Có vẻ đáng ngạc nhiên là trong số những nước sẽ nhận cổ tức từ cuộc chiến này có cả Việt Nam và các nước thành viên ASEAN khác.
Chỉ ngạc nhiên lúc ban đầu. Qua phân tích tình hình, có thể tìm thấy không ít luận chứng thiên về ủng hộ quan điểm như vậy.
Chiến tranh thương mại sẽ cắt giảm cơ may xuất khẩu của Bắc Kinh và sẽ ảnh hưởng rõ rệt đến hoạt tính kinh doanh ở Trung Quốc. Chính sách của Washington với Trung Quốc khiến các nhà đầu tư từ các nước thứ ba e ngại và đang vội vàng tìm kiếm những thị trường đáng tin cậy, hấp dẫn hơn để bỏ vốn. Những miền đất hứa như vậy là các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam, hiện đang trải qua bùng nổ kinh tế, phô trương mức tăng trưởng GDP vượt hơn 7%. Tức là, các nhà đầu tư có nhiều hy vọng nhận lợi nhuận tốt trong khu vực này.
Các chuyên gia Anh chẳng hạn, nêu giả định rằng ở vị thế thuận lợi có thể là nhà sản xuất sợi Việt Nam — mua bông Mỹ và bán sợi thành phẩm cho Trung Quốc. Người Trung Quốc không có cơ hội nào khác, ngoài việc nhập khẩu sản phẩm này từ Việt Nam, vì rằng quyết định của Trump động chạm cả đến việc xuất khẩu bông cho Trung Quốc.
Tình huống đặc biệt xuất hiện với các khoản đầu tư của Đài Loan. Theo điều kiện của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, Đài Loan hẳn là sẽ cắt giảm hợp tác kinh tế với Trung Hoa đại lục và có thể chuyển vốn tư bản sang Việt Nam. Ví dụ, rất có khả năng là các doanh nghiệp Đài Loan chuyên sản xuất điện thoại thông minh, linh kiện bán dẫn và tất cả các loại thiết bị điện tử khác sẽ ngừng công việc của họ ở Trung Quốc. Rất hợp lý, nếu bây giờ họ chuyển đến Việt Nam, nơi có dây chuyển sản xuất tương tự, mà như vậy có nghĩa là cũng sẵn những bậc thầy có thể thực hiện công việc. Ngoài ra, không thể quên một điều ai cũng rõ là giá công lao động ở Việt Nam rẻ hơn ở Trung Quốc.
Liệu viễn cảnh phát triển sự kiện như vậy có phá hỏng quan hệ của Trung Quốc với Việt Nam và các nước ASEAN khác hay không, bởi vì Bắc Kinh luôn cứng rắn duy trì lập trường "một nước Trung Quốc" và không thích khi ai đó hợp tác quá chặt chẽ với Đài Bắc? Tôi không nghĩ thế, bởi chuyện ở đây đang nói về các liên hệ kinh tế của Đài Loan, mà Bắc Kinh tán đồng với định dạng. Điều chính yếu là sao cho quan hệ của các nước thứ ba với Đài Bắc không vượt xa hơn khuôn khổ kinh tế, không thành hợp tác chính trị. Và đương nhiên Chính phủ Việt Nam biết rất rõ yêu cầu bất thành văn như vậy.
Dễ thấy đặc điểm là các chuyên gia Việt Nam không vội vã vui mừng hoặc lo âu về tình hình mới phát sinh gắn với cuộc chiến thương mại Trung —Mỹ. Tính đến yếu tố hai quốc gia này, cả Trung Quốc lẫn Hoa Kỳ, đều là những đối tác kinh tế siêu quan trọng của CHXHCN Việt Nam, và trao đổi thương mại trong tam giác này hiện đầy sắc thái đan xen, thì bây giờ còn quá sớm để đưa ra những dự đoán nghiêm túc và chắc chắn.
