Tuy nhiên, theo công bố từ phía Việt Nam, thực tế, tính đến hết 15/9, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đã đạt 637,21 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu đạt 325,26 tỷ USD, tăng 15,8%, thặng dư thương mại hơn 13,3 tỷ USD.
Theo chuyên gia, năng lực thích ứng nhanh, nâng cấp nội lực, định vị lại vị thế quốc gia từ một công xưởng giá rẻ thành trung tâm đổi mới sáng tạo và kết nối chiến lược cùng nhiều nền tảng thuận lợi sẽ là tấm lá chắn giúp Việt Nam vượt qua nhiều cơn bão toàn cầu.
Xuất nhập khẩu của Việt Nam tăng trưởng tích cực
Theo số liệu vừa được Cục Hải quan Việt Nam công bố, tổng giá trị xuất nhập khẩu tính đến hết 15/9/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt đã 637,21 tỷ USD, tăng 17,2%, tương ứng tăng 93,7 tỷ USD về số tuyệt đối so với cùng kỳ năm trước.
Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt 325,26 tỷ USD, tăng 15,8% tương ứng 44,41 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2024. Một số nhóm hàng tăng như: máy vi tính sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 22,43 tỷ USD, tương ứng tăng 45,5%; máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng tăng 4,83 tỷ USD, tương ứng tăng 13,8%; cà phê tăng 2,57 tỷ USD, tương ứng tăng 61,8% so với cùng kỳ năm 2024.
Về nhập khẩu, tính đến hết 15/9/2025, tổng trị giá kim ngạch của cả nước đạt 311,95 tỷ USD, tăng 18,8% (tương ứng tăng 49,29 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024. Một số nhóm hàng tăng mạnh như: máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 28,78 tỷ USD, tương ứng tăng 38,7%; máy móc thiết bị dụng cụ và phụ tùng tăng 8,3 tỷ USD, tương ứng tăng 24,9% so với cùng kỳ năm 2024. Cán cân thương mại hàng hóa thặng dư 13,3 tỷ USD.
Tính đến hết ngày 15/9/2025, tổng trị giá nhập khẩu của nhóm các doanh nghiệp FDI đạt 211,81 tỷ USD, tăng 26,4% (tương ứng tăng 44,24 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024, chiếm 67,9% tổng trị giá nhập khẩu của cả nước.
Tại chỉ thị số 29 mới đây về thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thúc đẩy xuất khẩu, phát triển thị trường ngoài nước, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính lưu ý, trong bối cảnh thế giới biến động phức tạp, khó lường, nhất là cạnh tranh chiến lược, xung đột, bất ổn tại một số khu vực, chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ, hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam có thể sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.
Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương thúc đẩy khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do mà Việt nam đã ký (FTA), tập trung vào các hoạt động kết nối doanh nghiệp, xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội từ các FTA.
Cùng với đó, tiến tới đàm phán ký kết các FTA mới để khai thông các thị trường còn nhiều tiềm năng khác như Trung Đông, châu Phi, Mỹ La-tinh, Trung Á, Đông Âu, Ấn Độ, Brazil, trong bối cảnh tiếp tục đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng, đa dạng hóa nguồn cung nguyên vật liệu, phục vụ cho hoạt động sản xuất, xuất khẩu.
“Bộ Công Thương tiếp tục đàm phán hiệp định thương mại đối ứng với Hoa Kỳ theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ”, chỉ thị nêu rõ.
Về khả năng Việt Nam có thể mất 25 tỷ USD do thuế quan của Mỹ
Trước đó, hãng tin Reuters dẫn báo cáo của Liên Hợp Quốc cho hay, Việt Nam có thể sẽ là quốc gia chịu thiệt hại nặng nhất từ chính sách thuế quan khốc liệt của Mỹ với nguy cơ mất 25 tỷ USD vì thuế Mỹ, theo ước tính của Liên Hợp Quốc.
