Hôm nay chúng ta bắt đầu làm quen với tính động từ (hình động từ) của tiếng Nga. Đây là chủ đề không đơn giản, nhưng rất hy vọng là các bạn đã có đủ thời gian dành cho việc học ngôn ngữ của Pushkin và Tolstoy và sẽ chẳng ngại sự phức tạp của thứ tiếng này. Cần thừa nhận rằng trong ngôn ngữ nói thì tính động từ ít được sử dụng, nhưng nó lại là phổ biến trong ngôn ngữ viết. Và nếu bạn muốn đọc tài liệu văn học bằng tiếng Nga thì khâu làm quen với các tính động từ sẽ giúp ích nhiều.
Vậy, tính động từ là gì? Chúng ta sẽ tìm hiểu qua thí dụ các bạn nhé.
ТОАН, ПОСМОТРИ В ОКНО! КОГО ТЫ ВИДИШЬ НА УЛИЦЕ?— Я ВИЖУ ЖЕНЩИНУ, КОТОРАЯ НЕСЕТ ТЯЖЕЛУЮ СУМКУ. Toàn, nhìn ra cửa sổ kìa! Cậu thấy ai trên phố không?— Tớ nhìn thấy một phụ nữ, người mang theo chiếc túi nặng.
ТОАН, ПОСМОТРИ В ОКНО! КОГО ТЫ ВИДИШЬ НА УЛИЦЕ?— Я ВИЖУ ЖЕНЩИНУ, НЕСУЩУЮ ТЯЖЕЛУЮ СУМКУ. Toàn, nhìn ra cửa sổ kìa! Cậu thấy ai trên phố không?— Tớ nhìn thấy một người phụ nữ mang theo chiếc túi nặng.
А ЕЩЕ КОГО ТЫ ВИДИШЬ?— Я ВИЖУ ДЕТЕЙ, КОТОРЫЕ ИГРАЮТ В МЯЧ. Cậu còn nhìn thấy ai nữa nào?— Tớ thấy bọn trẻ con, những đứa đang chơi bóng.
А ЕЩЕ КОГО ТЫ ВИДИШЬ?— Я ВИЖУ ДЕТЕЙ, ИГРАЮЩИХ В МЯЧ. Cậu còn nhìn thấy ai nữa nào?— Tớ thấy bọn trẻ con đang chơi bóng.
Có gì khác biệt trong những cặp mệnh đề trên đây, mặc dù về ý nghĩa thì hoàn toàn giống nhau?
Các mệnh đề thứ nhất Я ВИЖУ ЖЕНЩИНУ, КОТОРАЯ НЕСЕТ ТЯЖЕЛУЮ СУМКУ và Я ВИЖУ ДЕТЕЙ, КОТОРЫЕ ИГРАЮТ В МЯЧ — là câu phức hợp với phần phụ kèm theo nối bằng những từ КОТОРАЯ và КОТОРЫЕ.
Còn các mệnh đề thứ hai Я ВИЖУ ЖЕНЩИНУ, НЕСУЩУЮ ТЯЖЕЛУЮ СУМКУ và Я ВИЖУ ДЕТЕЙ, ИГРАЮЩИХ В МЯЧ — là câu đơn giản đòi hỏi sử dụng các tính động từ НЕСУЩУЮ và ИГРАЮЩИХ.
Tính động từ là loại động từ có tính năng kết hợp cả của động từ và tính từ. Giống như động từ, tính động từ có hoàn thành thể và chưa hoàn thành thể, có thì hiện tại và thì quá khứ. Đồng thời lại cũng giống như tính từ, tính động từ biến đổi tùy theo giống, số và cách, tùy vào những từ nhất định. Tính động từ có loại chủ động và loại bị động.
Trong những mệnh đề mà chúng tôi lấy làm thí dụ ở trên chứa tính động từ chủ động thì hiện tại, giống cái, số ít, cách 4 — НЕСУЩУЮ và số nhiều — ИГРАЮЩИХ.
Chắc các bạn cũng thấy về hình thức thì tính động từ giống với tính từ? Thay vào vị trí của tính động từ có thể là tính từ nào đó phù hợp với danh từ, thí dụ:
Я ВИЖУ ПОЛНУЮ ЖЕНЩИНУ. Tôi nhìn thấy một người phụ nữ đẫy đà.
