Đề xuất lập đơn vị hành chính mới “Nội đô” ở Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng

Chuyên gia cũng đề xuất sửa 2 điều ở Hiến pháp năm 2013 để bỏ cấp huyện gồm điều 110 (về các đơn vị hành chính ở Việt Nam) và điều 111 (về tổ chức chính quyền địa phương).

Hôm nay, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Bộ Tư pháp phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia về “Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”.

Phát biểu tại đây, PGS.TS Tô Văn Hòa, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Luật Hà Nội đánh giá, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp là “cấp thiết”, tạo cơ sở hiến định vững chắc để tiến hành cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, đồng thời, bảo đảm tính tối cao của Hiến pháp.

Ông Hòa cũng đề xuất sửa Hiến pháp theo hướng cô đọng hơn về vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Theo chuyên gia, Chương 1 của Hiến pháp năm 2013 có vai trò rất quan trọng, quy định những nguyên tắc nền tảng nhất của chế độ chính trị Việt Nam.

Đây là chương xác lập chủ quyền quốc gia, bản chất của chế độ, đồng thời, định hình cấu trúc tổng thể của hệ thống chính trị.

Cùng với đó, Hiến pháp chỉ quy định những nội dung mang tính nguyên tắc, như cấu trúc hệ thống, vai trò của từng thành tố trong hệ thống chính trị.

Do đó, nội dung về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong Chương I cần được thể hiện theo hướng cô đọng, chỉ tập trung vào những vấn đề căn bản nhất.

PGS.TS Tô Văn Hòa đề xuất các quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nên được quy định ở một điều và giới hạn ở những nội dung cốt lõi, gồm: thuộc tính cơ bản, vai trò trong hệ thống chính trị, và các nhiệm vụ trọng tâm của Mặt trận Tổ quốc để thực hiện vai trò này.

Các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc, các nội dung cụ thể hơn sẽ được quy định tại các văn bản luật. Việc này sẽ phù hợp với nguyên tắc Hiến pháp chỉ quy định những nguyên tắc nền tảng, trong khi tổ chức thực hiện được điều chỉnh bởi luật và các văn bản dưới luật.

Như vậy, nếu sửa Hiến pháp theo hướng này thì sẽ không chỉ đảm bảo tính nhât quán về tiếp cận điều chỉnh của Chương I mà còn phù hợp chủ trương tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị đang được triển khai.

Ông nhận thấy hướng nghiên cứu sửa đổi Hiến pháp năm 2013 tới đây cần tập trung vào các quy định về chính quyền địa phương nhằm hiến định việc không tổ chức chính quyền trung gian (cấp huyện).

PGS.TS Tô Văn Hòa cũng đề xuất, đơn vị hành chính ở Việt Nam sẽ có hai cấp là tỉnh (bao gồm các tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương) và cấp cơ sở (dưới cấp tỉnh, có thể gọi là cấp xã hay cấp cơ sở).

Chuyên gia cũng kiến nghị, bỏ cấp huyện cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung hai điều khoản của Hiến pháp 2013 là điều 110 và điều 111.

Theo đó, với điều 110 của Hiến pháp về các đơn vị hành chính ở Việt Nam có thể nghiên cứu sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định Việt Nam gồm các đơn vị hành chính và các đơn vị hành chính chuyên biệt.

Trong đó có hai cấp đơn vị hành chính là cấp tỉnh (gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương) và đơn vị hành chính cấp cơ sở hoặc cấp xã (gồm xã, thành phố, thị xã ở tỉnh, xã thành phố, thị xã, Nội đô ở thành phố trực thuộc trung ương). Trong đó, Nội đô là đơn vị hành chính mới – một thủ phủ của thành phố trực thuộc Trung ương.

Theo ông Hòa, nội đô sẽ bao gồm các quận nội thành hiện nay của các thành phố trực thuộc Trung ương. Ví dụ, nội đô của Hà Nội gồm 12 quận, của TP.HCM gồm 16 quận, Hải Phòng có 6 quận…

Đơn vị hành chính chuyên biệt sẽ quy định kỹ hơn trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, do chính quyền địa phương cấp tỉnh hoặc cấp Trung ương quản lý.

Khi sửa điều 110, chuyên gia lưu ý, cần quy định việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính và đơn vị hành chính chuyên biệt để thực hiện theo quy định của Luật. Việc điều chỉnh, phân chia ranh giới của hai đơn vị hành chính này sẽ căn cứ tình hình thực tiễn từng giai đoạn.

Trong khi đó, điều 111 về tổ chức chính quyền địa phương, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Luật cho rằng, cần sửa đổi bổ sung theo hướng quy định tại các đơn vị hành chính đều thành lập chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND.

Tại các đơn vị hành chính quyên biệt không thành lập chính quyền địa phương mà có thể thành lập các cơ chế quản lý hành chính phù hợp với mục đích thành lập đơn vị đó theo quy định của pháp luật.

Về sự khác nhau giữa đơn vị hành chính và đơn vị hành chính chuyên biệt, ông Hòa lý giải – đơn vị hành chính là một phần lãnh thổ quốc gia có ranh giới được xác định rõ ràng. Tại đó cư dân sinh sống ổn định, tập trung thành cộng đồng và có đủ điều kiện thành lập chính quyền địa phương để tổ chức quản lý hành chính Nhà ước. Điển hình như các thành phố nơi có dân cư sinh sống tập trung.

Trong khi đó, đơn vị hành chính chuyên biệt là những phạm vi lãnh thổ quốc gia có ranh giới rõ ràng do Nhà nước phân định nhưng không có hoặc có rất ít dân cư sinh sống ổn định nên không đủ điều kiện để lập chính quyền đầy đủ tại chỗ.

Trong trường hợp này, Nhà nước chỉ thiết lập cơ chế quản lý lãnh thổ nhằm phục vụ các mục đích chuyên biệt phù hợp điều kiện, lợi thế tự nhiên ở đó, như quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế hoặc bảo vệ tài nguyên, môi trường.

Theo chuyên gia, việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính và đơn vị hành chính chuyên biệt được thực hiện theo quy định của luật.

Vì vậy, , quy định trình tự thủ tục trong luật là phù hợp, vừa bảo đảm dân chủ vừa tạo độ linh hoạt cần thiết phù hợp với sự đa dạng của các loại hình đơn vị hành chính và đơn vị hành chính chuyên biệt.

PGS.TS Tô Văn Hòa tin tưởng, nếu thực hiện được việc tinh gọn bộ máy, bỏ trung gian cấp huyện thì sẽ giúp giảm bớt sự cồng kềnh trong hệ thống hành chính Nhà nước, đồng thời tạo ra mô hình hành chính tinh gọn, linh hoạt, phù hợp với yêu cầu phát triển trong bối cảnh hiện nay.

Để có thể thực hiện chủ trương thành công thì việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp là điều cần thiết. Chuyên gia tái khẳng định việc này nhằm tạo nền tảng hiến định rõ ràng, ổn định cho quá trình sắp xếp tổ chức lại bộ máy.