Người nhập cư có tội gì?
Nhật Bản là một quốc gia có truyền thống hạn chế nhập cảnh đối với người nước ngoài. Điều này đặc biệt áp dụng cho lao động phổ thông. Tuy nhiên, năm ngoái,có 3,8 triệu người nước ngoài cư trú tại Nhật Bản, bao gồm 175.000 người Việt Nam. Chính phủ Nhật Bản đã có một số nhượng bộ đối với việc người nước ngoài nhập cảnh làm việc trong quá trình chuẩn bị cho Thế vận hội 2020. Vào thời điểm đó, chính quyền Nhật Bản cho phép những người muốn làm việc trong các ngành xây dựng, bảo dưỡng và sửa chữa ô tô, và một số ngành công nghiệp khác được nhập cảnh. Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, số lượng khách du lịch đến thăm Nhật Bản đã tăng lên. Rõ ràng là hầu hết người nước ngoài đến Nhật Bản đều có những thói quen và quan niệm riêng về điều gì là tốt và điều gì là xấu. Ví dụ, người Nhật Bản khó chịu trước thói quen vứt chai lọ rỗng và rác thải khác trên vỉa hè của nhiều người nước ngoài. Báo chí Nhật Bản đã lên án mạnh mẽ việc du khách "đá" hay "đánh" những con hươu ở nước này và đu trên cổng torii như thể chúng là "những chiếc ghế dành cho khỉ". Nhiều người dân thường cũng cho rằng những khó khăn kinh tế và đời sống thường nhật phát sinh ở Nhật Bản trong những năm gần đây là do người nhập cư.
Các chính trị gia Nhật Bản đã bắt đầu tích cực khai thác tâm lý bài xích người nhập cư của công chúng. Sohei Kamiya, người lãnh đạo đảng cánh hữu mới Sanseito, đã nêu gương về vấn đề này. Khẩu hiệu của đảng ông là "Nhật Bản trên hết". Tại các cuộc vận động tranh cử, ông đã trực tiếp xúc phạm người nước ngoài, gọi họ là nguyên nhân dẫn đến mức lương thấp ở đất nước này v.v… Và kết quả không lâu sau đó. Trong cuộc bầu cử Thượng viện Nhật Bản vào tháng 7, đảng của ông đã tăng đáng kể số ghế đại diện của mình - từ một lên 15 ghế.
Trong khi đó, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền đã mất nhiều ghế trong cùng cuộc bầu cử, họ mất quyền kiểm soát Thượng viện. Các chính trị gia LDP cũng đã quyết định giải quyết vấn đề nhập cư. Gần đây, đảng này đã tổ chức một chiến dịch tranh cử để tìm kiếm một nhà lãnh đạo mới. Cả năm ứng cử viên đều có lập trường cứng rắn về vấn đề người nhập cư. Ví dụ, Chánh Văn phòng Nội các Toshimitsu Motegi tuyên bố: "Chúng ta phải nỗ lực loại bỏ người nhập cư bất hợp pháp và thực hiện các biện pháp cứng rắn đối với những người không tuân thủ quy định."
Một thành viên lãnh đạo khác của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) hứa hẹn sẽ tăng cường kiểm soát nhập cư bằng cách áp dụng kiểm tra lý lịch chặt chẽ hơn và thắt chặt các yêu cầu xin thị thực.
Như đã biết, bà Sanae Takaichi đã trở thành lãnh đạo mới của đảng, và do đó sẽ là thủ tướng tương lai của đất nước. Bà cũng có lập trường phi tự do, ủng hộ các chính sách nhập cư chặt chẽ hơn và phản đối mạnh mẽ việc nhập cư bất hợp pháp, thúc đẩy lệnh cấm người nước ngoài mua bất động sản.
"Những người đến Nhật Bản vì lý do tài chính và tự nhận là người tị nạn thì nên trở về nước của họ. Người nhập cư bất hợp pháp cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp", bà Takaichi nói trong một bài phát biểu của mình. Bà cũng tin rằng các chuẩn mực ứng xử của Nhật Bản nên được áp dụng đối với người mới đến, bao gồm cả khách du lịch.
Nhưng đảng cầm quyền không chỉ giới hạn ở các bài phát biểu. Chính phủ đang chuẩn bị một đạo luật hạn chế quyền tiếp cận giáo dục miễn phí của người nước ngoài tại các cơ sở giáo dục Nhật Bản.
Nhật Bản có thể sống thiếu người nhập cư không?
Có một sự phản đối khá mạnh mẽ đối với những bài phát biểu mang tính dân túy chống nhập cư của các chính trị gia Nhật Bản. Thực tế là tình hình nhân khẩu học ở Nhật Bản đang cực kỳ đáng báo động. Dân số nước này không tăng, thậm chí còn có xu hướng giảm. Năm ngoái, dân số Nhật Bản đã giảm 550.000 người. Một vấn đề nhân khẩu học khác là tình trạng già hóa dân số. Hiện nay, 30% người Nhật trên 65 tuổi. Điều này đồng nghĩa với việc dân số tích cực đang giảm dần. Câu hỏi đặt ra là: ai sẽ làm việc trong các nhà máy? Ai sẽ giải quyết các vấn đề phát triển kinh tế?
Nhiều nhà kinh tế Nhật Bản cho rằng giải pháp nằm ở người nhập cư. Theo Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), nước này cần tăng số lượng lao động nước ngoài lên 7 triệu người vào năm 2040 để đạt được các mục tiêu tăng trưởng kinh tế của chính phủ.
Khi cơn sốt bầu cử ở Nhật Bản lắng xuống và chính phủ mới bắt tay vào công việc, họ sẽ phải tập trung nhiều hơn vào phát triển kinh tế, và khi đó tôi chắc chắn rằng những luận điệu chống nhập cư sẽ lắng xuống. Nhưng điều này không có nghĩa là người nước ngoài sẽ được phép vi phạm các quy định về thị thực và lưu trú tại Nhật Bản.