Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh lưu ý, việc đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình là “bước đi chiến lược”, để có một sân bay đạt tiêu chuẩn dịch vụ cảng hàng không quốc tế 5 sao, thuộc nhóm 10 cảng hàng không 5 sao hàng đầu thế giới theo tiêu chí của Skytrax.
Chính thức trình dự án sân bay Gia Bình
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết sân bay Nội Bài, với vai trò cửa ngõ hàng không quốc tế chính của Hà Nội và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, hiện vận hành vượt công suất thiết kế và còn tồn tại nhiều hạn chế về dịch vụ, tiện ích và công nghệ. Mặc dù đã có kế hoạch mở rộng, Nội Bài vẫn gặp khó khăn lớn về quỹ đất và giải phóng mặt bằng, cần nhiều thời gian để triển khai.
Trong bối cảnh đó, việc xây dựng sân bay Gia Bình được xác định là “bước đi chiến lược” mang tính đột phá nhằm tái cấu trúc mạng lưới hàng không Vùng Thủ đô theo mô hình “trung tâm kép” đã được nhiều đô thị lớn trên thế giới áp dụng thành công như London (Anh), Tokyo (Nhật Bản).
Sân bay mới sẽ hỗ trợ Nội Bài về không gian và kết nối, đồng thời tạo động lực phát triển cho các ngành công nghiệp, logistics, thương mại điện tử, du lịch và dịch vụ. Dự án còn mang ý nghĩa quan trọng đối với nhiệm vụ quốc phòng - an ninh và phục vụ các sự kiện đối ngoại lớn, đặc biệt là Hội nghị Cấp cao APEC 2027.
Theo tờ trình, Cảng hàng không quốc tế Gia Bình sẽ được phát triển theo các chuẩn mực quốc tế, hướng đến mô hình sân bay thông minh, xanh, bền vững và đẳng cấp thế hệ mới.
Dự án phục vụ khai thác lưỡng dụng, đáp ứng các yêu cầu an ninh - quốc phòng, đồng thời hướng tới đạt chuẩn dịch vụ 5 sao Skytrax, nằm trong nhóm 10 sân bay 5 sao hàng đầu thế giới và thuộc nhóm sân bay có trải nghiệm hành khách xuất sắc theo Hội đồng sân bay quốc tế (ACI).
Gia Bình được định hướng trở thành cửa ngõ hàng không của miền Bắc, trung chuyển hành khách, hàng hóa và là trung tâm bảo dưỡng, sửa chữa, đại tu máy bay (MRO) của khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Ảnh hưởng đến khoảng 7.100 hộ dân
Dự án được quy hoạch theo tiêu chuẩn cấp 4F của ICAO. Giai đoạn đến năm 2030, sân bay dự kiến đáp ứng 30 triệu hành khách và 1,6 triệu tấn hàng hóa mỗi năm; đến năm 2050 nâng lên 50 triệu hành khách và 2,5 triệu tấn hàng hóa.
Hệ thống hạ tầng đường băng gồm hai cặp đường cất hạ cánh song song; khoảng cách giữa hai cặp là 1.800 m để bảo đảm khả năng khai thác độc lập, với chiều dài đường băng 3.500 - 4.000 m, phù hợp mọi loại máy bay thân rộng hiện nay. Nhà ga hành khách được thiết kế theo tiêu chuẩn 5 sao Skytrax, tối ưu công năng và không gian, có diện tích khoảng 350.000 m2 vào năm 2030 và mở rộng lên 460.000 m2 vào năm 2050. Nhà ga VIP được bố trí độc lập, diện tích khoảng 5.900 m2.
Tổng diện tích đất sử dụng hơn 1.800 ha, trong đó có gần 125 ha đất an ninh, hơn 327 ha đất công cộng và hơn 169 ha đất ở. Dự án ảnh hưởng đến khoảng 7.100 hộ dân, với khoảng 5.800 hộ cần tái định cư, cùng 118 tổ chức liên quan.
Tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 196.378 tỷ đồng, gồm 141.236 tỷ đồng cho giai đoạn 1 và 55.142 tỷ đồng cho giai đoạn 2, sử dụng vốn của nhà đầu tư, bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn huy động hợp pháp, không sử dụng ngân sách nhà nước.
