Chiến thắng chung cho tất cả: Kavkaz và Trung Á trong Thế chiến II

Trong khi bộ phận chiến đấu gắng sức không cho bọn phát-xít Đức vượt qua dãy  núi Kavkaz, người lao động trong các thành phố và làng mạc đều làm việc không kể ngày đêm để đảm bảo tất cả nhu cầu của cuộc chiến. Trong nền kinh tế của khu vực này đã được đầu tư gần 3 tỷ rúp. Khoản kinh phí này cho phép xây dựng những xí nghiệp chế tạo máy mới, lập các xưởng sản xuất sắt thép và thực hiện những bước đi quan trọng trên con đường phát triển ngành công nghiệp dầu mỏ.
 
Ban lãnh đạo đất nước hiểu rõ ý nghĩa của vùng Kavkaz đối với toàn quốc và giả như mất vùng này vào tay quân thù thì hậu quả sẽ thế nào. Trước chiến tranh, Azerbaijan khai thác tới 80% sản lượng dầu của toàn Liên Xô. Bọn phát-xit cũng cần dầu mỏ, và vì thế, chiếm Baku là một trong những mục tiêu chính của cuộc tấn công mà chúng tiến hành ở vùng Kavkaz. Ngay từ những ngày đầu của cuộc chiến toàn bộ các xí nghiệp ở Baku chuyển sang chế độ thời chiến – ngày làm việc 12 ngày giờ, không có ngày giải lao cuối tuần và kỳ nghỉ phép. Như vậy đã tạo điều kiện đảm bảo cung cấp tối đa cho tiền tuyến: 4/5 dầu xăng ô tô, xe tăng và máy bay là chế từ dầu mỏ Baku. Trong năm chiến tranh đầu tiên, các công nhân ngành dầu mỏ đã đạt mức khai thác kỷ lục là gần 23,5 triệu tấn. Nhưng dầu mỏ không chỉ cần khai thác lên khỏi lòng đất, mà còn cần chuyển đi. Và ở đây người Baku đã cho thấy sáng kiến tài năng, — TS Lịch sử Dmitry Belov nhận xét.
 
“Ở Azerbaijan đã triển khai hoạt động chế biến. Dầu mỏ chở trong thùng xi-téc trên đường sắt được đưa xuống nước, niêm kín, và bằng cách đó vận chuyển đến nơi cần thiết”.
 
Tại Gruzia các tòa nhà công sở được chuyển giao phục vụ nhu cầu của các đơn vị quân đội đóng trên lãnh thổ nước Cộng hòa. Trên cả nước triển khai các đơn vị giáo dục toàn dân, dạy các môn chuyên quân sự cho thanh niên (thi hành nghị định  của Ủy ban Quốc phòng Nhà nước "Về huấn luyện quân sự phổ thông cho công dân Liên Xô"). Nhưng cũng ở Gruzia  một trong những nét then chốt là vấn đề cung cấp lương thức- thực phẩm cho mặt trận và cho cả nước. TSKH Lịch sử Mikhail Myagkov đứng đầu Cộng đồng lịch sử quân sự Nga cho biết như sau:

 “Có chi tiết là một nữ sinh Gruzia trong thời gian nghỉ hè đã thu hoạch cam quýt vượt chỉ tiêu gấp 100 lần. Ngày nay thật sự khó hình dung mọi người đã làm việc như thế nào, — tất cả đơn giản là lao động quên mình để hỗ trợ cho mặt trận”.
 
Tại Armenia trong những năm tháng chiến tranh đã vận hành 30 xí nghiệp mới, chuyên sản xuất đạn dược và các loại vũ khí tiên tiến. Nước Cộng hòa Armenia không chỉ cung cấp vũ khí, mà còn đóng góp những mặt hàng thiết yếu nhất. Thí dụ như chỉ riêng thuốc lá trong những năm này đạt sản lượng gieo trồng 3 nghìn  tấn. Ngoài ra, Armenia còn cung cấp thịt, cao su, giày dép, đồ hộp và nhiều thứ khác nữa.

Vùng Trung Á trong thời gian chiến tranh đã trở thành trung tâm công nghiệp độc đáo, nơi các xí nghiệp quan trọng nhất của Liên Xô được sơ tán về đây, toàn bộ các công nhân cũng đi theo và lập tức bắt tay làm việc ở địa điểm mới, — sử gia Mikhail Myagkov nhận xét.
 
“Ở vùng này bố trí những xí nghiệp quan trọng nhất như hàng không, công nghiệp nặng, cơ sở sản xuất xe tăng. Đông đảo người lao động đã di chuyển tới Trung Á. Những thành phố như Tashkent, Bukhara trở thành đô thị đa sắc tộc. Nhiều người tản cư nhận được nhà cửa và việc làm ở vùng này. Nếu để tự họ thì chắc hẳn là không tồn tại nổi. Cư dân các nước Cộng hòa Trung Á đã che chở và giúp đỡ, chia sẻ  nhà cửa, tiếp tế lương thực-thực phẩm cho hàng trăm nghìn người sơ tán khi đó di chuyển sau đó từ miền Tây sang miền Đông lánh nạn”.
      
Tại Ashgabat có cơ sở sơ tán là Xưởng phim mang tên Aleksandr Dovzhenko, nơi đã dựng bộ phim "Thép đã tôi thế đấy!" và tác phẩm “Cầu vồng” (được trao Giải thưởng chính của Hiệp hội Điiện ảnh Mỹ và những giải thưởng khác).

Ở Alma-Ata triển khai hoạt động của Xưởng phim Thống nhất Trung ương, tạo lập từ studio Alma-Ata và các cơ sở sơ tán “Mosfilm” và “Lenfilm”. Chính tại đây đã xuất hiện các tác phẩm như “Tuyển tập điện ảnh quân sự”, thường lập tức được gửi gửi cho quân đội. Cũng chính từ các sàn quay của Alma-Ata cho ra đời những bộ phim sống mãi cùng thời gian như “Đợi anh về”, “Bảo vệ Tổ quốc”, "Chàng trai  từ thành phố chúng ta" và nhiều bộ phim khác tuyệt diệu khác.