Tổng lãnh sự Liên bang Nga tại Đà Nẵng Mizonova Maria Georgievna, Nga sẵn sàng hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử từ xây dựng công trình, nghiên cứu chung, đào tạo nhân lực đến cung cấp công nghệ hiện đại, an toàn đã được kiểm chứng.
Nga luôn là đối tác chiến lược của Việt Nam trong lĩnh vực hạt nhân
Sáng 8/10 tại Đà Nẵng, Hội nghị Khoa học và Công nghệ Hạt nhân toàn quốc lần thứ 16 (VINANST-16) chính thức khai mạc, quy tụ hàng trăm nhà khoa học, cơ quan quản lý và tổ chức trong, ngoài nước.
Sự kiện diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng, phát triển khoa học - công nghệ phục vụ mục tiêu tăng trưởng xanh, và được xem là diễn đàn khoa học lớn nhất của ngành năng lượng nguyên tử trong năm 2025.
Với hơn 200 báo cáo chuyên đề, hội nghị tập trung vào việc chia sẻ kết quả nghiên cứu, sáng kiến và giải pháp nhằm cụ thể hóa định hướng phát triển năng lượng nguyên tử theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Phát biểu tại hội nghị, bà Mizonova Maria Georgievna, Tổng Lãnh sự Liên bang Nga tại Đà Nẵng cho biết, Nga sẵn sàng hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực này, từ xây dựng công trình, nghiên cứu chung, đào tạo nhân lực đến cung cấp công nghệ hiện đại, an toàn đã được kiểm chứng.
Trong nhiều thập kỷ qua, Nga luôn là đối tác tin cậy của Việt Nam trong lĩnh vực hạt nhân - từ cung cấp thiết bị, nhiên liệu, đào tạo chuyên gia đến triển khai các dự án nghiên cứu chung.
Hai bên đã đạt nhiều kết quả tích cực như: cung cấp nhiên liệu cho lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt, triển khai Trung tâm Khoa học và Công nghệ Hạt nhân tại Đồng Nai, và chuẩn bị dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1.
Theo bà Mizonova, từ sau Hội nghị Khoa học Hạt nhân năm 2023, khi Việt Nam khôi phục chủ trương phát triển năng lượng nguyên tử, hai nước đang tích cực thảo luận để đẩy nhanh tiến độ hợp tác nhưng vẫn đảm bảo an toàn tuyệt đối.
“Cách tiếp cận toàn diện – từ nghiên cứu, đào tạo đến chuyển giao công nghệ – là con đường hiệu quả nhất để đạt các mục tiêu chiến lược”, Tổng Lãnh sự Mizonova nhấn mạnh.
Đại diện phía Nga cũng đánh giá cao nền tảng khoa học mà Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cùng các cơ quan thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ đã xây dựng, cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển toàn diện các lĩnh vực như điện hạt nhân công suất lớn, lò phản ứng mô-đun nhỏ, y học hạt nhân, sản xuất tinh thể silic và nhiều ứng dụng khác.
Các đại biểu dự Hội nghị
© Ảnh : TTXVN - Phan Anh Dũng
Bà Mizonova nhấn mạnh, ngành năng lượng hạt nhân Nga đã phát triển gần 80 năm kể từ khi nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Obninsk đi vào hoạt động. Dù năng lượng tái tạo ngày càng phổ biến, Nga vẫn tin tưởng công nghệ hạt nhân sẽ giữ vai trò chủ đạo trong tương lai, từ động cơ tàu thủy, tên lửa, nhà máy điện di động đến các hệ thống công suất lớn với chu trình khép kín.
Đại sứ quán và các Tổng lãnh sự quán Nga tại Việt Nam cam kết tiếp tục hỗ trợ, chia sẻ thông tin và thúc đẩy hợp tác song phương, coi đây là một cấu phần quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.
Hợp tác với tập đoàn Rosatom
Theo Tiến sĩ Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, trong hai năm qua, Viện đã đạt nhiều kết quả nổi bật trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ hạt nhân.
“Tính riêng năm 2024, chúng tôi đã có hơn 300 công trình công bố quốc tế, triển khai thành công nhiều dự án trong các lĩnh vực vật lý hạt nhân, dược chất phóng xạ và an toàn lò phản ứng”, ông nói.
Ông cho biết, Viện đang triển khai Dự án Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân (CNST) tại Đồng Nai, hợp tác với tập đoàn Rosatom (Liên bang Nga). Dự án này được coi là hạ tầng chiến lược, phục vụ nghiên cứu, đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho chương trình điện hạt nhân quốc gia.
“Trung tâm sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu làm chủ công nghệ và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử”, TTXVN dẫn lời TS. Thành cho hay.
Lãnh đạo Viện Nguyên tử nhấn mạnh, nhân lực được coi là yếu tố quyết định sự phát triển của ngành năng lượng hạt nhân. Để vận hành một lò phản ứng nghiên cứu mới, Việt Nam cần khoảng 400 chuyên gia, kỹ sư và cán bộ kỹ thuật, phần lớn trong số đó phải được đào tạo mới theo kế hoạch dài hạn đến năm 2030.
