Liên quan tới rút tiền bảo hiểm, Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc khẳng định các công ty “chắc chắn phải trả tiền” khi hợp đồng bảo hiểm hết hạn.
Hợp đồng bảo hiểm “khó hiểu ngay cả với người làm luật”
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 3/11, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về hai dự án luật, trong đó có Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm.
Nhiều ý kiến tập trung vào những bất cập trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, cho rằng văn bản này đang quá phức tạp, thiếu minh bạch, gây thiệt thòi cho người dân khi tham gia.
Phát biểu tại phiên thảo luận, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Thị Thủy nêu thực tế rằng ngay cả những người có chuyên môn pháp lý cũng gặp khó khi đọc các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ hiện nay. Bà cho biết đã mượn nhiều hợp đồng của các hãng bảo hiểm khác nhau để nghiên cứu, nhưng “ngay cả với người có kinh nghiệm làm luật, đọc vẫn thực sự khó hiểu”.
Theo bà Thủy, mỗi hợp đồng bảo hiểm thường kéo dài hàng chục trang với vô số thuật ngữ chuyên ngành tài chính – bảo hiểm mà người dân bình thường rất khó tiếp cận. Vì vậy, người mua bảo hiểm thường chỉ “đặt niềm tin” vào đội ngũ tư vấn viên, nhiều người trong số đó lại là bạn bè, người quen – khiến việc tiếp cận thông tin càng thêm cảm tính và dễ bị dẫn dắt.
Từ thực tiễn này, bà Thủy đề nghị trong quá trình sửa đổi luật cần bổ sung nguyên tắc minh bạch vào quy định về hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, bên cạnh yêu cầu bảo đảm tính trung thực tuyệt đối vốn đã được quy định. Đồng thời, nên giao Bộ Tài chính hướng dẫn chi tiết, thiết kế mẫu nội dung hợp đồng chuẩn mà các doanh nghiệp bảo hiểm phải tuân thủ, nhằm đảm bảo quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.
Bà cũng lưu ý rằng hiện nay, khi xảy ra tranh chấp, phần thiệt thòi gần như luôn nghiêng về phía khách hàng vì người tư vấn không chịu trách nhiệm pháp lý cụ thể, còn hợp đồng lại chứa nhiều điều khoản bất lợi cho người mua.
“Đóng tiền dễ, rút tiền khó”
Đồng tình với nhận định này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho biết bà chưa từng mua bảo hiểm nhân thọ nhưng đã chủ động mượn các hợp đồng của người dân để nghiên cứu, sau khi nhận được rất nhiều phản ánh từ cử tri.
Theo bà Hải, người dân thường phàn nàn rằng “đóng tiền vào thì dễ, nhưng rút ra rất khó”. Các điều khoản về thanh toán, hủy hợp đồng, hoàn phí hay chấm dứt hợp đồng đều phức tạp, đi kèm nhiều phụ lục dài khiến không ít người chấp nhận mất luôn khoản tiền đã đóng vì không thể đáp ứng hết yêu cầu.
Bà Hải cho rằng nếu ngay cả những người làm công tác nghiên cứu và pháp luật còn gặp khó khăn khi đọc hiểu các hợp đồng bảo hiểm thì rõ ràng quy trình hiện nay đang quá rườm rà, thiếu minh bạch. Do đó, Luật sửa đổi cần làm rõ nguyên tắc “có đóng có hưởng”, và quan trọng hơn là “hưởng phải dễ dàng” để người dân không cảm thấy bị ràng buộc bởi những điều khoản bất lợi.
Đại biểu này cũng đề nghị xây dựng một mẫu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ thống nhất được cơ quan có thẩm quyền thẩmđịnh và phê duyệt. Mẫu hợp đồng này phải công khai để tất cả doanh nghiệp bảo hiểm tuân thủ.
“Hợp đồng 100 trang thì phải có 40 - 50 trang có tiêu chuẩn chung, chỉ khác nhau về đối tượng, mức đóng. Như vậy sẽ giảm thiểu rủi ro để khi có tranh chấp xảy ra không cần bàn phần chung, chỉ cần bàn phần cá thể liên quan từng đối tượng”, bà Hải nêu.
Giải trình các vấn đề được đại biểu nêu, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc khẳng định bảo hiểm nhân thọ là loại hình kinh doanh có điều kiện, mọi sản phẩm đều phải được cấp phép trước khi triển khai.
Theo ông, trong Luật Bảo hiểm hiện hành đã có điều quy định riêng về hợp đồng kinh tế, trong đó nêu rõ nội dung cơ bản của các loại hợp đồng bảo hiểm như sức khỏe, hưu trí, hay nhân thọ đều do Cục Quản lý và Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) thẩm định khi cấp phép.
Về đề xuất xây dựng hợp đồng mẫu, Phó Thủ tướng cho rằng việc quy định cứng một mẫu chung có thể làm giảm tính linh hoạt của thị trường, nhất là với các doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng mục tiêu của việc sửa luật phải là bảo đảm minh bạch, công bằng và tránh gian lận hoặc trục lợi bảo hiểm, chứ không phải làm khó doanh nghiệp.
Liên quan đến lo ngại “rút tiền khó”, ông Phớc chia sẻ kinh nghiệm cá nhân khi từng tham gia bảo hiểm: “Tôi đăng ký là rút được ngay, khi hết hạn các công ty đều phải trả tiền”.
Theo ông, những vướng mắc chủ yếu xuất phát từ việc người tham gia không hiểu rõ quy định trong hợp đồng hoặc bị tư vấn sai lệch.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, trong quá trình sửa đổi luật, các cơ quan chức năng phải rất chắc chắn và thận trọng, đặt mục tiêu tối thượng là minh bạch và bảo vệ quyền lợi người dân, đồng thời ngăn chặn hành vi lừa đảo, trục lợi bảo hiểm.