Theo ước tính của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), với các mức thuế của Mỹ áp đặt từ tháng 8 có nguy cơ cắt giảm tới 1/5 xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ, khiến Việt Nam trở thành quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất ở Đông Nam Á.
Cần nhắc lại, năm ngoái, Việt Nam là nước xuất khẩu lớn thứ 6 thế giới sang Mỹ với kim ngạch 136,5 tỷ USD, theo số liệu từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ trong đó, phần lớn hàng hóa được sản xuất tại các nhà máy do các tập đoàn đa quốc gia của Mỹ và nước ngoài hoặc các nhà cung ứng điều hành.
“Trong kịch bản xấu nhất với lạm phát Mỹ tăng cao do thuế quan, mức thuế 20% áp lên hàng hóa Việt Nam có thể khiến kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ "theo thời gian giảm hơn 25 tỷ USD, tương đương gần một phần năm tổng kim ngạch hàng năm”, ông Philip Schellekens, kinh tế trưởng khu vực châu Á – Thái Bình Dương của UNDP khẳngđịnh với hãng tin Reuters trước đó.
Theo số liệu sơ bộ được phía Việt Nam công bố cho hay, kể từ khi thuế có hiệu lực vào ngày 7/8, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ (vốn là thị trường lớn nhất) đã giảm 2% trong tháng 8 so với tháng 7, trong đó xuất khẩu giày dép (mặt hàng mà Việt Nam là nhà cung cấp lớn thứ hai thế giới) giảm 5,5%, theo số liệu từ Tổng cục Hải quan. Trước đó, xuất khẩu đã tăng mạnh để tranh thủ thời gian trước khi thuế áp dụng.
Có thể nhận thấy, mức giảm tiềm năng 19,2% trong xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ gần gấp đôi mức giảm trung bình 9,7% đối với xuất khẩu từ Đông Nam Á, khu vực bị ảnh hưởng nặng nhất châu Á và là trung tâm công nghiệp lớn, theo báo cáo UNDP công bố tuần trước, đây cũng là một trong những ước tính công khai đầu tiên về tác động đối với thương mại kể từ khi thuế có hiệu lực.
“Không quốc gia nào ở Đông Nam Á chịu ảnh hưởng từ việc Mỹ tăng thuế nhiều như Việt Nam”, ông Schellekens lưu ý Trung Quốc ở Đông Á bị ảnh hưởng lớn hơn xét theo giá trị tuyệt đối.
Trong số các quốc gia Đông Nam Á lớn, xuất khẩu của Thái Lan sang Mỹ có thể giảm 12,7%, Malaysia giảm 10,4% và Indonesia giảm 6,4%, theo UNDP.
UNDP ước tính mức giảm xuất khẩu này sẽ tác động đến GDP của Việt Nam, dù tác động của thuế quan có thể mất nhiều năm để thể hiện đầy đủ và có thể được giảm nhẹ nhờ các nhà xuất khẩu tự chịu một phần chi phí, Việt Nam đa dạng hóa thị trường và tiêu dùng nội địa tăng tăng lên.
Ước tính của UNDP cũng dựa trên kịch bản toàn bộ chi phí thuế được chuyển cho người tiêu dùng Mỹ, từ đó làm giảm nhu cầu. Tuy nhiên, điều này đến nay chưa xảy ra do tác động lên lạm phát Mỹ hiện vẫn ở mức vừa phải.
Bên cạnh đó, UNDP cũng chưa tính đến khả năng áp thuế 40% đối với hàng hóa trung chuyển qua Việt Nam, qua đó có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng nếu Washington siết chặt tỷ lệ linh kiện nước ngoài trong hàng xuất khẩu, bởi hàng hóa Việt Nam phụ thuộc lớn vào nguyên liệu đầu vào từ Trung Quốc.
Số liệu UNDP cũng chưa ước tính các khoản miễn trừ thuế hiện hành đối với mặt hàng điện tử tiêu dùng – chiếm khoảng 28% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ.
Tuy nhiên, ngay cả khi Washington tiếp tục duy trì các miễn trừ này, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ vẫn có thể giảm tới 18 tỷ USD, Schellekens cảnh báo.
