Doanh nghiệp Việt Nam cần nhìn thẳng vào sự thật, có định hướng hợp tác với nhau nếu không thì không thể tham gia vào chuỗi phát triển công nghiệp hàng không.
Việt Nam cần một nền công nghiệp hàng không đúng nghĩa
Chiều 5/9, Hội nghị bàn tròn với chủ đề “Từ khát vọng đến cơ hội phát triển công nghiệp hàng không” tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia, đã thu hút sự tham gia của nhiều doanh nghiệp, hiệp hội và chuyên gia hàng không.
Ông Uông Việt Dũng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam, cho biết ngành hàng không trong nước đang phát triển nhanh nhờ sự kết hợp đầu tư của Nhà nước và tư nhân.
Công nghiệp hàng không không chỉ đơn thuần là sản xuất, chế tạo nghiên cứu thiết bị mà bao gồm dịch vụ, quản lý phương tiện, hạ tầng khai thác, logistics.
Hiện Việt Nam có 14 hãng hàng không thương mại và chuyên dụng, với đội bay 254 chiếc, dự kiến tăng lên 400 chiếc hiện đại vào năm 2030. Hệ thống đường bay cũng mở rộng mạnh: 52 đường bay nội địa và 211 đường bay quốc tế.
Để đáp ứng sự phát triển đó, ông Dũng cho rằng Việt Nam buộc phải hình thành ngành công nghiệp cung ứng và sản xuất chế tạo hàng không đúng nghĩa nhưng hiện vẫn còn thiếu liên kết và định hướng thị trường. Thậm chí, Cục Hàng không chưa có đủ nguồn nhân lực để nghiên cứu, xây dựng và phê duyệt tiêu chuẩn.
Theo đánh giá của ông Dũng, chuỗi cung ứng linh phụ kiện toàn cầu đang có sự dịch chuyển, mở ra cơ hội cho Việt Nam. Bên cạnh đó, những xu hướng mới như nhiên liệu hàng không bền vững và công nghệ tiên tiến sẽ kéo theo nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực. Ông cũng tin, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm đào tạo hàng không lớn trong khu vực.
Ông Uông Việt Dũng nhấn mạnh, để hiện thực hóa khát vọng, ngành hàng không Việt Nam cần có chiến lược rõ ràng và lộ trình từng giai đoạn.
“Chúng ta có ước mơ và khát vọng, quyết tâm sẽ đi cùng nhau để xác định chiến lược, lộ trình từng giai đoạn để hiện thực hóa bước vào chuỗi giá trị cung ứng công nghiệp hàng không và sau đó thực hiện khát vọng lớn lao hơn”, ông chia sẻ.
Cục Hàng không Việt Nam, theo ông Dũng, sẽ đóng vai trò cầu nối với các tổ chức quốc tế, nhà sản xuất và doanh nghiệp trong và ngoài nước nhằm hỗ trợ chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, qua đó tạo ra hệ sinh thái cộng đồng để thúc đẩy công nghiệp hàng không Việt Nam.
Việt Nam chưa làm nổi con ốc máy bay 100 USD
Phát biểu tại đây, ông Trần Hải Đăng, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Hàng không (AESC), dẫn nghiên cứu quốc tế cho biết: quy mô thị trường công nghiệp hàng không toàn cầu năm 2025 ước đạt khoảng 1.000 tỷ USD. Trong đó, châu Mỹ chiếm một nửa thị phần, châu Âu đứng thứ hai, còn khu vực châu Á – Thái Bình Dương đang có xu hướng gia tăng tỷ trọng qua từng năm.
Tuy nhiên, ông Đăng thẳng thắn nhìn nhận: đến nay, chưa có doanh nghiệp Việt Nam nào tham gia sản xuất linh kiện điện tử, phụ kiện, vật liệu (như nhôm, nhựa, cao su) hay sơn cho máy bay.
“Việt Nam chưa có chương trình phát triển công nghệ chế tạo máy bay theo đúng nghĩa”, TTXVN dẫn lời vị lãnh đạo nhấn mạnh.
Dẫn ví dụ cụ thể, Tổng Giám đốc AESC cho biết Việt Nam hiện vẫn chưa sản xuất được ốc bánh xe máy bay thương mại – loại linh kiện có giá khoảng 100 USD/chiếc. Để xây dựng một nhà máy sản xuất ốc hàng không, vốn đầu tư ban đầu có thể ngốn từ 3–4 triệu USD.
“Trình độ Việt Nam hoàn toàn làm được nhưng có đem lại lợi nhuận và làm sao chen chân vào được chuỗi cung ứng này mới là vấn đề”, ông Đăng phân tích.
Theo ông, các tiêu chuẩn hàng không quốc tế cực kỳ khắt khe, từ Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) cho tới các chứng chỉ Mỹ và châu Âu. Quá trình xin phê chuẩn không chỉ tốn kém tiền bạc, thời gian mà chưa chắc đã thu hồi được vốn.
“Doanh nghiệp Việt Nam cần nhìn thẳng vào sự thật, có định hướng hợp tác với nhau. Nếu cứ mạnh ai nấy làm thì không thể tham gia chuỗi công nghiệp hàng không”, vị chuyên gia nêu quan điểm.
Ông lập luận, cần tránh đầu tư dàn trải, không cạnh tranh bằng giá, mà phải chia sẻ nguồn lực thử nghiệm, chia sẻ kinh nghiệm, thông tin dự án. Nhà nước cần có chương trình phát triển máy bay cụ thể, tạo ra hạt nhân cốt lõi để doanh nghiệp vệ tinh bám theo.