Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, tỷ lệ tiến sĩ hiện nay khoảng 21%, như vậy là quá thấp nên phải nâng tỷ lệ này lên. Theo đề án 911 là phải 35%. Nếu với 9.000 tiến sĩ như trong đề án thì cũng mới chỉ đáp ứng được 30%.
9.000 tiến sĩ này cũng không phải là đào tạo mới hoàn toàn, đề án này cũng không phải là đề án mới. Đây là đề án chỉnh sửa từ đề án 911, trong đó tập trung rất sâu vào việc thu hút các tiến sĩ đã đào tạo ở nước ngoài về làm việc. Đồng thời, tạo cơ chế, chính sách để các tiến sĩ làm việc tốt, đặc biệt là với tiến sĩ kiêm nhiệm. Hiện nay, số tiến sĩ kiêm nhiệm vào khoảng 10.000 người.
Không phân biệt công lập hay tư thục
Để đảm bảo chất lượng đào tạo tiến sĩ với số lượng lớn như dự thảo, Bộ sẽ kiểm soát thế nào, thưa ông?
Bộ quản lý chặt chẽ bằng quy chế đào tạo tiến sĩ, kiểm tra rất nghiêm minh. Vai trò quản lý nhà nước được đề cao thông qua kiểm định chất lượng và giám sát, đưa ra quy chế đào tạo tiến sĩ với chuẩn từng bước tiếp cận quốc tế.
Cách tiếp cận của đề án này là Nhà nước định hướng và hỗ trợ chứ không làm thay. Còn các cơ sở giáo dục đào tạo và bản thân người đi học phải có trách nhiệm, đảm bảo chất lượng. Nếu người đi học đáp ứng được các tiêu chuẩn, yêu cầu thì sẽ được Nhà nước cấp học bổng, có thể toàn phần, có thể một phần. Như vậy sẽ mở rộng đối tượng, mọi người đều có thể tham gia, cũng không phân biệt công lập hay tư thục.
Vai trò của Bộ là các chuẩn, quy chuẩn. Chẳng hạn vừa rồi Bộ đã ban hành quy chế là học phải có thời gian tập trung, phải có một bài đăng tạp chí quốc tế…, học viên đáp ứng được thì mới công nhận. Với cách tiếp cận này, cơ sở đào tạo dần tiến tới tự chủ và có trách nhiệm chia sẻ, họ sẽ có trách nhiệm hơn.
Thực tế nhiều người đi học bằng ngân sách nhà nước nhưng sau đó không trở về nước. Cơ chế để thu hút nhân tài trở về trong đề án này là gì, thưa ông?
Các cơ sở đào tạo phải có trách nhiệm, chủ động để quy hoạch và phát triển đội ngũ, trong đó có đội ngũ đào tạo. Căn cứ vào đó, Bộ hỗ trợ bằng cơ chế chính sách, chứ không phải đề án là cử đi học, cắt biên chế rồi đi đào tạo xong không về.
Đổi mới cơ chế quản lý đào tạo về tiến sĩ trong đề án mới đây rất khác với truyền thống. Tổng số tiền không thay đổi, thậm chí trong số tiền đã được Quốc hội phê duyệt chi, không nhất thiết cứ phải dùng hết mà phải căn cứ vào chất lượng đào tạo, nếu không tiêu hết thì trả lại Chính phủ.
Tôi nhấn mạnh lại quan trọng nhất là chất lượng đào tạo. Trong đề án này rất chú trọng đến đề cao trách nhiệm của cơ sở đào tạo và người đi học. Còn vai trò của Bộ GD-ĐT là đưa ra cơ chế chính sách và định mức, để làm sao định mức đề ra không quá chênh với định mức của các tổ chức khác và khuyến khích người đi học.
Chi trực tiếp cho người được cử đi học
Kinh phí dự kiến 12.000 tỷ đồng để đào tạo tiến sĩ sẽ được sử dụng ra sao?
Kinh phí này sẽ không rót về cơ sở đào tạo mà sẽ chi trực tiếp cho những người đáp ứng được các tiêu chuẩn để được nhận học bổng. Tức là số tiền này là dạng học bổng, ai dành được thì được hưởng, được Nhà nước ưu đãi đào tạo.
Ông nghĩ sao về nhận xét muốn nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên thì phải song song với việc nâng cao thu nhập cho họ?
Tất nhiên Bộ không quyết định được vấn đề lương giáo viên. Bộ đã làm việc với Bộ Nội vụ để cùng thống nhất thang bảng lương, để làm sao triển khai thật tốt Nghị quyết 29 là "giáo viên được hưởng thang bậc lương cao nhất".
Đồng thời, Bộ đang sửa luật Giáo dục, trong đó thang bảng lương gắn với trách nhiệm đội ngũ. Khi mà yêu cầu nhà giáo phải cao hơn về chuẩn kiến thức, kỹ năng, đáp ứng yêu cầu đổi mới ngành giáo dục căn bản, toàn diện thì chế độ cũng phải phù hợp. Còn nếu chỉ yêu cầu giáo viên phải nâng cao chất lượng mà chế độ vẫn như cũ thì không được.
Đến nay, qua làm việc sơ bộ, các bộ trưởng cơ bản cũng thống nhất ủng hộ tinh thần này. Vấn đề trách nhiệm phải đi cùng với quyền lợi không đơn giản, nhưng phải làm.
Nguồn: vietnamnet
