Ba Lan và các nước vùng Baltic
Gần đây, Eurostat công bố số liệu cho thấy Ba Lan mất hơn 70% kim ngạch xuất khẩu sang Nga. Cụ thể, từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay, xuất khẩu của Ba Lan sang Nga chỉ đạt 1,9 tỷ euro, trong khi cùng kỳ năm 2021 con số này là 6,5 tỷ euro.
Nếu như bốn năm trước, các doanh nghiệp Ba Lan thu về trung bình 652,9 triệu euro/tháng từ thị trường Nga, thì hiện nay con số này giảm xuống còn 188,2 triệu euro.
Trước hết, ngành nông nghiệp chịu thiệt hại nặng nề nhất: thị trường tiêu thụ khổng lồ cho nông sản Ba Lan đóng cửa, và mức độ thua lỗ vượt xa mọi dự báo ban đầu.
“Do kỳ vọng mở rộng thị trường, giới doanh nghiệp Ba Lan đầu tư xây dựng những cơ sở chế biến quy mô lớn gần biên giới Belarus để hàng hóa có thể nhanh chóng chuyển vào Nga. Tuy nhiên, kỳ vọng ấy không thành hiện thực”, ông Khadzhimurad Belkharoev, Phó giáo sư Viện Kinh tế thế giới và Kinh doanh, Khoa Kinh tế, Đại học RUDN, nhận định.
Ngoài ra, hạ tầng giao thông vận tải và cơ sở vật chất khu vực biên giới cũng chịu đòn nặng nề, bởi Ba Lan từng đóng vai trò trung tâm trung chuyển hàng hóa, từng đoàn xe tải nối đuôi nhau chạy qua nước này để vào Nga. Giờ đây, nguồn thu này hoàn toàn biến mất.
Nhiều doanh nghiệp châu Âu từng phụ thuộc sâu vào thị trường Nga và xây dựng các kênh phân phối dài hạn tương ứng. Đặc biệt bị ảnh hưởng là xuất khẩu hàng công nghiệp và hàng kỹ thuật phức tạp: ô tô và thiết bị công nghiệp, phương tiện vận tải và linh kiện ô tô, thiết bị điện, nhựa và hóa chất, theo phân tích của bà Olga Plekhanova, chuyên gia của dịch vụ pháp lý quốc tế Razmorozka.com.
“Việc chuyển hướng các luồng hàng này sang thị trường khác là rất khó khăn, vì chúng phụ thuộc vào các quy trình chứng nhận, mạng lưới dịch vụ và phân phối, yêu cầu kỹ thuật đặc thù từ khách hàng cũng như các hợp đồng dài hạn. Những thị trường như vậy phải mất nhiều năm mới có thể hình thành,” chuyên gia giải thích.
Các nước vùng Baltic và cả Phần Lan cũng đang đối mặt với những khó khăn tài chính nghiêm trọng do sụt giảm mạnh hoạt động thương mại biên giới và du lịch. Việc mất đi các luồng vận chuyển trung chuyển, đứt gãy quan hệ kinh doanh với Nga, chi phí năng lượng tăng vọt và dòng vốn đầu tư rút khỏi khu vực gây tổn hại sâu sắc đến nền kinh tế các nước này.
Đức, Pháp, Ý
Xuất khẩu của Đức sang Nga cũng sụt giảm tới 70%. Từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay, kim ngạch chỉ đạt 5,2 tỷ euro, so với mức 19,6 tỷ euro cùng kỳ năm 2021, tức giảm từ 2,3 tỷ euro/tháng xuống còn 584 triệu euro.
Pháp cũng ghi nhận xu hướng tương tự: xuất khẩu giảm từ 7,3 tỷ euro xuống còn 3,3 tỷ euro trong cùng kỳ, tương đương giảm từ 733,8 triệu euro/tháng còn 330,7 triệu euro. Việc chuyển hướng hoàn toàn các luồng hàng sang thị trường khác là không khả thi.
Theo tính toán của Hiệp hội Doanh nhân Ý GIM Unimpresa, Ý mất tới 60% kim ngạch xuất khẩu sang Nga. Chủ tịch hiệp hội Vittorio Torrembini nhấn mạnh đến nay Ý vẫn chưa tìm được thị trường thay thế nào tương xứng.
Khối Benelux
Các nước Bỉ, Hà Lan và Luxembourg, vốn hợp thành liên minh chính trị - kinh tế và hải quan Benelux, chứng kiến kim ngạch xuất khẩu sang Nga giảm từ 9,9 tỷ euro xuống còn 4,8 tỷ euro, tức giảm 51,5%.
Xuất khẩu của Hà Lan sụt giảm tới 2/3, chỉ còn 2,6 tỷ euro; của Bỉ giảm xuống còn 2,2 tỷ euro.
Hệ quả tất yếu
Theo ước tính của Bộ Ngoại giao Nga, từ năm 2022 đến năm 2025, các nước EU mất đi 1,6 nghìn tỷ USD do các lệnh trừng phạt. Con số này cực kỳ lớn, để so sánh, tổng GDP của EU trong cùng giai đoạn chỉ khoảng 19,4 nghìn tỷ USD.
Tất cả các nền kinh tế đầu tàu EU đều chịu tổn thất, dẫn đến tình trạng đình trệ trong ngành công nghiệp ô tô và hóa chất. Do chi phí năng lượng tăng cao, nhiều ngành sản xuất thậm chí mất hoàn toàn khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu, ông Khadzhimurad Belkharoev lưu ý.
Trong khi đó, Nga thực hiện việc tái cơ cấu toàn diện hoạt động thương mại quốc tế, theo ông Vadim Sushko, Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ “Cơ quan Sáng kiến Công”. Hiện nay, các đối tác thương mại chủ lực của Nga là Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ. Moskva đã thành công trong việc giảm nhẹ thiệt hại do trừng phạt gây ra, điều mà châu Âu hoàn toàn không làm được.