Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu cá ngừ đang có dấu hiệu chững lại khi kim ngạch tháng 7 giảm 20% so với cùng kỳ, kéo lũy kế 7 tháng xuống còn gần 542 triệu USD, thấp hơn 3% so với năm trước.
VASEP cho biết, từ ngày 7/8, Mỹ bắt đầu áp thuế đối ứng mới theo từng quốc gia. Sự chênh lệch thuế giữa sản phẩm của Việt Nam và các nước cạnh tranh như Thái Lan, Indonesia, Ecuador… đã khiến hàng Việt mất lợi thế cạnh tranh. Ngoài ra, bất ổn địa chính trị, chi phí logistics và biến động nhu cầu tại các thị trường trọng điểm như Nga, Israel, Chile… cũng tác động không nhỏ tới xuất khẩu.
Trong khi đó, nhiều vướng mắc liên quan đến quy định về đánh bắt, chế biến và xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam vẫn chưa được tháo gỡ, khiến doanh nghiệp đối diện nhiều khó khăn. VASEP dự báo năm nay cá ngừ khó có thể bứt phá, giữ vững thị phần.
Về vấn đề này, Thủ tướng Phạm Minh Chính giao Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp các bộ, cơ quan liên quan đánh giá tình hình xuất khẩu cá ngừ năm 2025, kịp thời xử lý khó khăn theo thẩm quyền. Đồng thời, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã gửi thư tới Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick, đề nghị phía Mỹ và Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển xem xét lại quyết định từ chối công nhận tương đương 12 nghề khai thác hải sản của Việt Nam theo Đạo luật Bảo vệ thú biển (MMPA).
Theo các doanh nghiệp xuất khẩu, quyết định của Mỹ sẽ gây thiệt hại kinh tế đáng kể. VASEP ước tính ngành hải sản có thể thất thu khoảng 500 triệu USD/năm từ thị trường Mỹ, tương đương tổng giá trị xuất khẩu các mặt hàng bị ảnh hưởng sang Mỹ năm 2024 là 511,5 triệu USD.
Trong đó, cá ngừ, mặt hàng chiếm tỷ trọng lớn nhất, đứng trước nguy cơ mất trắng thị trường Mỹ, vốn đạt 387 triệu USD trong tổng kim ngạch gần 1 tỷ USD năm 2024. Ngoài ra, các sản phẩm khác như ghẹ, mực, cá mú, cá thu, cá kiếm… cũng sẽ chịu tác động tương tự.
Không chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp xuất khẩu, quyết định này còn đe dọa sinh kế hàng trăm nghìn ngư dân và công nhân tại các nhà máy chế biến. VASEP cho rằng đây là thế “bất lợi kép” khi các đối thủ như Thái Lan, Ấn Độ, Nhật Bản được công nhận tương đương, thuận lợi hơn trong tiếp cận thị trường Mỹ, trong khi hải sản Việt lại đối mặt nguy cơ mất thị phần.
Đáng chú ý, ngành cá ngừ hiện phụ thuộc tới 75-80% nguyên liệu nhập khẩu. Khi nguồn cung này bị siết chặt, doanh nghiệp vừa khó tiêu thụ sản phẩm đánh bắt trong nước, vừa thiếu nguyên liệu hợp lệ để chế biến. VASEP cảnh báo “cú sốc” này không chỉ đe dọa 500 triệu USD kim ngạch xuất khẩu mà còn tác động trực tiếp đến sinh kế của ngư dân, công nhân và uy tín hải sản Việt trên thị trường quốc tế.