằm ghi nhớ công ơn các vị vua đầu tiên của dân tộc.
3. Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4)
Ngày 30 tháng 4 là ngày kỷ niệm chiến thắng của quân Giải phóng miền Nam Việt Nam và quân đội nhân dân Việt Nam, đánh dấu sự kết thúc của Chiến tranh Việt Nam và thống nhất đất nước.
Vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, quân Giải phóng miền Nam tiến vào Sài Gòn, buộc chính quyền Việt Nam Cộng hòa đầu hàng vô điều kiện. Sự kiện này đặt dấu chấm hết cho cuộc chiến tranh kéo dài nhiều thập kỷ, đưa đất nước Việt Nam tiến tới thống nhất và hòa bình.
Hà Nội rực rỡ chào mừng 49 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước
© Ảnh : Phạm Kiên - TTXVN
4. Ngày Quốc tế Lao động (1/5)
Ngày Quốc tế Lao động là dịp để tôn vinh và ghi nhận những đóng góp của người lao động trên toàn thế giới. Đây cũng là ngày để thúc đẩy quyền lợi và điều kiện làm việc tốt hơn cho người lao động.
Ngày Quốc tế Lao động bắt nguồn từ cuộc đấu tranh của công nhân tại Chicago, Mỹ vào ngày 1 tháng 5 năm 1886. Họ đã tổ chức đình công đòi hỏi ngày làm việc 8 giờ. Cuộc đấu tranh này dẫn đến sự kiện Haymarket và sau đó là sự công nhận ngày 1 tháng 5 là Ngày Quốc tế Lao động. Ngày này được nhiều quốc gia trên thế giới công nhận và kỷ niệm.
5. Ngày Quốc khánh (2/9)
Ngày Quốc khánh là ngày kỷ niệm sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, chính thức khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam).
Vào ngày 2 tháng 9 năm 1945, sau khi Nhật Bản đầu hàng Đồng minh và chấm dứt Thế chiến II, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố Việt Nam thoát khỏi ách thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật, đồng thời khẳng định quyền tự do và độc lập của dân tộc. Ngày này trở thành ngày Quốc khánh của Việt Nam.
Những ngày lễ này được chính phủ Việt Nam công nhận và thường đi kèm với các ngày nghỉ chính thức cho người lao động.
Theo Âm lịch
1. Tết Nguyên Đán (1/1 Âm lịch)
Tết Nguyên Đán, hay Tết Cổ Truyền, là dịp quan trọng nhất trong năm của người Việt, đánh dấu sự khởi đầu của một năm mới theo Âm lịch. Đây là thời gian để đoàn tụ gia đình, tri ân tổ tiên và cầu mong một năm mới an khang thịnh vượng.
Tết Nguyên Đán có nguồn gốc từ văn hóa nông nghiệp lúa nước của người Việt, gắn liền với chu kỳ canh tác và thu hoạch. Ngày lễ này đã tồn tại từ hàng nghìn năm, bắt nguồn từ các lễ hội mùa xuân của người Việt cổ.
2. Tết Nguyên Tiêu (Rằm tháng Giêng)
Tết Nguyên Tiêu, hay còn gọi là Lễ Thượng Nguyên, là ngày Rằm tháng Giêng, thời điểm trăng tròn đầu tiên của năm mới. Đây là dịp để cầu nguyện cho quốc thái dân an, gia đình hạnh phúc và mọi điều tốt lành.
Tết Nguyên Tiêu có nguồn gốc từ Trung Quốc và đã được du nhập vào Việt Nam từ lâu đời. Ngày lễ này gắn liền với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, và tôn giáo, đặc biệt là lễ hội đèn lồng.
3. Tết Hàn Thực (3/3 Âm lịch)
Tết Hàn Thực là dịp để tưởng nhớ tổ tiên, đặc biệt là việc cúng giỗ và dâng bánh trôi, bánh chay. Từ "Hàn Thực" nghĩa là "thức ăn lạnh", ám chỉ việc ăn đồ ăn nguội trong ngày này.
Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, liên quan đến câu chuyện lịch sử về vị tướng Giới Tử Thôi thời Xuân Thu. Khi du nhập vào Việt Nam, ngày lễ này được biến đổi phù hợp với văn hóa địa phương, trở thành ngày để tưởng nhớ tổ tiên.
4. Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 Âm lịch)
Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương là dịp để tưởng nhớ và tôn vinh các Vua Hùng, người sáng lập và xây dựng nước Văn Lang, nhà nước đầu tiên của dân tộc Việt Nam.
