Rạng sáng 16-4-2019, sau khi nhìn thấy chóp nhọn cao nhất nhà thờ Đức Bà sụp đổ trong biển lửa, em nhắn tin cho tôi: "Chị ơi, chị còn giữ bài viết về vụ cờ Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam trên nóc nhà thờ Đức Bà Paris, cho em share với". Ý em hỏi bài "Một thời tuyệt đẹp" tôi đăng trên Tuổi Trẻ Chủ Nhật ngày 30-4-1997 và đăng lại trong sách Chuyện mình, chuyện người.
Bài viết cách đây 22 năm có đoạn như sau: "Lâu lắm rồi, một người bạn Pháp kể với tôi rằng năm 1969 có một buổi sáng làm bàng hoàng nước Pháp - đó là buổi sáng khi người dân Paris phát hiện lá cờ Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam trên đỉnh... Nhà thờ Đức Bà.
Bàng hoàng không chỉ bởi câu hỏi ai là tác giả, mà còn bởi không thể hiểu bằng cách nào, trong một đêm, lại bí mật, người ta có thể leo lên độ cao chót vót mà sau đó để mang lá cờ đi, chính quyền đã phải dùng đến... trực thăng!
Trước đó, năm 1968 - cũng ông bạn kể - khi trong giới sinh viên Pháp dậy lên phong trào đấu tranh "đổi đời" (changer la vie) thì một trong những khẩu hiệu tượng trưng cho chính nghĩa của họ là "Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam sẽ thắng!". Và trong những cuộc biểu tình rầm rộ khi ấy, bên cạnh lá cờ Mặt trận, người ta còn nghe thấy bài hát Giải phóng miền Nam.
Như để chứng minh, ông bạn - cựu thành viên của một trong số ủy ban Việt Nam được thành lập thời đó - đã hứng chí hát to bằng một giọng chính xác, tuy lời lẽ lộn xộn. Rồi chợt hỏi: "Bên xứ mày, người ta còn hát nó không?". "Đó là một thời tuyệt đẹp", ông già lẩm bẩm, tấm tắc...".
Năm mươi năm sau, từ việc nhà thờ bị cháy, báo Tuổi Trẻ đăng bài Lá cờ Việt Nam trên đỉnh tháp nhà thờ Đức Bà Paris. Theo đó, "Lá cờ Việt Nam xuất hiện ngày 19-1-1969 trên đỉnh tháp nhà thờ Đức Bà Paris, một ngày sau phiên họp đầu tiên của Hội nghị Paris đàm phán hòa bình ở Việt Nam khai mạc".
Chóp nhọn (flèche) bằng gỗ bọc đồng cao 97m - không phải đỉnh tháp - đã đổ. Trong mười hai ký ức lịch sử liên quan đến nó được mọi người nhắc đến, có sự xuất hiện thiêng liêng và ngoạn mục của lá cờ Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam.
Gặp nhau sau hỏa hoạn, người đồng nghiệp Pháp của chồng tôi, giáo sư kinh tế đã nghỉ hưu và trước đây có hoạt động trong phong trào Đệ tứ ủng hộ Việt Nam chống Mỹ, cho biết người kéo cờ Mặt trận lên chóp nhọn nhà thờ Notre Dame khi đó là một chuyên gia leo núi thuộc nhóm Đệ tứ người Thụy Sĩ.
Rằng sau khi bí mật treo cờ trong đêm, trước khi rời đi, anh ta đã... cưa thang để không ai có thể leo lên lại. Đó là lý do hôm sau cảnh sát Pháp phải dùng trực thăng mới tháo được cờ.
Chuyện xảy ra ngày 19-1-1969, tức đêm hôm trước ngày Nixon nhậm chức tổng thống và sáu ngày trước khi hội nghị bốn bên họp tại Paris.
Giáo sư kinh tế nghỉ hưu cũng cho biết ngoài việc treo cờ, nhóm Đệ tứ người Pháp còn có đề án nhuộm màu đỏ nước sông Seine xung quanh nhà thờ, song vì nhiều lý do đề án đó bất thành.
Huyền thoại cờ Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam chắc sẽ còn được gợi nhắc nhiều lần nữa trong huyền sử của ngôi nhà thờ thế giới.