Trong ngành hạt nhân, bao giờ cũng cần những chuyên gia đầu đàn. Chỉ khi có đội ngũ như vậy, ngành mới thực sự phát triển. Viện hiện đang phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường đại học và tổ chức quốc tế để triển khai các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nhân lực hạt nhân ở trình độ cao, hướng tới tiêu chuẩn quốc tế.
Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1012/QĐ-TTg ngày 26/5/2025 phê duyệt Dự án phát triển nhân lực cho ngành năng lượng hạt nhân đến năm 2035, đặt mục tiêu đào tạo gần 4.000 lao động cho hai nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2, cùng hàng trăm chuyên gia, giảng viên và cán bộ quản lý có năng lực chuyên sâu.
“Đây là bước chuẩn bị cần thiết để bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp hạt nhân đang hồi sinh của Việt Nam”, TS. Trần Chí Thành cho biết.
Việt Nam phát triển năng lượng nguyên tử bền vững
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định nêu rõ. mục tiêu trọng tâm của Việt Nam là phát triển ngành năng lượng nguyên tử bền vững, thận trọng, không đánh đổi an toàn lấy tiến độ hay quy mô.
“Ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam cần phát triển bền vững, thận trọng, tuyệt đối không đánh đổi an toàn lấy tiến độ hay quy mô. Đồng thời, phải xây dựng văn hóa an toàn làm nền tảng, phát triển năng lực nội sinh và làm chủ công nghệ”, ông nhắc lại.
Ông cho biết, để đạt được mục tiêu đó, ngành năng lượng nguyên tử cần xây dựng văn hóa an toàn làm nền tảng, phát triển năng lực nội sinh, làm chủ công nghệ cốt lõi, đồng thời đầu tư mạnh mẽ cho nghiên cứu, hạ tầng và đào tạo nhân lực chất lượng cao nhằm chuẩn bị cho chương trình điện hạt nhân trong tương lai.
Trong hơn 40 năm qua, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, từ nghiên cứu cơ bản, ứng dụng trong y tế, nông nghiệp, công nghiệp, đến bảo đảm an toàn bức xạ, quan trắc môi trường và đào tạo nhân lực. Những kết quả đó không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội mà còn góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.
Thứ trưởng Lê Xuân Định đánh giá cao sự tham gia, hỗ trợ của các đối tác quốc tế, đặc biệt là IAEA (Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế), cơ chế RCA (một hiệp định liên chính phủ chính thức hoạt động để tăng cường mối quan hệ hợp tác trong nghiên cứu ứng dụng năng lượng nguyên tử và các khóa tập huấn liên quan khoa học công nghệ về hạt nhân), cùng sự hợp tác của các cơ quan nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp, minh chứng cho tinh thần hợp tác quốc tế sâu rộng, góp phần nâng cao năng lực khoa học - công nghệ hạt nhân của Việt Nam trong giai đoạn mới.
Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Phạm Đức Ấn đánh giá cao vai trò của năng lượng nguyên tử trong đời sống và phát triển kinh tế. Ông cho biết các ứng dụng bức xạ đã được triển khai trong công nghiệp, nông nghiệp, y tế, môi trường và nghiên cứu khoa học, góp phần bảo vệ môi trường và chăm sóc sức khỏe người dân.
Hiện Đà Nẵng có hơn 500 cơ sở bức xạ phục vụ khám chữa bệnh, xạ trị ung bướu và chiếu xạ công nghiệp. Thành phố đã thành lập Ban chỉ huy ứng phó sự cố bức xạ – hạt nhân, xây dựng kế hoạch hành động và tổ chức diễn tập thường xuyên nhằm nâng cao năng lực ứng phó cũng như nhận thức cộng đồng.
Chủ tịch UBND thành phố kỳ vọng hội nghị lần này sẽ là diễn đàn khoa học quan trọng để trao đổi kết quả nghiên cứu, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả ứng dụng năng lượng nguyên tử và cung cấp cơ sở khoa học cho hoạch định chính sách trong thời gian tới.
Kết thúc phiên khai mạc, Thứ trưởng Lê Xuân Định một lần nữa nhấn mạnh tinh thần hợp tác quốc tế và cam kết phát triển bền vững của Việt Nam: “Phát triển năng lượng nguyên tử là một quá trình lâu dài, cần sự thận trọng, hợp tác và chuẩn bị kỹ lưỡng. Việt Nam kiên định với quan điểm phát triển vì con người, vì an toàn và vì tương lai xanh”.
Tại hội nghị, các chuyên gia quốc tế đến từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Thụy Điển, Nga và Trung Quốc đã chia sẻ những tiến bộ công nghệ mới, từ lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), công nghệ chùm tia điện tử đến ứng dụng chiếu xạ trong công nghiệp và y học. Đây là cơ hội quan trọng để Việt Nam tiếp cận công nghệ tiên tiến, mở rộng hợp tác nghiên cứu và chuyển giao kỹ thuật.