Phân viện Khoa học Hình sự (Bộ Công an) xác định, sản phẩm “viên rau củ Collagen” của Ngân 98 chứa sibutramin và phenolphthalein – hai chất cấm độc hại có thể làm tăng nhịp tim, huyết áp và gây đột biến gen. Theo chuyên gia, dùng kéo dài dù liều nhỏ các chất này vẫn có thể gây tổn thương tim, gan, thận và ung thư.
Ngân 98 khai gì?
Ngày 13/10, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM tiếp tục làm việc với Võ Thị Ngọc Ngân (thường được biết đến với nghệ danh Ngân 98, quê Gia Lai) để xác minh hành vi vi phạm liên quan đến hoạt động kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe.
Sự việc liên quan đến hộ kinh doanh ZuBu Shop do Mã Tuấn Vũ đứng tên và Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ ZuBu do bà Trần Thị Thạnh - mẹ của Ngân 98 - làm giám đốc kiêm người đại diện pháp luật.
Võ Thị Ngọc Ngân (biệt danh “Ngân 98”) tại Cơ quan Công an
© Ảnh : TTXVN - Hồ Vũ Linh Sơn
Tại cơ quan điều tra, Võ Thị Ngọc Ngân ban đầu tỏ ra quanh co, không nhận lỗi, cho rằng toàn bộ sản phẩm đều do nhà máy sản xuất và cung cấp kèm theo hồ sơ công bố. Theo lời khai, nhà máy gửi bản công bố sản phẩm trực tiếp cho bà Trần Thị Thạnh ký rồi gửi trả lại.
Cô cho biết sản phẩm được bán tại cửa hàng, qua các kênh trực tuyến như TikTok, và thông qua đường dây nóng. Các mặt hàng gồm Super Detox X3, X7, X1000 cùng viên rau củ Collagen, được quảng cáo với những lời lẽ hấp dẫn như: “Uống 2 viên mỗi ngày, không cần tập thể dục, không cần ăn kiêng”.
Khi bị hỏi về hồ sơ pháp lý và thủ tục cấp phép sản phẩm, Ngân khai rằng mình không nắm rõ, chỉ đưa tiền để đối tác lo trọn gói việc công bố và kiểm nghiệm. Việc để mẹ đứng tên công ty, Ngân giải thích, là vì bản thân thường xuyên lưu diễn nên không có thời gian ký giấy tờ.
Ban đầu, Ngân khẳng định chỉ đóng vai trò đại diện hình ảnh. Tuy nhiên, nữ bị can sau đó đã thừa nhận mình là người trực tiếp điều hành toàn bộ hoạt động kinh doanh và tài chính của Công ty ZuBu cũng như ZuBu Shop, đồng thời sử dụng tên mẹ và nhân viên để hợp thức hóa các thủ tục.
Võ Thị Ngọc Ngân nói thêm rằng cô quá tin tưởng vào nhà sản xuất và chủ quan, không kiểm tra chéo thông tin trước khi tung sản phẩm ra thị trường.
Theo kết quả điều tra, Võ Thị Ngọc là người lập và điều hành thực tế cả hai đơn vị ZuBu, ký hợp đồng gia công với nhiều công ty sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe, bao gồm Super Detox X3, X7, X1000 và viên rau củ Collagen.
Khi một nhà máy bị phát hiện sử dụng chất cấm, cô lập tức chuyển sang hợp tác với Công ty Nanotesla để tiếp tục sản xuất, nhưng thực chất hai đơn vị này có cùng hệ thống điều hành.
Các sản phẩm dạng gói chưa được cấp phép vẫn được phân phối rộng rãi qua website, Facebook và TikTok. Mã vạch in trên bao bì dẫn trực tiếp đến trang shopngan98.com.
Tiền bán hàng được chuyển vào tài khoản cá nhân của Ngân 98 hoặc người thân, sau đó gom về cho cô. Từ năm 2023 đến tháng 7/2024, tổng doanh thu từ hoạt động kinh doanh trái phép này ước tính khoảng 120 tỷ đồng.
Hai chất cấm có thể gây loạn nhịp, ung thư
Kết quả giám định của Phân viện Khoa học Hình sự - Bộ Công an khẳng định các sản phẩm do Ngân sản xuất và kinh doanh không đạt chỉ tiêu chất lượng, được xác định là hàng giả. Đáng chú ý, trong một số mẫu – đặc biệt là “viên rau củ Collagen” – phát hiện sibutramin và phenolphthalein, hai hoạt chất từng được sử dụng trong thuốc giảm cân và thuốc nhuận tràng nhưng đã bị cấm vì nguy cơ gây rối loạn tim mạch, tăng huyết áp và ung thư.
