Thành phố này tọa lạc ở cách Matxcơva 130 km về phía đông bắc, trải ra bên bờ hồ Plesheevo. Và mặc dầu đây là khu vực có thể tới nghỉ ngơi dài ngày, vừa thư giãn vừa thưởng thức vẻ đẹp tuyệt mỹ của hồ Plesheevo, nhưng nếu bạn chỉ có khỏang thời gian rảnh cuối tuần thì cũng đủ để chiêm ngưỡng bản thân thành phố Pereslavl và những danh lam thắng cảnh xung quanh đô thị cổ này.
Thành phố được tạo nên năm 1152 dưới thời Quận vương Yuri Dolgoruki, cũng là người trước đó đã sáng lập thủ đô Matxcơva của xứ Nga.
Để được cảm nhận tâm hồn của thành phố Nga cổ xưa này, nhất định bạn nên dành thì giờ dạo qua Quảng trường Đỏ của địa phương và ngắm nhìn viên ngọc châu của nó là Nhà thờ Chính tòa Preobrazhenski dựng từ thế kỷ 12 — ngôi giáo đường thuộc hàng trưởng lão còn bảo tồn được ở miền Trung nước Nga. Trong số 5 nhà thờ đầu tiên bằng đá trắng của vùng đông-bắc Nga, — nhân tiện xin nói luôn, cũng là do Quận vương Yuri Dolgoruki tạo dựng, — thì chỉ duy nhất giáo đường Pereslavl còn giữ được hòan chỉnh vẹn nguyên cho đến ngày nay. Ngay sau khi hoàn thành xây cất, nhà thờ đã được trang trí bằng những bức bích họa, rồi sau đó những tấm tranh này đã bị gỡ ra khỏi tường hồi cuối thế kỷ 19 và biến mất vô tăm tích trong thời gian Cách mạng tháng Mười năm 1917. Những mảnh sót lại của bức tranh hiện nay được bảo quản tại Viện Bảo tàng lịch sử Matxcơva, còn tranh thánh chính của nhà thờ là bức "Preobrazhenski" có niên đại đầu thế kỷ XV, tác phẩm của danh họa vĩ đại Theophanes Grek, hiện nay đang trưng bày trong Bảo tàng tranh Tretyakov. Cho đến tận thế kỷ 16, nhà thờ này là nơi mai táng các quận công hoàng thất Nga.
Bên cạnh giáo đường là tượng đài Quận vương Aleksandr Nevski. Theo biên niên sử cổ đại, người anh hùng yêu quí của xứ Nga sinh trưởng tại Pereslavl, và chịu lễ rửa tội trong thánh đường Preobrazhenski. Hiện nay giáo đường còn là Viện bảo tàng Aleksandr Nevski. Cùng với tôn vinh lịch sử cuộc đời vị thống lĩnh vĩ đại, ở bảo tàng cũng giới thiệu với khách tham quan bức tranh tòan cảnh đời sống thường ngày của dân cư Pereslavl thời trung cổ.
Trong số sáu tu viện của thành phố, nổi bật nhất là một tòa được lập hồi giữa thế kỷ 14 và bố trí trên ngọn đồi ở bờ nam hồ Plesheevo. Nhờ vị trí đắc địa như vậy, từ tháp chuông của quần thể tu viện mở ra tầm nhìn tuyệt vời bao quát tòan bộ thành phố và hồ nước. Thời điểm hiện tại, trong khuôn viên tu viện là bảo tàng lịch sử và nghệ thuật, với bộ sưu tập bao gồm hàng chục ngàn hiện vật, kèm thêm thư viện khổng lồ cất giữ những tàng thư hiếm, sách và các ấn bản quí phát hành thuở sinh thời các nhà văn Nga vĩ đại.