Nhưng nếu ПОЛНУЮ là tính từ biểu đạt ý nghĩa nhận dạng chủ thể, thì tính động từ НЕСУЩУЮ lại chỉ hành động của chủ thể.
Tính động từ chủ động được cấu tạo với sự giúp đỡ của tiếp vĩ ngữ (hậu tố, tiếp tố) —УЩ và —ЮЩ dành cho động từ thuộc cách chia I, và tiếp vĩ ngữ — АЩ và —ЯЩ dành cho động từ thuộc cách chia II.
Xin giải thích điều này bằng thí dụ.
Để cấu tạo tính động từ chủ động thì hiện tại, cần chia động theo ngôi số nhiều và đổi đuôi —УТ, — ЮТ hoặc — АТ, —ЯТ thay bằng các hậu tố —УЩ, —ЮЩ hoặc — АЩ, — ЯЩ.
СОЛДАТЫ, КОТОРЫЕ ИДУТ СТРОЕМ, ПОЮТ БОДРУЮ ПЕСНЮ. — СОЛДАТЫ, ИДУЩИЕ СТРОЕМ, ПОЮТ БОДРУЮ ПЕСНЮ. Những người lính đi thành hàng đang hát bài ca vui tươi.
Động từ ИДТИ thuộc nhóm cách chia I khi chia ở dạng số nhiều sẽ là ИДУТ, vì thế đuôi của tính động từ sẽ là — УЩ và chúng ta có tính động từ — ИДУЩИЕ.
НА ОБЛОЖКЕ ЖУРНАЛА Я ВИЖУ ФОТО КРАСИВОЙ АРТИСТКИ, КОТОРАЯ УЛЫБАЕТСЯ. — НА ОБЛОЖКЕ ЖУРНАЛА Я ВИЖУ ФОТО КРАСИВОЙ УЛЫБАЮЩЕЙСЯ АРТИСТКИ. Trên bìa tạp chí tôi thấy ảnh nữ nghệ sĩ xinh đẹp đang mỉm cười.
Động từ УЛЫБАТЬСЯ thuộc cách chia I khi chia ở số nhiều sẽ là УЛЫБАЮТСЯ, vì thế khi cấu tạo tính động từ sẽ cần tiếp vĩ ngữ —ЮЩ và chúng ta có tính động từ — УЛЫБАЮЩЕЙСЯ.
ПО УЛИЦЕ БЕГУТ ЛЮДИ, КОТОРЫЕ СПЕШАТ УКРЫТЬСЯ ОТ ДОЖДЯ. — ПО УЛИЦЕ БЕГУТ ЛЮДИ, СПЕШАЩИЕ УКРЫТЬСЯ ОТ ДОЖДЯ. Mọi người trên phố chạy vội tránh mưa.
Động từ СПЕШИТЬ thuộc cách chia II trong số nhiều có hình thức là СПЕШАТ, vì thế đuôi của tính động từ sẽ là —АЩ để rồi chúng ta có tính động từ — СПЕШАЩИЕ.
РАБОЧИЕ, КОТОРЫЕ СТРОЯТ ЭТОТ ДОМ, ОБЕДАЮТ В СОСЕДНЕЙ СТОЛОВОЙ. — РАБОЧИЕ, СТРОЯЩИЕ ЭТОТ ДОМ, ОБЕДАЮТ В СОСЕДНЕЙ СТОЛОВОЙ. Các công nhân xây dựng ngôi nhà này đang ăn trưa ở nhà ăn bên cạnh.
Động từ СТРОИТЬ thuộc cách chia II trong số nhiều có dạng СТРОЯТ, vì thế cần tiếp vĩ ngữ —ЯЩ để có tính động từ — СТРОЯЩИЕ.
Các bạn thân mến, đề nghị các bạn tập luyện sử dụng tính động từ với động từ СТОЯТ — đứng, ЛЕТЯТ — bay, ЖИВУТ — sống, ГОТОВЯТСЯ — chuẩn bị, БЕГАЮТ — chạy. Mời các bạn tham khảo bài học này trên trang Internet của Sputnik theo địa chỉ https://vn.sputniknews.com/
Còn bây giờ xin tạm biệt và hẹn tới những cuộc gặp mới!
ДО СВИДАНЬЯ!
