Công điện nêu rõ, trong những tháng đầu năm 2025, thương mại lúa gạo toàn cầu diễn biến phức tạp khi nguồn cung dư thừa, trong khi nhu cầu nhập khẩu giảm sút và chưa có dấu hiệu phục hồi trong ngắn hạn.
Các quốc gia nhập khẩu lớn đang thận trọng trong việc dự trữ và thu mua gạo, dẫn đến tình trạng xuất khẩu gạo của Việt Nam trong hai tháng đầu năm có xu hướng suy giảm do giá liên tục giảm. Đồng thời, tại thị trường trong nước, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đang vào vụ thu hoạch rộ, khiến giá thu mua lúa giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước.
Trước những diễn biến trên, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương theo dõi sát tình hình thị trường, chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất, tiêu thụ và xuất khẩu để đảm bảo lợi ích hài hòa giữa nông dân và doanh nghiệp, đồng thời tận dụng cơ hội mở rộng thị trường.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn được giao nhiệm vụ chỉ đạo sản xuất đảm bảo sản lượng theo kế hoạch, tập trung thu hoạch lúa vụ Đông Xuân đúng thời vụ, theo dõi sát lịch gieo cấy và diễn biến hạn mặn để hạn chế ảnh hưởng đến sản xuất. Bộ cũng cần đẩy mạnh triển khai Đề án "Phát triển bền vững một triệu hecta lúa chất lượng cao và phát thải thấp" nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, giảm chi phí sản xuất và tăng giá bán cho nông dân. Bên cạnh đó, cần theo dõi sát diễn biến thị trường gạo thế giới, đặc biệt là các chính sách xuất khẩu của các quốc gia lớn như Ấn Độ và Thái Lan, đồng thời tìm kiếm cơ hội mở rộng xuất khẩu sang các thị trường tiềm năng như Mỹ, Nhật Bản và châu Phi.
Bộ Công Thương có trách nhiệm đẩy mạnh triển khai "Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo đến năm 2030", đồng thời phối hợp với Bộ Nông nghiệp và UBND các địa phương thành lập đoàn kiểm tra liên ngành nhằm giám sát việc thu mua, xuất nhập khẩu lúa gạo, tránh tình trạng thao túng giá và đảm bảo minh bạch thị trường. Bộ Công Thương cũng cần tăng cường xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường mới, đặc biệt là các thị trường có nhu cầu cao về gạo chất lượng như ST24, ST25, nhằm giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống. Ngoài ra, Bộ cần đẩy mạnh tiêu thụ gạo trong nước, khuyến khích các doanh nghiệp phát triển các sản phẩm chế biến từ gạo để gia tăng giá trị.
Thủ tướng cũng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo mở rộng hạn ngạch, tạo điều kiện vay vốn ưu đãi cho doanh nghiệp mua tạm trữ gạo trong giai đoạn thị trường biến động. Các ngân hàng thương mại cần tạo thuận lợi cho nông dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn với lãi suất hợp lý, đảm bảo đủ tín dụng phục vụ thu mua và xuất khẩu gạo, đặc biệt là vụ Đông Xuân tại Đồng bằng sông Cửu Long. Cùng với đó, Bộ Tài chính cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thuế xuất khẩu, tạo điều kiện thông quan nhanh chóng và thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu, đồng thời tăng cường giám sát để đảm bảo sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh lúa gạo.
Bộ Ngoại giao được giao nhiệm vụ theo dõi chính sách nhập khẩu gạo của các nước, thông tin kịp thời đến doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng để có kế hoạch xuất khẩu phù hợp. Đồng thời, cần tăng cường các hoạt động ngoại giao kinh tế, thúc đẩy hợp tác song phương và đa phương nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ gạo của Việt Nam trên thế giới.
Thủ tướng yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố đẩy mạnh sản xuất lúa gạo theo kế hoạch, giám sát chặt chẽ tình hình thu mua để kịp thời có biện pháp điều chỉnh phù hợp. Chính quyền địa phương cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát hoạt động thu mua của doanh nghiệp và thương lái, tránh tình trạng ép giá nông dân. Đồng thời, các địa phương cần tập trung nâng cao nhận thức của nông dân về xu hướng thị trường, khuyến khích họ sản xuất theo đặt hàng của doanh nghiệp và phù hợp với nhu cầu xuất khẩu. Các địa phương cũng cần có biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong khâu thu mua, vận chuyển lúa gạo về kho dự trữ, đồng thời tận dụng hiệu
Thủ tướng giao Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà trực tiếp theo dõi, chỉ đạo thực hiện công điện này. Văn phòng Chính phủ sẽ giám sát, đôn đốc các bộ, ngành và địa phương triển khai đồng bộ, hiệu quả nhằm ổn định thị trường lúa gạo trong nước, giữ vững vị thế của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.