Theo truyền thuyết và sử sách, các Vua Hùng đã lập nên nhà nước Văn Lang cách đây khoảng 4000 năm. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức vào ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm tại Đền Hùng, Phú Thọ, để ghi nhớ công ơn những bậc tiên tổ.
Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương tại CH Séc
© Ảnh : Vũ Đình Cần
5. Tết Đoan Ngọ (5/5 Âm lịch)
Tết Đoan Ngọ, hay còn gọi là Tết Đoan Dương, là dịp để người dân Việt Nam trừ khử sâu bọ, bệnh tật và cầu mong một mùa màng bội thu.
Tết Đoan Ngọ xuất phát từ Trung Quốc, với ý nghĩa trừ khử sâu bọ và bệnh tật vào thời điểm giữa năm. Khi du nhập vào Việt Nam, ngày lễ này được kết hợp với những phong tục tập quán địa phương, trở thành một ngày lễ quan trọng trong năm.
6. Lễ Vu Lan (Rằm tháng Bảy)
Lễ Vu Lan, hay còn gọi là Lễ Báo Hiếu, là dịp để tưởng nhớ và tri ân công đức sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, đồng thời cầu nguyện cho những linh hồn đã khuất.
Lễ Vu Lan bắt nguồn từ truyền thuyết về Mục Kiền Liên cứu mẹ trong Phật giáo. Khi du nhập vào Việt Nam, lễ Vu Lan trở thành một phần quan trọng của văn hóa tín ngưỡng và đạo đức, nhấn mạnh lòng hiếu thảo và sự biết ơn.
7. Tết Trung Thu (Rằm tháng Tám)
Tết Trung Thu là ngày lễ dành cho thiếu nhi, với các hoạt động vui chơi, rước đèn, phá cỗ và thưởng trăng. Đây cũng là dịp để gia đình đoàn tụ, cùng nhau thưởng thức bánh trung thu và các loại hoa quả.
Tết Trung Thu có nguồn gốc từ văn hóa nông nghiệp của người dân Đông Á, đặc biệt là Trung Quốc và Việt Nam. Ngày này thường gắn liền với lễ hội mừng mùa màng bội thu và tôn vinh mặt trăng, biểu tượng của sự viên mãn và đoàn viên.
8. Tết Táo Quân (23 tháng Chạp Âm lịch)
Tết Táo Quân, hay còn gọi là Tết Ông Công, Ông Táo, là ngày lễ tiễn Táo Quân về trời để báo cáo Ngọc Hoàng về tình hình của gia đình trong suốt một năm qua. Đây cũng là dịp để mọi người dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị đón Tết Nguyên Đán.
Theo truyền thuyết, Táo Quân là các vị thần bếp núc, bảo vệ gia đình và mang lại sự ấm no. Ngày 23 tháng Chạp, Táo Quân sẽ cưỡi cá chép về trời. Phong tục này thể hiện sự tôn kính đối với các vị thần và chuẩn bị cho một năm mới an lành.
9. Lễ Thượng Nguyên (Rằm tháng Giêng)
Lễ Thượng Nguyên, hay còn gọi là Tết Nguyên Tiêu, là dịp để cầu an cho gia đình và đất nước, cầu mong mọi điều tốt lành trong năm mới. Ngày này thường có các hoạt động như lễ hội đèn lồng, cúng sao giải hạn và các nghi thức tâm linh khác.
Lễ Thượng Nguyên có nguồn gốc từ truyền thống Phật giáo và Đạo giáo, được tổ chức vào ngày trăng tròn đầu tiên của năm. Khi du nhập vào Việt Nam, lễ này đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa tín ngưỡng của người dân.
10. Lễ Thất Tịch (7/7 Âm lịch)
Lễ Thất Tịch, hay còn gọi là ngày Ngưu Lang Chức Nữ, là ngày lễ tình nhân truyền thống của nhiều nước Đông Á, trong đó có Việt Nam. Đây là dịp để các đôi tình nhân thể hiện tình cảm và cầu mong hạnh phúc bên nhau.
Lễ Thất Tịch bắt nguồn từ câu chuyện tình yêu giữa Ngưu Lang và Chức Nữ trong văn hóa dân gian Trung Quốc. Theo truyền thuyết, họ chỉ được gặp nhau một lần mỗi năm vào ngày 7 tháng 7 Âm lịch trên cầu Ô Thước. Ngày này đã trở thành biểu tượng cho tình yêu chung thủy và sự đoàn tụ.
11. Lễ Hạ Nguyên (Rằm tháng Mười)
Lễ Hạ Nguyên, hay còn gọi là Tết Cơm Mới, là dịp để tạ ơn trời đất, tổ tiên và các vị thần linh đã phù hộ cho mùa màng bội thu. Đây cũng là dịp để cầu cho một năm mới thuận lợi và sung túc.
