Sau thỏa thuận đình chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc vẫn tỏ ra thận trọng, tiếp tục tìm cách mở rộng sản xuất ra nước ngoài, trong đó có Việt Nam, để giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc đang tạo thêm cơ hội cho các quốc gia trong khu vực như Việt Nam, khi nhiều doanh nghiệp Trung Quốc chọn mở nhà máy hoặc hợp tác sản xuất tại đây để ứng phó với biến động thương mại toàn cầu.
Thuế giảm, kỳ vọng tăng
Ngày 30/10, tại Hàn Quốc, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đạt được thỏa thuận tạm dừng cuộc chiến thương mại giữa hai nước. Theo ước tính của Bloomberg Economics, sau khi Mỹ đồng ý giảm một nửa mức thuế 20% liên quan đến các sản phẩm chứa chất fentanyl, mức thuế trung bình đối với hàng hóa Trung Quốc sẽ hạ xuống còn khoảng 31%.
Con số này thấp hơn đáng kể so với mức 50% mà Mỹ đang áp dụng đối với hàng hóa từ Ấn Độ và Brazil. Nhờ đó, hoạt động sản xuất tại Trung Quốc trở nên hấp dẫn hơn so với hai quốc gia kể trên, ít nhất là trong thời điểm hiện tại. Ngoài ra, Trung Quốc vẫn duy trì nhiều lợi thế cạnh tranh khác, như hệ sinh thái sản xuất chuyên nghiệp và lực lượng lao động có tay nghề cao.
Theo Bloomberg, một số nhà xuất khẩu Trung Quốc đang kỳ vọng lượng đơn hàng từ Mỹ sẽ tăng trở lại, góp phần giúp tình hình kinh doanh phục hồi. Ông Andre Huang, Giám đốc kinh doanh của một công ty chuyên sản xuất và kinh doanh sản phẩm vệ sinh gia dụng ở thành phố Ninh Ba, tin tưởng công ty ông sẽ đạt được “các thỏa thuận tốt hơn” với khách hàng Mỹ.
Trước đây, kế hoạch mở rộng sang thị trường Mỹ của công ty ông từng bị cản trở do mức thuế cao. Tuy nhiên, ông cho biết tình hình gần đây đã tích cực hơn khi cả hai phía đều kỳ vọng cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước sẽ giúp xoa dịu căng thẳng thương mại. Tại hội chợ thương mại đang diễn ra ở Quảng Châu, lượng khách hàng Mỹ đến tham quan và giao dịch tăng đáng kể so với các sự kiện tương tự vài tháng trước, theo lời ông Huang.
Không thể đặt toàn bộ niềm tin vào thị trường Mỹ
Tuy vậy, viễn cảnh có thêm đơn hàng từ Mỹ không còn khiến giới xuất khẩu Trung Quốc quá phấn khởi như trước. Nhiều công ty thừa nhận rằng, sau hàng loạt thay đổi khó lường trong chính sách thương mại của chính quyền Washington, họ đã rút ra bài học không thể đặt toàn bộ niềm tin vào thị trường Mỹ.
Dù thỏa thuận mới vừa được công bố, các nhà xuất khẩu Trung Quốc vẫn chủ động triển khai những biện pháp phòng ngừa rủi ro nhằm đối phó với các biến động có thể xảy ra trong quan hệ song phương.
Ông Huang Lun, Giám đốc bán hàng của một nhà bán lẻ có trụ sở tại Quảng Châu, nhận định: “Việc Mỹ giảm thuế chỉ cho chúng tôi thêm thời gian (để điều chỉnh chiến lược - PV)”.
Doanh nghiệp của ông chuyên kinh doanh đồ lót và quần yoga thông qua các nền tảng thương mại điện tử như Amazon, Shein và Temu. Năm ngoái, thị trường Mỹ chiếm tới 80% doanh thu của công ty, nhưng hiện họ đang đặt mục tiêu giảm tỷ trọng này xuống còn 20% bằng cách mở rộng xuất khẩu sang các khu vực khác.
“Chuyển hướng khỏi Mỹ là cách duy nhất để giảm rủi ro thương mại trong dài hạn”, ông Huang nói.
Dữ liệu thương mại gần đây của Trung Quốc cũng phản ánh rõ nỗ lực này. Dự kiến, thặng dư thương mại hàng hóa của Trung Quốc có thể đạt mức kỷ lục 1.200 tỷ USD trong năm nay, khi xuất khẩu sang châu Âu, châu Phi và các quốc gia châu Á tăng mạnh, bù đắp cho sự sụt giảm từ phía Mỹ.
Ở chiều ngược lại, nhiều doanh nghiệp Mỹ cũng đang nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng từ Trung Quốc. Họ yêu cầu các nhà cung cấp mở thêm cơ sở sản xuất bên ngoài Trung Quốc, dù điều này khiến chi phí tăng và hiệu suất giảm trong ngắn hạn.
Ông Lin Qian, chủ một số nhà máy sản xuất đồ chơi tại Thâm Quyến và Việt Nam, cho biết hiện các cơ sở ở đại lục vẫn đảm nhận phần lớn đơn hàng từ khách hàng Mỹ. Tuy nhiên, ông cho rằng về lâu dài, xu hướng dịch chuyển chuỗi sản xuất ra khỏi Trung Quốc là điều không thể tránh khỏi.
Thậm chí, ngay cả sau khi Mỹ công bố giảm thuế, ông vẫn tiếp tục duy trì kế hoạch đa dạng hóa sản xuất ra ngoài Trung Quốc, bởi mối quan hệ thương mại giữa hai nước “vẫn còn đầy trở ngại”.
Nhiều công ty Trung Quốc hiện cảm thấy an tâm hơn khi duy trì cùng lúc các cơ sở sản xuất trong nước và ở nước ngoài.
Ông Barry Shan, chủ một công ty chuyên cung cấp đồ trang trí lễ hội cho nhà bán lẻ Walmart, là ví dụ điển hình. Ông hiện sở hữu một nhà máy ở tỉnh Chiết Giang và đang chuẩn bị đưa vào hoạt động thêm một cơ sở mới tại Campuchia.
“Giờ chúng tôi không còn sợ nguy cơ thuế quan tăng giảm liên tục nữa”, vị này khẳng định.
Với doanh nghiệp mà 75% doanh thu đến từ các thương hiệu đồ chơi Mỹ, việc mở nhà máy tại Việt Nam là điều bắt buộc. Trước đây, một số đối tác Mỹ thậm chí cảnh báo sẽ ngừng hợp tác nếu ông Lin không nhanh chóng mở rộng hoạt động sang Việt Nam.