Xin ông cho biết những đánh giá về quá trình bình thường hóa quan hệ Nga-Thổ Nhĩ Kỳ? Trong 7 tháng qua, cả hai nước đã chứng tỏ không có ý định từ bỏ sự hợp tác…
Thật đáng tiếc là ngày 24 tháng 11 năm ngoái đã xảy ra một sự cố bất ngờ và bi thảm với máy bay Nga, đồng thời làm cho chúng tôi rất buồn rầu và ngạc nhiên. Sau vụ việc, chúng tôi đã thực hiện một số bước dàn xếp quan hệ, nhưng phía Nga, tất nhiên, bức xúc gay gắt với vụ việc máy bay của mình bị tiêu diệt, và mối quan hệ của chúng ta đã bị gián đoạn. Chúng tôi không hề muốn như vậy.
Chúng tôi đã và sẽ luôn coi Nga không chỉ như một quốc gia láng giềng mà còn là đối tác quan trọng. Vì lý do này, chúng tôi đã tiếp tục thực hiện các bước hướng về phía Nga. Chúng tôi đã không áp dụng bất kỳ lệnh trừng phạt nào đối với Nga, trung thành giữ lời hứa trước đó là không tham gia các biện pháp hạn chế quốc tế nhằm vào Nga. Do đó, chúng tôi là quốc gia duy nhất trong NATO đã không ủng hộ trừng phạt.
Nhờ tất cả các bước đã làm, thư từ, các cuộc trao đổi điện thoại và tiếp đến là cuộc hội đàm tại Sochi với Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov, kế hoạch thu xếp mối quan hệ do chúng tôi vạch ra đã bắt đầu làm việc và đem lại hiệu quả tích cực.
Bây giờ, khi mối quan hệ của chúng ta đang được cải thiện, tất cả những nước trong thời gian khủng hoảng từng khuyên chúng tôi duy trì quan hệ tốt với Nga, đột nhiên cảm thấy không vừa lòng và lo ngại với sự xích lại gần của chúng tôi và Nga.
Xin ông cho biết sẽ phát triển cơ chế hợp tác như thế nào để phối hợp hành động cùng với Nga ở Trung Đông, đặc biệt là tại Syria?
Đáng tiếc là tình hình ở Syria đang dần xấu đi. Vấn đề Syria không thể giải quyết trong thời hạn ngắn bằng các biện pháp quân sự hay tiến hành đấu tranh vũ trang. Vấn đề cũng không thể giải quyết một cách đơn độc. Bởi thế, chúng ta phải cùng làm việc để đưa ra giải pháp chính trị, đảm bảo cho thỏa thuận ngừng bắn. Thật buồn khi thường dân ở Syria tiếp tục thiệt mạng. Trước đó, một thỏa thuận ngừng bắn được công bố, nhưng các điều kiện của nó đã bị vi phạm nhiều lần. Chúng ta cần tiến hành một cuộc chiến quy mô lớn chống lại các tổ chức khủng bố đang hoạt động tại Syria. Nếu không loại bỏ được chúng thì làn sóng khủng bố sẽ tiếp tục lây lan khắp thế giới như bệnh dịch, đe dọa Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, châu Âu và cả hành tinh. Chúng tôi tin rằng, vấn đề Syria có thể được giải quyết nếu tất cả các bên chân thành đoàn kết nỗ lực. Trước đây, chúng tôi đã nhiều lần nói, và tiếp tục nhắc lại cả trong thời gian khủng hoảng quan hệ rằng, thiếu sự tham gia của Nga sẽ khó thể đạt được một giải pháp bền vững tại Syria.
Ông đánh giá như thế nào về triển vọng phát triển hợp tác kỹ thuật quân sự với Nga?
Chúng tôi mong củng cố ngành công nghiệp quốc phòng của mình. Trong khuôn khổ nhiệm vụ này, chúng tôi dự tính sẽ thúc đẩy hợp tác với tất cả các nước bày tỏ mối quan tâm phối hợp với chúng tôi trong trao đổi công nghệ, liên doanh đầu tư và sản xuất. Thổ Nhĩ Kỳ dự định phát triển ngành công nghiệp quốc phòng, tăng cường hệ thống phòng thủ. Ở đây, nếu Nga tỏ ra quan tâm, chúng tôi sẵn sàng xem xét khả năng hợp tác.
Có lẽ sẽ nảy sinh câu hỏi là làm thế nào một thành viên NATO có thể hợp tác với quốc gia không là thành viên của Liên minh Bắc Đại Tây Dương. Nhưng, thứ nhất, có một loạt quốc gia tham gia NATO đang hợp tác với Nga trong lĩnh vực này. Thứ hai, nếu có ai không muốn hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ theo hướng này, thì tối thiểu là họ không thể cản trở Thổ Nhĩ Kỳ tương tác với các nước khác. Đó là điều quan trọng. Chúng tôi hành động với nguyên tắc cơ bản là mong muốn củng cố ngành công nghiệp quốc phòng và hệ thống của mình.
Tại sao phương Tây không hỗ trợ thỏa đáng chính quyền hợp pháp của Thổ Nhĩ Kỳ sau khi xảy ra âm mưu đảo chính? Nga đã ủng hộ ban lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ. Theo một số chuyên gia Nga, âm mưu đảo chính đã bị sa lầy nhờ lập trường cương quyết, vững chắc của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan.
Đúng vậy. Lập trường kiên định của ông Erdogan và lời kêu gọi nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ qua kênh truyền hình đã thôi thúc họ bước ra các quảng trường, đổ xuống đường phố và sân bay khắp cả nước. Nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ đã không rời các đường phố, quảng trường trong suốt một tháng. Điều chắc chắn là công lao to lớn chặn đứng cuộc đảo chính thuộc về người dân Thổ Nhĩ Kỳ, những người đã dũng cảm xuống đường và vươn ngực mình chặn xe tăng. Khắp nơi, chúng tôi nhận được sự bày tỏ ủng hộ từ nhân dân các nước, không chỉ các nước Hồi giáo mà cả phương Tây.
Đúng, ông Erdogan là nhà lãnh đạo táo bạo và thẳng thắn. Có các nước và chính trị gia không thích điều này. Như hôm qua, cựu đại sứ ở Ankara đã phát biểu rằng, có rất nhiều người khó chịu với sự thẳng thắn của ông Erdogan, với việc ông ấy ngay thẳng chỉ ra sai lầm của họ. Họ chờ đợi và hy vọng rằng Thổ Nhĩ Kỳ một lần nữa, như trước đây, sẽ ngoan ngoãn làm theo tất cả những gì mà họ chỉ giáo hành động, sẽ im lặng, không bày tỏ quan điểm riêng. Nhưng ông Erdogan không thuộc nhóm các nhà lãnh đạo "cũ", và Thổ Nhĩ Kỳ cũng không còn là Thổ Nhĩ Kỳ trước kia, nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ đã được mở mắt. Chúng tôi sẽ tiếp tục nói ra sự thật.
Trong thực tế, đây cũng là lý do làm nhiều quốc gia và các chính trị gia không ưa thích Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ông Putin cũng nói thẳng với họ sự thật, sự thật về những sai lầm và dự tính nhầm lẫn của họ. Họ cho rằng chỉ có họ mới có quyền nói cởi mở. Do đó, khi vấp phải sự thẳng thắn và cương nghị của ông Erdogan và ông Putin, họ vô cùng lo lắng và sợ hãi. Các nhà lãnh đạo của chúng ta sẽ tiếp tục làm họ lo âu và hoảng sợ. Phương Tây đã đến lúc nên nhận ra điều đó.
