Các chuyên gia về cấp cứu chống độc cho rằng trong một số tình huống dùng bia (có ethanol) để giải ngộ độc rượu methanol là có cơ sở, tuy nhiên không nên tự ý thực hiện mà phải do bác sĩ quyết định. Bác sĩ cũng căn cứ vào tình trạng bệnh nhân để quyết định truyền lượng bao nhiêu, truyền mấy lần… mới hiệu quả và an toàn.
Theo tiến sĩ Huỳnh Văn Ân, Trưởng Khoa Hồi sức Tích cực Chống độc, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, có hai loại rượu thường thấy là rượu ethanol làm từ ngũ cốc dùng để uống; rượu methanol chỉ dùng trong công nghiệp vì rất độc với người. Methanol có nguồn gốc từ gỗ lên men nên còn được gọi là "rượu gỗ".
"Khi trong cơ thể có đồng thời hai loại rượu ethanol và methanol, gan sẽ ưu tiên xử lý ethanol trước", bác sĩ Ân cho biết."Điều này giúp các bác sĩ có thời gian để giải độc methanol cho bệnh nhân".
Giải thích được bác sĩ Ân đưa ra sau công bố của bệnh viện Đa khoa Quảng Trị, cho hay đã cứu sống một bệnh nhân 48 tuổi ngộ độc rượu methanol bằng cách truyền 5 lít bia vào dạ dày bệnh nhân, đồng thời lọc máu, giải độc. Đây là lần đầu tiên bệnh viện Quảng Trị dùng phương pháp này.
Tiến sĩ Lương Quốc Chính, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội, cho biết có thể hiểu hai loại rượu ethanol và methanol này có tác dụng hóa giải lẫn nhau. Khi cho người bệnh uống ethanol (truyền bia vào dạ dày) sẽ làm mất tác dụng của methanol có trong cơ thể (máu).
Khoảng cuối năm 2008, TP HCM phát hiện nhiều người ngộ độc rượu methanol. Những trường hợp đầu tiên, các bác sĩ khá lúng túng trong chẩn đoán, không dùng ethanol mà dùng các phương pháp khác như lọc máu, điều trị hỗ trợ khiến tỷ lệ thành công không cao. Một số bệnh nhân tử vong, biến chứng mù mắt, bác sĩ Ân nhớ lại. Sau đó có bệnh nhân được cứu sống nhờ truyền rượu mạnh.
"Điều chúng tôi băn khoăn là nếu lỡ truyền trúng rượu giả, rượu không đảm bảo chất lượng thì sẽ ảnh hưởng bệnh nhân, không đáp ứng hiệu quả điều trị", bác sĩ Ân nói.
Đầu năm 2009, Sở Y tế TP HCM ban hành hướng dẫn điều trị ngộ độc methanol bằng ethanol. Sở Y tế đã đặt hàng công ty rượu ở miền Nam sản xuất rượu ethanol 43%, sử dụng như một sản phẩm y tế.
Hướng dẫn, xử trí, điều trị ngộ độc của Bộ Y tế năm 2015 có nêu rõ ethanol và fomepizole sẽ giúp ngăn cản methanol chuyển hóa thành các chất độc. Methanol tự do sẽ được đào thải khỏi cơ thể qua thận hoặc lọc máu. Khi truyền mà không đủ lượng hai chất trên và bệnh nhân không được lọc máu, methanol tiếp tục bị chuyển hóa và gây độc.
Phân tích việc sử dụng bia để giải ngộ độc rượu ở Quảng Trị, tiến sĩ Huỳnh Văn Ân cho biết cách này có cơ sở. Nguyên tắc của phác đồ điều trị là dùng ethanol để chữa ngộ độc methanol. Bia thường có tỷ lệ ethanol chừng 5-8% tuỳ loại. Nếu dùng rượu có ethanol 43% hoặc 100% thì khối lượng dùng cho bệnh nhân sẽ ít hơn.
Tuy nhiên bác sĩ Ân cảnh báo người dân không được hiểu là "chữa say rượu bằng uống bia". Nếu không có chẩn đoán ngộ độc methanol, khi thấy người say rượu mà tự ý cho uống thêm bia sẽ làm tình trạng nặng hơn.
Bệnh nhân ngộ độc methanol thường có triệu chứng say, sau đó tỉnh lại rồi hôn mê hoặc mờ mắt sau khi tỉnh dậy. Nếu thấy người nhà bị say lâu cần đưa ngay vào viện. Tốt nhất nên hạn chế sử dụng bia rượu, không dùng đồ uống không có nguồn gốc rõ ràng.
"Các cơ quan quản lý cần ngăn chặn tệ trộn methanol vào rượu", bác sĩ Ân nói thêm.
Còn trên Trí thức trẻ, GS Nguyễn Gia Bình — nguyên Trưởng khoa Hồi sức tích cực BV Bạch Mai việc truyền bia cho bệnh nhân ngộ độc rượu methanol có thể tạm chấp nhận được nhưng không khuyến khích.