Tiến độ được dự kiến triển khai theo ba giai đoạn. Giai đoạn 2025 - 2027 sẽ xây dựng các hạng mục cần thiết phục vụ APEC 2027; giai đoạn 2026 - 2030 hoàn thiện toàn bộ các công trình của giai đoạn 1, bảo đảm công suất 30 triệu hành khách và 1,6 triệu tấn hàng hóa mỗi năm; giai đoạn 2031 - 2050 hoàn thiện các hạng mục của giai đoạn 2 để đạt công suất 50 triệu hành khách và 2,5 triệu tấn hàng hóa. Thời hạn hoạt động của dự án được tính toán là 70 năm, từ 2025 đến 2095.
Trong phạm vi dự án có khoảng 25 di tích phải di dời, nhưng hiện pháp luật chưa có quy định về việc này. Vì vậy, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép UBND tỉnh Bắc Ninh được di dời các di tích lịch sử - văn hóa các cấp trong quá trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và triển khai dự án.
Còn nhiều vấn đề chưa rõ
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội thống nhất về sự cần thiết đầu tư, mục tiêu, quy mô, địa điểm, tiến độ, phương án giải phóng mặt bằng, lựa chọn công nghệ và các giải pháp môi trường.
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị lượng hóa rõ các mục tiêu như chuẩn 5 sao Skytrax, nhóm 10 sân bay hàng đầu thế giới hay mục tiêu Net Zero; đồng thời bổ sung đánh giá về địa chất, thủy văn, thoát nước, tác động đến sông Ngụ và các phương án giao thông kết nối.
Cơ quan thẩm tra cũng yêu cầu làm rõ tính khả thi của mốc tiến độ phục vụ APEC 2027, khi dự án còn vướng nhiều vấn đề về giải phóng mặt bằng, điều kiện địa chất phức tạp và nhu cầu chuyển đổi nghề cho người dân bị ảnh hưởng.
Cùng với đó là yêu cầu bổ sung giải pháp bảo đảm an ninh lương thực khi thu hồi diện tích lớn đất lúa hai vụ; làm rõ tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình kiểm định, vận hành, đào tạo nhân sự và cơ chế thẩm định liên ngành để bảo đảm an toàn, bảo mật và vận hành ổn định.
Về kinh phí, Ủy ban đề nghị phân tích cơ sở tính toán suất đầu tư, so sánh với các sân bay tương đương trong khu vực, điều chỉnh theo điều kiện địa phương để tối ưu chi phí và tránh phát sinh đội vốn.
Báo cáo thẩm tra đầy đủ cho biết suất đầu tư bình quân 3.800 USD/m2 có cơ sở nhưng cần làm rõ các số liệu tham chiếu, phương pháp quy đổi tỷ giá và chi phí nhân công, vật liệu.
Một số ý kiến đề nghị tăng tỷ lệ vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư lên trên 15% để nâng cao tính khả thi tài chính; đồng thời yêu cầu làm rõ hơn nguồn vốn, khả năng thu hồi vốn và trả nợ vay.
“Đề nghị làm rõ tính khả thi và tương thích về kỹ thuật của mô hình khai thác “sân bay kép”, “đa trung tâm hàng không” của vùng Thủ đô, đặc biệt trong việc phân bổ lưu lượng hành khách, hàng hóa và quản lý vùng trời bay, nhằm bảo đảm an toàn, hiệu quả và tính đồng bộ trong khai thác”, theo cơ quan thẩm tra.
Cơ quan thẩm tra đề nghị phân tích cơ sở xác định thời gian hoạt động của dự án là 70 năm; cần xác định dựa trên thời gian thu hồi vốn thực tế và quy định giám sát định kỳ 5 năm/lần để cập nhật doanh thu, chi phí, lợi nhuận và điều chỉnh linh hoạt, nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng.
Về cơ chế đặc thù liên quan di dời di tích, cơ quan thẩm tra tán thành nhưng đề nghị quy định rõ cách thức xử lý hậu di dời, bảo đảm công nhận lại di tích sau khi di dời và giữ nguyên các yếu tố gốc. Đồng thời cần quy định trách nhiệm, thời hạn, cơ chế báo cáo và hậu kiểm đối với UBND tỉnh Bắc Ninh, cùng cơ chế giám sát của Quốc hội và các cơ quan trung ương để bảo đảm minh bạch.
Nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Gia Bình dự kiến được Quốc hội thông qua vào ngày 11/12, sau khi thảo luận tại tổ và hội trường.