Lễ Hạ Nguyên có nguồn gốc từ các lễ hội nông nghiệp của người Việt, gắn liền với việc thu hoạch và tạ ơn sau mùa vụ. Ngày lễ này thể hiện lòng biết ơn và mong ước cho mùa màng tiếp theo sẽ bội thu và gia đình ấm no.
Các ngày lễ quốc gia
1. Ngày Quốc khánh (2/9): Đây là ngày lễ quan trọng nhất đối với đất nước, kỷ niệm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam) vào năm 1945.
2. Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4): Kỷ niệm ngày kết thúc chiến tranh Việt Nam và thống nhất đất nước vào năm 1975.
3. Ngày Quốc tế Lao động (1/5): Ngày này được tổ chức để tôn vinh người lao động và thường đi kèm với một ngày nghỉ chính thức.
4. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 âm lịch): Tưởng nhớ các vua Hùng, người được coi là tổ tiên của dân tộc Việt.
Các ngày lễ quốc gia thường được kỷ niệm bằng các hoạt động trang trọng trên toàn quốc và đi kèm với các ngày nghỉ chính thức cho người lao động.
Các ngày lễ địa phương
Ngoài các ngày lễ chung trên toàn quốc, mỗi địa phương ở Việt Nam còn có những ngày lễ riêng, phản ánh lịch sử và văn hóa đặc trưng của vùng miền. Ví dụ:
1. Lễ hội Đền Hùng (Phú Thọ): Diễn ra vào tháng 3 âm lịch, kéo dài trong nhiều ngày.
2. Lễ hội Chùa Hương (Hà Nội): Bắt đầu từ mùng 6 tháng Giêng âm lịch và kéo dài đến hết tháng 3 âm lịch.
3. Lễ hội Đua ghe Ngo (Sóc Trăng): Diễn ra vào dịp lễ Ooc Om Boc của đồng bào Khmer (tháng 10 âm lịch).
4. Lễ hội Cầu ngư (các tỉnh ven biển miền Trung): Thường diễn ra vào đầu năm âm lịch, cầu mong một năm đánh bắt thuận lợi.
Các lễ hội địa phương này không chỉ mang ý nghĩa văn hóa, tâm linh mà còn là điểm nhấn du lịch hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Các ngày lễ văn hóa và tôn giáo
Việt Nam là quốc gia đa dân tộc, đa tôn giáo với nhiều ngày lễ văn hóa và tôn giáo đa dạng:
1. Lễ Phật Đản (15/4 âm lịch): Kỷ niệm ngày sinh của Đức Phật, được tổ chức long trọng tại các chùa.
2. Lễ Giáng Sinh (25/12): Mặc dù số lượng người theo đạo Thiên Chúa ở Việt Nam không nhiều, nhưng Giáng Sinh vẫn được tổ chức rộng rãi và trở thành một ngày lễ phổ biến.
3. Tết Nguyên tiêu (15/1 âm lịch): Còn gọi là lễ Thượng Nguyên, là ngày lễ quan trọng trong văn hóa Phật giáo và dân gian Việt Nam.
4. Lễ Phật Đản của đạo Cao Đài: Diễn ra vào ngày 15/1 âm lịch.
5. Lễ Ramadan của cộng đồng Hồi giáo: Thời gian tổ chức thay đổi hàng năm theo lịch Hồi giáo.
Các ngày lễ văn hóa và tôn giáo này góp phần tạo nên bức tranh đa sắc màu về đời sống tinh thần của người dân Việt Nam.
Các ngày lễ mới
Bên cạnh những ngày lễ truyền thống, Việt Nam cũng đón nhận một số ngày lễ mới trong những năm gần đây:
1. Ngày Gia đình Việt Nam (28/6):
Ngày Gia đình Việt Nam là dịp để tôn vinh giá trị của gia đình, khuyến khích các hoạt động gắn kết giữa các thành viên trong gia đình và nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của gia đình trong xã hội.
Ngày Gia đình Việt Nam được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận vào năm 2001. Ngày này nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của gia đình trong việc xây dựng và phát triển xã hội, cũng như đề cao các giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam.
2. Ngày Phụ nữ Việt Nam (20/10):
Ngày Phụ nữ Việt Nam là dịp để tôn vinh vai trò và đóng góp của phụ nữ Việt Nam trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Đây là ngày để tri ân những người mẹ, người vợ, và những người phụ nữ đã cống hiến công sức và trí tuệ cho gia đình và đất nước.