Cũng đắn đo, cân nhắc rất nhiều
Việc sử dụng bia để truyền cho bệnh nhân Nhật, bác sĩ Lâm tâm sự thực ra bác sĩ cũng đắn đo khi đưa một lượng bia như thế (5 lít) vào bệnh nhân. Bác sĩ cũng phải đau đầu làm sao để cân bằng cho bệnh nhân, thải độc tốt cho bệnh nhân.
Bác sĩ Lâm cho biết đưa lượng nước nhiều như thế thì bệnh nhân cũng có những hạn chế và bác sĩ đã cố gắng cứu bệnh nhân vì biết nồng độ cồn ở trong bia thấp nhưng không có rượu truyền thì đành phải sử dụng bia.
Thạc sĩ Lâm chia sẻ đây là lần đầu tiên các bác sĩ của bệnh viện này sử dụng bia để giải ngộ độc methanol cho bệnh nhân và bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch.
Khi phóng viên hỏi thạc sĩ Lâm nếu gặp thêm một ca ngộ độc rượu methanol, bác sĩ Lâm có sử dụng bia để cấp cứu người bệnh không. Bác sĩ Lâm cho biết sau khi bệnh nhân Nhật được cứu, thông tin báo chí đưa cũng khiến bác sĩ Lâm đau đầu, mệt mỏi vì nhiều câu hỏi vì sao lấy bia để giải rượu.
Cần so sánh đây là ngộ độc rượu methanol một loại cồn công nghiệp không phải rượu thực phẩm được cho phép sử dụng như hiện nay. Trong y tế, dù có thể dùng rượu truyền cho bệnh nhân bị ngộ độc methanol nhưng bác sĩ Lâm cho biết từ nhiều năm nay câu hỏi việc lấy rượu truyền cho bệnh nhân ngộ độc và cung cấp rượu này như thế nào vẫn chưa có lời đáp.
Chuyên gia nói gì?
Theo GS Bình trong cấp cứu ngộ độc methanol, phương pháp được sử dụng chính đó là lọc máu thải methanol.
Ngoài ra có có truyền rượu ethanol để thải trừ methanol. Tuy nhiên phương pháp này ít sử dụng. GS Bình cho rằng về nguyên lý dùng cái nọ tranh chấp cái kia và được phép sử dụng rượu "xịn" cho bệnh nhân uống.
Còn việc sử dụng bia, trong bia có nồng độ cồn 4 — 4,5 % được coi là rượu nhạt etanol thấp nếu truyền vào cho bệnh nhân sẽ gây ra tranh chấp methanol đang gây độc cho bệnh nhân.
Tuy nhiên, việc các bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Quảng Trị lấy 5 lít bia truyền cho bệnh nhân ngộ độc methanol, GS Bình cho biết "tôi cũng không hiểu vì sao lại lấy bia để giải độc rượu methanol vì lượng bia 5 lít quá lớn có thể gây sặc phổi cho bệnh nhân bị ngộ độc hôn mê".
Giáo sư Bình cho biết cách tốt nhất chữa ngộ độc rượu vẫn là lọc máu thải methanol.
Methanol là cồn công nghiệp, được cho vào các loại đồ uống có cồn bởi các doanh nghiệp làm ăn phi pháp và thiếu trách nhiệm để có hàng thay thế rẻ hơn so với sản xuất ethanol.
Giống như những chất hóa học công nghiệp khác, methanol có độc tính và không dành cho việc tiêu thụ của con người. Nó có thể gây ra những ảnh hưởng có hại về sức khỏe nếu dùng phải, thậm chí gây tử vong.
Các triệu chứng ngộ độc methanol nôn ọe nhiều, tiêu chảy hoặc đau bụng, đau đầu, huyết áp thấp, chóng mặt hoặc mất phương hướng, môi và móng tay tím tái, hành vi kích động, nhìn không rõ hoặc mờ, mù lòa, khó thở, co giật, hôn mê không được cấp cứu kịp thời sẽ tử vong.
Theo thông tin từ Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai những bệnh nhân được chuẩn đoán ngộ độc methanol cần được chăm sóc y tế ngay lập tức bằng việc cho điều trị bằng rượu ethanol hoặc Fomepizole kết hợp với lọc máu nhằm ức chế sự chuyển hóa methanol.
Nếu không có Fomepizole, điều trị bằng rượu ethanol (như rượu có nồng độ cồn tối thiểu 43%). Người trưởng thành cần liều đầu là 1,8mL (0.06oz) rượu trên 1kg (2.2lbs). Đối với người trưởng thành có tầm vóc trung bình (khoảng 70kg), cần cho liều đầu là 125mL (4.2oz), tiếp theo đó là liều duy trì 30mL/giờ (1.00 oz/giờ).
Cho uống muối natri (sodium bicarbonate) có thể giúp trung hòa a-xít pho-mic (formic acid) và duy trì cân bằng pH phù hợp.
