Liệu ASEAN có đủ sức bật để vươn lên giữa những biến động trong khu vực và toàn cầu? Trong khi nền kinh tế thế giới tiếp tục mở rộng, ảnh hưởng từ xáo trộn về kinh tế, địa chiến lược và công nghệ có thể đe dọa đến thành quả và lợi ích của ASEAN. Để tồn tại, các thành viên của khối phải đưa ra những quyết định quan trọng về vai trò của cộng đồng trong các vấn đề khu vực. Nếu lựa chọn đúng đắn, ASEAN có thể biến thách thức thành cơ hội cho một tương lai phát triển bền vững.
Biến động toàn cầu
Những thành quả vượt bậc của ASEAN trong 5 thập niên qua chủ yếu nhờ vào nỗ lực của các thành viên nhằm xây dựng cộng đồng dưới mái nhà ASEAN. Đồng thời khu vực cũng hưởng lợi từ cấu trúc toàn cầu thời hậu Thế chiến 2 để thúc đẩy đầu tư và xuất khẩu.
Tuy nhiên, nền tảng toàn cầu hiện đang biến đổi sâu sắc. Lợi ích từ thương mại tự do và rộng mở bị nghi ngờ, những diễn đàn đa phương bị thách thức, những thế lực địa chính trị mới đang trỗi dậy và kinh tế toàn cầu tiếp tục nghiêng nhiều hơn về những thị trường mới nổi. Tất cả kéo theo những tầm nhìn mới, đôi khi trái ngược nhau về cách tổ chức và vận hành trật tự thế giới.
Đoàn kết chống can thiệp
Đối mặt với những chuyển biến mạnh mẽ hiện nay, ASEAN phải gia tăng sức mạnh cộng đồng chung. Trong đó, một trong những chìa khóa là xây dựng một thị trường chung đích thực để có thể tự lèo lái số phận kinh tế của mình thay vì dựa vào nhu cầu từ thị trường bên ngoài, đồng thời tăng khả năng tự vệ trước các cú sốc bảo hộ mậu dịch. Đặc biệt, trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, một thị trường kỹ thuật số chung nhất sẽ giúp ASEAN phát triển thực sự các dịch vụ liên khu vực trong lĩnh vực tài chính, chăm sóc sức khỏe, giáo dục và thương mại điện tử. Song song đó, ASEAN cũng cần tiếp tục chính sách kinh tế mở với các đối tác bên ngoài như lâu nay.
Trong lịch sử, nguyên tắc của ASEAN về ra quyết định dựa trên đồng thuận và không can thiệp vào nội bộ thành viên đã giúp ích cho khối rất nhiều và sẽ không khôn ngoan nếu vứt bỏ phương thức này. Tuy nhiên, cũng không thể để những tiếng nói "phá bĩnh" ngăn cản việc thông qua quan điểm tập thể. Với việc các tổ chức toàn cầu đang bị thách thức và sự trỗi dậy của châu Á trong những vấn đề chung, ASEAN càng phải củng cố năng lực, thắt chặt kết nối và hợp tác hơn bao giờ hết để có thể tạo ra sức ảnh hưởng trong mọi biến động.