Ngày 20 tháng 10 năm 1930, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam được thành lập. Từ đó, ngày này được chọn làm Ngày Phụ nữ Việt Nam để kỷ niệm sự kiện này và tôn vinh vai trò của phụ nữ trong xã hội. Ngày lễ này là dịp để biểu dương những thành tựu mà phụ nữ Việt Nam đã đạt được và khuyến khích sự tham gia của họ vào các hoạt động xã hội, kinh tế và chính trị.
Cô gái trong trang phục truyền thống ở phố cổ Hội An, Việt Nam
© iStock.com / tawatchaiprakobkit
3. Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11):
Ngày Nhà giáo Việt Nam là dịp để tri ân các thầy cô giáo và những người làm trong ngành giáo dục. Đây là ngày để học sinh, sinh viên và các bậc phụ huynh bày tỏ lòng biết ơn đối với những người đã tận tâm dạy dỗ mình.
Ngày Nhà giáo Việt Nam bắt nguồn từ Hội nghị Quốc tế các tổ chức giáo viên được tổ chức tại Warszawa, Ba Lan vào năm 1957. Từ năm 1982, Việt Nam bắt đầu kỷ niệm ngày này nhằm ghi nhận công lao và đóng góp của các thầy cô giáo trong sự nghiệp trồng người. Ngày 20 tháng 11 hàng năm là dịp để các thế hệ học trò bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc, tôn vinh nghề giáo và khuyến khích sự phấn đấu, cống hiến không ngừng của các nhà giáo.
Thi tốt nghiệp ở Việt Nam
© AP Photo / Vietnam News Agency/Tran Le Lam
4. Ngày Pháp luật Việt Nam (9/11)
Ngày Pháp luật Việt Nam nhằm tôn vinh hiến pháp và pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong toàn xã hội, và khuyến khích mọi người tìm hiểu, tuân thủ pháp luật.
Ngày 9 tháng 11 được lựa chọn để kỷ niệm Ngày Pháp luật Việt Nam vì đây là ngày Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thông qua vào năm 1946. Ngày này được chính thức công nhận từ năm 2013.
5. Ngày Sách Việt Nam (21/4)
Ngày Sách Việt Nam nhằm khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng, nâng cao nhận thức về vai trò của sách trong giáo dục và đời sống, và tôn vinh những người làm công tác xuất bản, phát hành sách.
Ngày Sách Việt Nam được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận vào năm 2014, nhằm thúc đẩy văn hóa đọc và tạo cơ hội để mọi người tiếp cận với nguồn tri thức phong phú từ sách.
6. Ngày Chuyển đổi số Quốc gia (10/10)
Ngày Chuyển đổi số Quốc gia nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, và đời sống, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của chuyển đổi số và khuyến khích ứng dụng công nghệ số trong mọi hoạt động.
Ngày Chuyển đổi số Quốc gia được chính thức công nhận vào năm 2021. Ngày 10 tháng 10 được chọn để nhấn mạnh tầm quan trọng của chuyển đổi số và sự cần thiết phải nhanh chóng thích ứng với cuộc cách mạng công nghệ 4.0.
7. Ngày Toàn dân Phòng cháy, chữa cháy (4/10)
Ngày Toàn dân Phòng cháy, chữa cháy nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về công tác phòng cháy chữa cháy, khuyến khích mọi người tham gia các hoạt động phòng ngừa và ứng phó với các tình huống cháy nổ.
Ngày 4 tháng 10 được chọn làm Ngày Toàn dân Phòng cháy, chữa cháy từ năm 2001. Ngày này nhằm kêu gọi toàn dân tích cực tham gia vào công tác phòng cháy, chữa cháy, bảo vệ tính mạng và tài sản của mình và cộng đồng.
Những ngày lễ mới này phản ánh sự thay đổi trong xã hội Việt Nam hiện đại, đề cao những giá trị mới phù hợp với xu hướng phát triển của đất nước và thế giới.
Các ngày lễ ở Việt Nam năm 2024 là một bức tranh đa dạng và phong phú, phản ánh lịch sử, văn hóa và giá trị của dân tộc. Từ những ngày lễ truyền thống theo âm lịch đến các ngày lễ quốc gia quan trọng, từ những lễ hội địa phương độc đáo đến các ngày lễ tôn giáo và văn hóa đa dạng, mỗi ngày lễ đều mang một ý nghĩa riêng và góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của Việt Nam. Việc hiểu rõ về các ngày lễ này không chỉ giúp chúng ta hiểu hơn về văn hóa Việt Nam mà còn là cơ hội để trải nghiệm những khoảnh khắc đặc biệt trong đời sống tinh thần của người dân nơi đây.