VOV dẫn lời ThS.BS Đoàn Dư Mạnh, thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam, cho biết việc phát hiện hai hoạt chất này là “rất đáng lo ngại”, bởi chúng tác động trực tiếp đến tim và hệ mạch máu – những cơ quan cực kỳ nhạy cảm với thay đổi của thần kinh và huyết áp.
Ông giải thích rằng sibutramin từng được dùng trong thuốc giảm cân vì khả năng ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine, khiến người dùng cảm thấy nhanh no và giảm cảm giác thèm ăn. Nhưng chính cơ chế này lại khiến tim đập nhanh hơn, mạch máu co lại và huyết áp tăng cao, do đó các thuốc chứa sibutramin đã bị cấm lưu hành hơn 10 năm nay.
Bác sĩ Mạnh cho biết thêm: khi mạch máu bị co hẹp, tim buộc phải làm việc mạnh hơn, dẫn đến tăng áp lực, gây tổn thương tim mạch – đặc biệt nguy hiểm với những người có bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường hoặc rối loạn mỡ máu. Nhiều người sử dụng không nhận thấy dấu hiệu bất thường, tưởng mình đang “đẹp lên” hay “giảm cân hiệu quả”, nhưng trên thực tế độc chất đang âm thầm tích tụ trong cơ thể.
“Dù chỉ dùng liều nhỏ nhưng nếu kéo dài trong vài tuần hoặc vài tháng, độc chất vẫn có thể gây tổn thương thành mạch và cơ tim. Với người có bệnh lý tim mạch, nguy cơ biến chứng cấp hoàn toàn có thể xảy ra”, bác sĩ Đoàn Dư Mạnh cảnh báo.
Trong khi đó, BS Dương Minh Tuấn (Bệnh viện Bạch Mai) nhấn mạnh rằng sibutramin từng được dùng trong thuốc điều trị béo phì, giúp ức chế cảm giác thèm ăn và giảm cân nhanh.
Tuy nhiên, sau hàng loạt nghiên cứu chỉ ra nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, loạn nhịp, tăng huyết áp, rối loạn tâm thần và trầm cảm, cơ quan quản lý dược FDA (Mỹ) và EMA (châu Âu) đã cấm toàn bộ thuốc chứa sibutramin từ năm 2010.
"Ở Việt Nam, Bộ Y tế cũng đã cấm tuyệt đối sibutramine, nhưng nhiều cơ sở vẫn lén lút trộn vào thuốc giảm cân để tạo hiệu quả “thần tốc”. Người mua uống vài ngày thấy sụt cân nhanh, mất ngủ, bồn chồn, không đói, tưởng là hiệu quả - nhưng thực chất là đang tự đầu độc tim và não mình", bác sĩ Tuấn chia sẻ.
Theo ông, người ngộ độc sibutramin có thể bị hồi hộp, tim đập nhanh, tăng huyết áp, mất ngủ, lo âu, kích động, ảo giác, buồn nôn, đau đầu, đổ mồ hôi, run tay. Ở mức độ nặng, có thể dẫn đến loạn nhịp tim, co giật, hôn mê, đột quỵ hoặc tử vong.
Phenolphthalein có thể gây ngừng tim đột ngột
Ngoài sibutramin, kết quả giám định còn cho thấy sự hiện diện của phenolphthalein – chất thường được dùng trong phòng thí nghiệm làm chất chỉ thị.
Trước đây, hoạt chất này từng có mặt trong thuốc nhuận tràng, nhưng đã bị cấm từ năm 1999 vì khả năng gây độc tế bào, đột biến gen và ung thư, đặc biệt là ung thư đại tràng.
Theo bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, phenolphthalein không được phép tồn tại trong dược phẩm hay thực phẩm, bởi nhiều nghiên cứu đã chứng minh nó có thể gây rối loạn tiêu hóa, mất nước, rối loạn điện giải và tổn thương tế bào.
“Chất này kích thích nhu động ruột rất mạnh, gây tiêu chảy, mất nước, rối loạn điện giải, đặc biệt là giảm kali máu. Khi nồng độ kali giảm, cơ tim có thể rối loạn dẫn truyền, gây loạn nhịp, yếu cơ hoặc ngừng tim đột ngột”, bác sĩ Mạnh nói.
Ngoài ra, phenolphthalein còn làm tăng gánh nặng cho gan và thận – hai cơ quan đảm nhiệm việc chuyển hóa và thải độc. Việc sử dụng trong thời gian dài có thể khiến chức năng gan, thận suy yếu mà người dùng không hề hay biết.