Ngoài số lượng lớn các di tích kiến trúc và khảo cổ, ở Pereslavl còn có mấy bảo tàng tuy nhỏ, nhưng lại chứa đầy thông tin tri thức. Một số trong đó thực sự lạ thường và độc đáo, không chỉ về thành phần hiện vật trưng bày, mà còn bởi bối cảnh. Thí dụ, Bảo tàng lưu giữ những chiếc ấm trà và Bảo tàng bàn là. Hiển nhiên, đây là điểm độc đáo thú vị cho cả người lớn và trẻ em, trưng bày những mẫu vật dụng gia đình của mọi thời đại và dân tộc.
Cũng rất nên đến tham quan bảo tàng-điền trang Nhà thuyền của Sa hoàng Piotr Đại đế. Năm 1699 Sa hoàng Piotr Đại đế đã cho đóng một đội thuyền ở hồ Plesheevo, đặt bước khởi đầu cho hải quân Nga. Hiện vật triển lãm chính — con thuyền "Fortuna", phiên bản độc nhất còn nguyên vẹn từ đội tàu xưa. Trong Bảo tàng cũng giới thiệu mọi chi tiết thiết bị của tàu và một loạt dụng cụ từ những con tàu buồm thời bấy giờ.
Bước sang một gian khác của Bảo tàng-điền trang, ta sẽ có dịp thưởng thức chương trình sân khấu cung đình. Trần thiết nội thất lộng lẫy theo phong cách đầu thế kỷ 18, những quí bà quí cô kiều diễm và những trang quân tử hào hiệp tháp tùng, nhiều giai điệu nhạc du dương, tất cả phối cảnh đó tạo cảm giác về sự mầu nhiệm lạ thường, đưa du khách trở về thời đại của vị Sa hòang khởi nghiệp vĩ đại.
Thế nhưng nơi đây còn lưu giữ những huyền thoại thú vị nhất liên quan đến Pereslavl và cổ xưa hơn chính bản thân đô thị này. Ông Ivan Bolotnikov Phó Giám đốc Khu Bảo tàng-Bảo tồn Pereslavl-Zaleski kể chuyện như sau:
"Mặc dù người ta vẫn cho rằng Pereslavl được thành lập vào năm 1152, nhưng từ trước đó bên bờ hồ Plesheevo từng tồn tại một đô thị cổ hơn có tên là Kleshin. Chẳng còn giữ lại bất cứ thứ gì của thành phố cổ này, nhưng biết rõ địa điểm nơi từng mọc lên cả một đô thị, đó là trên ngọn đồi phía đông-bắc của hồ. Thoáng qua thì tưởng chừng chẳng có gì đặc biệt, nhưng chính đó lại là nơi rất đẹp và nên ghé thăm. Phía dưới những ngọn đồi cao có di tích Đá Xanh, là một tảng đá kích thước to lớn nổi bật nơi bình địa. Gắn với nó là rất nhiều huyền thoại đáng kinh ngạc. Tương truyền, trong thời cổ đại tảng đá lớn này chính là địa điểm linh thiêng của cư dân ngẫu tượng giáo, làm nơi cử hành lễ hiến tế. Khi du nhập Kitô giáo, để dẹp hết những niềm tin khác biệt, người ta đã thực hiện "hình phạt" với tảng đá lớn biểu tượng dị giáo này và dìm nó xuống đáy hồ. Thế nhưng bằng cách nào không ai hiểu nổi, cứ sau một thời gian thì tảng đá màu sắc dị thường lại xuất hiện ở đúng chỗ cũ. Theo truyền thuyết, chuyện "hành hình" tảng đá đã diễn ra vô số lần nhưng kết cục là vô ích — bao đời nay Đá Xanh vẫn nằm bên bờ hồ nước".
Các bạn thân mến, danh sách những thắng cảnh và di tích thú vị của Pereslavl thật khó liệt kê được hết trong bài giới thiệu ngắn. Tuy nhiên, như ngạn ngữ dân gian "trăm nghe không bằng một thấy", mời các bạn tới thăm Pereslavl-Zaleski để tận mắt thưởng ngọan và tự mình chiêm nghiệm mọi điều!
