Theo đó, AI phải bảo đảm minh bạch và giải thích được; có trách nhiệm giải trình, công bằng, không phân biệt đối xử, tôn trọng các giá trị đạo đức và giúp con người; bảo vệ quyền riêng tư, an ninh và bảo mật, kiểm soát được, quản lý dựa trên rủi ro, đổi mới có trách nhiệm và khuyến khích hợp tác quốc tế.
Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số
Sáng 23/11, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã trình bày Tờ trình của Chính phủ về Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số.
Báo Nhân dân dẫn phát biểu của Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết, mục đích của việc ban hành luật là để phát triển công nghiệp công nghệ số trở thành ngành kinh tế đóng góp lớn vào kinh tế đất nước; tạo môi trường thuận lợi nhất để nuôi dưỡng và phát triển doanh nghiệp công nghệ số.
Dự thảo luật thể hiện rõ các nội dung cần thiết để phát triển ngành công nghiệp công nghệ số, bao gồm: nghiên cứu và phát triển công nghệ số; hạ tầng cho công nghiệp công nghệ số; hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số; doanh nghiệp công nghệ số; sản phẩm, dịch vụ công nghệ số; tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật; nhân lực cho công nghiệp công nghệ số.
Dự thảo khuyến khích huy động nguồn lực đầu tư xã hội kết hợp với nguồn lực đầu tư Nhà nước để xây dựng, phát triển các hạ tầng công nghiệp công nghệ số như: hệ thống thông tin về công nghiệp công nghệ số Quốc gia; trung tâm xử lý và lưu trữ dữ liệu; trung tâm/viện nghiên cứu phát triển; khu công nghệ số đảm bảo hiện đại, đồng bộ phù hợp với quy hoạch quốc gia, quy hoạch ngành, vùng, địa phương.
Dự thảo cũng bao gồm các chính sách thúc đẩy hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số, hỗ trợ các thành phần của hệ sinh thái, từ nghiên cứu, đào tạo, khởi nghiệp, sản xuất đến khi cung ứng ra thị trường; hỗ trợ các doanh nghiệp phụ trợ, doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư tại Việt Nam. Qua đó, tại Việt Nam sẽ từng bước hình thành một hệ sinh thái hoàn chỉnh, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.
AI phục vụ cho sự thịnh vượng, hạnh phúc con người
Theo Phó Thủ tướng, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông căn cứ tình hình thực tế đưa ra đề xuất bổ sung nội dung về tài sản số, trí tuệ nhân tạo (AI) và điều chỉnh nội dung “vi mạch bán dẫn” thành “bán dẫn”.
Cụ thể, công nghiệp bán dẫn là một phân ngành quan trọng của công nghiệp công nghệ số, tương đối hoàn chỉnh, mang tính vật lý cao, có quy mô đủ lớn. Dự thảo luật điều chỉnh nội dung “vi mạch bán dẫn” thành “công nghiệp bán dẫn”, nhằm bảo đảm tính bao quát, tổng thể, đầy đủ các công đoạn của hoạt động công nghiệp bán dẫn, phù hợp với mục tiêu, đối tượng quản lý và đồng bộ với Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn. Chính phủ chịu trách nhiệm xây dựng chiến lược, cơ chế chính sách riêng để phát triển trong từng thời kỳ.
Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số nêu rõ, trí tuệ nhân tạo (AI) là một trong các công nghệ số cốt lõi nhất. Luật đưa ra định nghĩa, các nguyên tắc quản lý và phát triển, giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này.
Dự thảo luật cũng đưa ra nguyên tắc quản lý và phát triển AI. Theo đó, AI phục vụ sự thịnh vượng, hạnh phúc con người phải bảo đảm minh bạch và giải thích được; có trách nhiệm giải trình, công bằng, không phân biệt đối xử, tôn trọng các giá trị đạo đức và giúp con người, bảo vệ quyền riêng tư, tiếp cận bao trùm, an ninh và bảo mật, kiểm soát được, quản lý dựa trên rủi ro, đổi mới có trách nhiệm và khuyến khích hợp tác quốc tế.
Tài sản số được pháp luật bảo hộ
Theo quy định tại dự thảo luật, tài sản số là tài sản vô hình, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số, được tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao, xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử, được pháp luật bảo hộ như quyền tài sản phù hợp với quy định pháp luật dân sự, sở hữu trí tuệ và pháp luật khác có liên quan. Tài sản mã hóa là một loại tài sản số.
Nguyên tắc quản lý tài sản số phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa các quy trình quản lý, công nghệ và con người; bảo đảm tính toàn vẹn và xác thực; bảo đảm an toàn, an ninh thông tin, quản lý rủi ro; bảo đảm tính minh bạch và trách nhiệm giải trình; có thể chuyển giao, tương thích với các hệ thống khác; quản lý theo vòng đời; bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ, tuân thủ pháp luật và hỗ trợ phát triển bền vững.
Chính phủ chịu trách nhiệm quy định chi tiết loại hình, quản lý tài sản số và các tổ chức cung ứng dịch vụ tài sản số hóa tùy thuộc vào điều kiện thực tiễn; biện pháp bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; phòng chống, ngăn chặn, hạn chế và xử lý các rủi ro liên quan đến tài sản số.
Hạn chế rủi ro của AI
Thẩm tra sau đó, ông Lê Quang Huy – Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Công nghiệp công nghệ số. Uỷ ban đề nghị nghiên cứu, bổ sung, điều chỉnh, cụ thể hóa một số chính sách như: hỗ trợ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; ưu đãi về đất đai, thuế, tài chính, đầu tư… nhằm thúc đẩy phát triển công nghiệp công nghệ số.
Về tài sản số, Ủy ban nhận thấy, việc quy định về tài sản số là cần thiết. Tuy nhiên, đây là vấn đề mới, phức tạp nên cần cân nhắc kỹ lưỡng. Cần nghiên cứu, làm rõ một số nội dung về phân loại tài sản số và xây dựng các quy định quản lý tương ứng; về quyền sở hữu, thừa kế và sử dụng; biện pháp bảo mật, giao dịch tài sản số, xử lý khiếu nại của người dùng...
Về trí tuệ nhân tạo, có ý kiến cho rằng, nội dung như dự thảo luật về cơ bản là hợp lý. Tuy nhiên, cần nghiên cứu toàn diện cả những vấn đề về sở hữu và các quyền tài sản và quyền nhân thân đối với dữ liệu… để xây dựng một đạo luật riêng về trí tuệ nhân tạo (AI) của Việt Nam.
Đặc biệt, Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường đề nghị nghiên cứu bổ sung các quy định hạn chế rủi ro, ảnh hưởng của AI đối với đời sống kinh tế, xã hội như nguyên tắc đạo đức; nghiên cứu, phát triển AI do Việt Nam sáng tạo; cho phép các doanh nghiệp có dự án nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo được sử dụng nguồn dữ liệu từ các cơ quan Nhà nước...