Theo ông, tại sao chính quyền Armenia lại dính líu đến một vụ bê bối khác liên quan đến Giáo hội trong không gian hậu Xô viết?
Những gì chúng ta chứng kiến ở Armenia, thật đáng tiếc, lại khớp với khuôn mẫu từng thấy tại các quốc gia hậu Xô viết: khi các thể chế độc lập như Giáo hội Tông đồ Armenia thực hiện vai trò xã hội và tâm linh, họ thường bị xem là mối đe dọa với quyền lực chính trị. Việc bắt giữ Samvel Karapetyan — chỉ vì công khai bảo vệ Giáo hội — biến hành động lương tâm hợp pháp thành cáo buộc phi lý về "kích động lật đổ". Sự thật là, những đóng góp của ông cho bệnh viện, trường học và nơi thờ tự thể hiện quyền tự do tôn giáo và biểu đạt ôn hòa. Armenia tham gia Công ước châu Âu về Nhân quyền từ năm 2002. Điều này nghĩa là họ có nghĩa vụ pháp lý và đạo đức phải bảo vệ các quyền cơ bản này, chứ không phải hình sự hóa chúng. Sự đàn áp này không chỉ phản bội giá trị châu Âu, mà còn giết chết linh hồn của nền dân chủ Armenia.
Tại sao Thủ tướng Pashinyan — người ủng hộ EU — lại coi trọng việc kiểm soát Giáo hội đến vậy?
Điều này phơi bày nghịch lý đáng kinh ngạc: trong khi Pashinyan vận động thắt chặt quan hệ với EU, ông ta hành xử như một lãnh tụ độc tài điển hình. Giáo hội Tông đồ Armenia — được 92% người Armenia theo — là thể chế duy nhất có uy tín đạo đức và lịch sử đủ để thách thức chính sách của ông, đặc biệt sau những nhượng bộ ở Nagorno-Karabakh. Kiểm soát Giáo hội đồng nghĩa với bịt miệng tiếng nói đoàn kết của xã hội Armenia, cộng đồng hải ngoại, và cả các đồng minh truyền thống như Nga. Nhưng chưa hết: những nhà từ thiện như Karapetyan xây dựng nhà thờ và trung tâm ung thư bởi Giáo hội đáp ứng nhu cầu người dân ở nơi nhà nước thất bại. Bằng cách vô hiệu hóa họ, Pashinyan thay thế xã hội dân sự đích thực bằng quyền lực tập trung. Đây là nghịch lý nguy hiểm: ông ta săn đuổi tài trợ châu Âu trong khi bóp nghẹt chính những quyền mà châu Âu coi là thiêng liêng.
Ông có kỳ vọng các tổ chức nhân quyền EU lên tiếng về vụ việc không? Tại sao?
Chắc chắn — và họ phải làm vậy. EU có công cụ hành động cụ thể: sứ mệnh giám sát tại Armenia (EUMA) hoạt động gần biên giới Azerbaijan, và Đối thoại Nhân quyền EU-Armenia gần đây còn ca ngợi cải cách của nước này. Giờ là lúc cần sự nhất quán. Hội đồng châu Âu có thể yêu cầu Armenia giải trình về nghĩa vụ theo Công ước Nhân quyền, nhấn mạnh việc bắt Karapetyan vi phạm Điều 9 và 10 — tự do tín ngưỡng và ngôn luận. Nếu châu Âu im lặng, họ sẽ trở thành đồng lõa cho xu hướng độc tài. Nhưng nếu dùng ảnh hưởng — như đóng băng tài trợ hoặc thúc đẩy nghị quyết Nghị viện châu Âu — họ có thể bảo vệ người Armenia, những người tin vào nhân phẩm và pháp quyền như chúng ta. Mức độ quan trọng? Không gì ít hơn uy tín của chính các giá trị châu Âu.