“Lá chắn” cho Việt Nam
Thực tế, phát biểu mới đây hôm 23/9 tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc khóa 80, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhắc đến việc Hoa Kỳ đạt được thỏa thuận thuế quan với nhiều nước, trong đó có Trung Quốc, Việt Nam.
Chính sách thuế quan của Mỹ thời gian qua cũng được coi là “phép thử” cho bản lĩnh của nền kinh tế Việt Nam. Theo ông Richard D. McClellan, việc Mỹ áp thuế diện rộng với hàng hóa Việt Nam cũng mở ra chương mới trong quan hệ thương mại. Đặc biệt, trong bối cảnh cạnh tranh FDI khu vực ngày càng khốc liệt, Việt Nam phải tái định vị lợi thế và cải thiện môi trường đầu tư để giữ sức hút.
Vị chuyên gia nêu quan điểm, thập kỷ qua, Việt Nam đã xây dựng mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu với nền tảng là các hiệp định thương mại tự do, chi phí thấp và lập trường trung lập về địa chính trị. Tuy nhiên, mức thuế của Mỹ được áp vừa qua cho thấy chính sách thương mại của Washington đang chuyển dịch sang hướng giao dịch bảo hộ nhiều hơn, đặc biệt là đối với các lĩnh vực dễ bị lạm dụng tái xuất hay phụ thuộc nhiều vào linh kiện Trung Quốc.
“Thuế quan là phép thử bản lĩnh của Việt Nam trong cuộc đua FDI khu vực, Việt Nam phải viết lại câu chuyện của mình từ công xưởng giá rẻ thành trung tâm đổi mới sáng tạo và kết nối chiến lược”, Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam nêu rõ.
Chuyên gia lưu ý, ưu tiên trước mắt của Việt Nam là giảm thiểu sự bất định cho nhà đầu tư hiện tại và tương lai trong bối cảnh cạnh tranh thương mại quốc tế khốc liệt và các đối thủ khác trong khu vực đang nỗ lực tăng tốc.
Điều này bao gồm phải xác định rõ phản ứng với chính sách thuế quan của Mỹ, liệu có đàm phán lại hay không, có ngoại lệ nào không, các phản ứng nhanh từ Chính phủ sẽ giúp trấn an nhà đầu tư, thông qua việc lập các tổ công tác liên bộ cho những ngành chiến lược, đặc biệt là những ngành chịu tác động lớn từ thị trường Mỹ như điện tử, nội thất, dệt may, đồng thời tăng cường ngoại giao thương mại, không chỉ với Mỹ, mà cả các đồng minh để mở thêm cánh cửa vào thị trường khác, hợp tác sản xuất hoặc hỗ trợ ngoại giao.
“Nhà đầu tư toàn cầu đang theo dõi sát cách Việt Nam giải thích chiến lược và dự đoán điều chỉnh chính sách. Doanh nghiệp cần chủ động tích cực tham gia các hiệp hội như AmCham, EuroCham… và các diễn đàn khu vực để có được sự tư vấn chính xác từ cộng đồng quốc tế”, báo Đầu tư dẫn lời vị chuyên gia nhấn mạnh.
Với việc Việt Nam đã từng biến các gián đoạn thương mại thành cơ hội, để không chỉ tồn tại mà còn tiến lên vị trí dẫn đầu, Việt Nam cần “viết lại câu chuyện của mình” – không chỉ là trở thành công xưởng của thế giới mà còn là trung tâm đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và kết nối chiến lược đang lên. Ba yếu tố then chốt là quy hoạch điện ổn định, khung pháp lý minh bạch, bảo mật dữ liệu.
Cũng cần nhắc lại rằng, trong bối cảnh chính sách thuế toàn cầu tiềm ẩn nhiều biến số, năng lực thích ứng nhanh và nâng cấp nội lực sẽ là “lá chắn” giúp Việt Nam không chỉ giữ vững dòng vốn FDI mà còn tiếp tục khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.