-Vì sao tuyên bố này được đưa ra vào thời điểm hiện tại, và vì sao lại ấn định thời hạn 1 năm để tiếp tục tham gia hiệp ước?
Alexey Leonkov: Tuyên bố này đã được đưa ra từ tháng 8 năm 2023, khi Nga tạm ngừng tham gia Hiệp ước START-3. Tuy nhiên, chúng tôi khi đó đã tự áp đặt một lệnh tạm hoãn, cam kết không gia tăng số lượng đầu đạn và phương tiện mang vũ khí hạt nhân chiến lược. Đồng thời, chúng tôi kỳ vọng rằng Mỹ - bên luôn muốn bàn luận về chủ đề này - sẽ chấm dứt leo thang xung đột tại Ukraina, tức là ngừng cung cấp vũ khí, tình báo và vân vân, vân vân. Nhưng như chúng ta đều biết, điều đó đã không xảy ra.
Hiệp ước này cực kỳ quan trọng. Và Tổng thống của chúng ta, khi nói về việc tạm ngừng tham gia hồi tháng 8 năm 2023, đã nhấn mạnh rằng điều này hoàn toàn không ảnh hưởng đến an ninh quốc gia của chúng ta, bởi tất cả các tổ hợp hạt nhân thuộc “bộ ba hạt nhân” của Nga đều gần như đã được hiện đại hóa toàn bộ. Nghĩa là chúng hiện đại, có khả năng xuyên thủng mọi hệ thống phòng không và phòng thủ tên lửa hiện có với xác suất 100%. Hơn nữa, chúng ta còn sở hữu 2 tổ hợp vũ khí mà chưa từng có quốc gia nào trên thế giới từng chế tạo. Đó là cái gọi là “vũ khí trừng phạt”.
Thời gian trôi qua, phía Mỹ bắt đầu đàm phán từ khi chính quyền Trump lên nắm quyền, và các vấn đề an ninh toàn cầu, bao gồm cả an ninh hạt nhân, cũng đã nhiều lần được phía Mỹ nêu ra, thậm chí trở thành một trong những chủ đề trọng tâm trong các cuộc đàm phán tại Anchorage. Đồng thời, Nga đã rõ ràng truyền đạt với phía Mỹ rằng: chúng tôi chỉ có thể quay trở lại thảo luận về bất kỳ hành động nào nhằm gia hạn START-3 nếu mức độ leo thang được giảm đáng kể.
Về nguyên tắc, chính quyền Trump đang nỗ lực giảm thiểu sự leo thang này. Mỹ đang rút khỏi xung đột tại Ukraina, nhưng tốc độ rút lui hiện nay quá chậm, nên đáng tiếc là sự leo thang vẫn đang chiếm ưu thế. Và trong bối cảnh các vụ “scandal” bịa đặt về việc xâm phạm không phận các nước NATO - các nước Baltic, Ba Lan, Romania - hiển nhiên, khiến tình hình ngày càng căng thẳng, thì để kiềm chế mức độ căng thẳng này, Nga đưa ra đề nghị trên, nhằm thúc đẩy phía Mỹ thực hiện những hành động quyết liệt và mang tính xây dựng hơn. Nếu không, sau 1 năm nữa, Hiệp ước START-3 - một trong số rất ít hiệp ước đảm bảo an ninh hạt nhân quốc tế - sẽ bị hủy bỏ, tức là thực tế chấm dứt hiệu lực.
Khi đó, chỉ còn lại 2 hiệp ước: Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân và Hiệp ước Cấm thử nghiệm hạt nhân trong mọi môi trường — trên mặt đất, trên không, dưới nước và trong không gian. Phía Anh đã phản ứng trước đề nghị này và cho biết nhìn chung họ đánh giá tích cực sáng kiến của chúng ta. Nhưng chúng ta không cần những lời đánh giá, mà cần những hành động cụ thể trong vòng 1 năm tới - khoảng thời gian sẽ bắt đầu tính từ ngày 5 tháng 2 năm 2026. Nếu đến ngày 5 tháng 2 năm 2027 mà không có bất kỳ hành động mang tính xây dựng nào, Nga sẽ chính thức hủy bỏ hiệp ước này và rút khỏi nó vĩnh viễn.
- Ông mong muốn nhìn thấy những hành động cụ thể nào?
Alexey Leonkov: Chấm dứt leo thang xung đột tại Ukraina. Nghĩa là, phía Mỹ - dưới thời chính quyền Biden từng đứng sau cuộc xung đột này — nay đại diện bởi Trump, đang cố gắng chấm dứt xung đột, hướng tới một giải pháp hòa bình nào đó. Nhưng đáng tiếc, cho đến nay mọi thứ vẫn chỉ dừng lại ở lời nói, bởi các lô vũ khí vẫn tiếp tục được chuyển tới thông qua các nước NATO. Đúng là Mỹ không trực tiếp tham gia vận chuyển, nhưng họ đóng vai trò như một “cửa hàng vũ khí”. Tình báo vẫn tiếp tục được chia sẻ, dẫn đến các cuộc tấn công mang tính khủng bố bằng các loại đạn dược lượn lờ tầm xa kiểu máy bay, tấn công vào các khu vực của chúng ta nằm ngoài phạm vi chiến dịch quân sự đặc biệt.
Và thứ ba, việc tài trợ cho chế độ Zelensky cũng không thể diễn ra nếu thiếu sự tham gia của Mỹ, dù tiền tài trợ thực tế được các nước châu Âu vay từ các ngân hàng Mỹ. Nói cách khác, về nguyên tắc, Mỹ có đầy đủ các đòn bẩy để cắt đứt các kênh này, khiến xung đột Ukraina không thể tiếp diễn do thiếu nguồn lực duy trì. Nhưng phía Mỹ lại không vội vàng làm điều đó. Do đó, phía Nga, hiểu rằng tình hình không hề đơn giản, đang dành cho họ một cơ hội trong vòng 1 năm để giải quyết dứt điểm các vấn đề liên quan đến cung cấp vũ khí, chuyển giao tình báo và tài trợ cho chế độ Ukraina.