Vụ việc xảy ra trong chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tới Iran, người đã có cuộc hội đàm với Tổng thống Hassan Rouhani và Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei. Một trong những mục tiêu chuyến thăm của ông Abe là hỗ trợ bình thường hóa cuộc đối thoại giữa Iran và Hoa Kỳ.
Bộ trưởng Ngoại giao Iran Mohammad Javad Zarif gọi cuộc tấn công vào các tàu chở dầu là đáng ngờ, bởi vì một trong những con tàu đang chở hàng cho Nhật Bản.
Đến lượt mình, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bình luận về chuyến thăm của ông Abe: “Tôi đánh giá cao việc ông Abe đến thăm Iran và gặp Ali Khamenei. Nhưng cá nhân tôi có cảm giác còn quá sớm để nghĩ về một thỏa thuận. Họ không sẵn sàng cho điều đó, cũng như chúng tôi”.
While I very much appreciate P.M. Abe going to Iran to meet with Ayatollah Ali Khamenei, I personally feel that it is too soon to even think about making a deal. They are not ready, and neither are we!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 13 июня 2019 г.
Vịnh Ba Tư cạnh Vịnh Oman - là một trong những nơi rắc rối nhất trên thế giới, trong 40 năm qua đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh và hàng trăm cuộc xung đột cục bộ. Mỗi quốc gia vùng Vịnh theo đuổi các chính sách đôi khi thận trọng và đôi khi lại quá hung hăng, cố gắng chiếm vị trí hàng đầu trong khu vực và làm suy yếu các nước láng giềng.
Bây giờ tình hình đã trở nên tồi tệ hơn do việc Mỹ rời bỏ Thỏa thuận giải trừ hạt nhân của Iran, áp đặt các biện pháp trừng phạt mới lên nước này.
Một năm trước, khi rời khỏi Thỏa thuận hạt nhân, Hoa Kỳ đưa ra 12 yêu cầu đối với Iran về chính sách đối ngoại và các chương trình quân sự, và giờ họ hứa sẽ đạt được việc này bằng mọi giá. Trump đe dọa sẽ xử phạt bất kỳ công ty nào cam kết vận chuyển dầu Iran. Về phần mình, Iran hứa sẽ không bao giờ bỏ cuộc, tiến hành các cuộc thử nghiệm trình diễn tên lửa và đe dọa chặn tuyến đường đang được một phần ba số lượng tàu chở dầu của thế giới sử dụng.
Do đó hiện giờ Hoa Kỳ và Iran đang trên bờ vực của một cuộc xung đột vũ trang. Ít nhất trong chính quyền Hoa Kỳ có những người không loại trừ tùy chọn này, ví dụ như cố vấn an ninh quốc gia John Bolton.
Chính ông Trump ngày 19/5 đã tweet như sau: "Nếu Iran muốn chiến tranh, đây sẽ là kết thúc chính thức của họ. Không bao giờ còn đe dọa nước Mỹ nữa!"
If Iran wants to fight, that will be the official end of Iran. Never threaten the United States again!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 19 мая 2019 г.
Nhắc lại vào tháng Năm, Hoa Kỳ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với sản xuất luyện kim của Iran, được coi là có nghành đem lại món lợi lớn nhất cho nước này, sau công nghiệp dầu mỏ. Và mặc dù Ngoại trưởng Hoa Kỳ Michael Pompeo nhấn mạnh Washington không muốn chiến tranh với Iran, Hoa Kỳ đã gửi thêm tàu chiến và máy bay tới Vịnh Ba Tư. Ngoài ra, theo tình báo Mỹ, Iran đang di chuyển tên lửa đạn đạo tầm ngắn, cũng như tên lửa hành trình bố trí trên tàu chiến của họ ở Vịnh Ba Tư.
Trong trường hợp thắt chặt các lệnh trừng phạt, Iran có thể phong tỏa nguồn cung cấp dầu mỏ từ Vịnh Ba Tư và đe dọa rút khỏi thỏa thuận hạt nhân, theo tin từ Middle East Monitor.
Bahrain, Qatar và Kuwait chỉ có thể cung cấp dầu để xuất khẩu đi qua eo biển này, họ không có lối ra biển nào khác. Tàu chở dầu của Arabia Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất OAE và Iraq cũng đi qua đó. Tổng cộng khoảng 30 phần trăm dầu thô xuất khẩu trên thế giới đi qua eo biển Hormuz, một phần trong đó thuộc về Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc và Singapore.
Eo biển hẹp – dễ dàng phong tỏa. Nhưng một kịch bản như vậy khó xảy ra, bởi vì trong trường hợp này, Iran đặt ra nguy cơ không chỉ với Hoa Kỳ, mà với cả các quốc gia sản xuất dầu mỏ khác trong khu vực.
Arabia Saudi sẽ tấn công Iran nếu eo biển Hormuz bị phong tỏa, Ibrahim al Muhanna - Bộ trưởng Năng lượng Saudi, trả lời một trong những tuyên bố trước đó của Iran.
Vậy các mục tiêu mà Hoa Kỳ theo đuổi là gì - đó là một trong nhiều chủ đề thảo luận của các nhà phân tích và khoa học chính trị. Loại bỏ mối đe dọa vũ khí hạt nhân và tên lửa? Dừng lại hoạt động của Iran trong khu vực? Hay là mục tiêu chính, không được nêu ra - đạt được một sự thay đổi chế độ chính trị, tạo ra các vấn đề kinh tế cho chính quyền Iran?
Các chuyên gia đồng ý rằng bây giờ Hoa Kỳ đã thực sự cáo buộc Iran phá hoại nguồn cung dầu mỏ toàn cầu và gây ra mối đe dọa đối với hàng hải quốc tế . Và đây là những cáo buộc nghiêm trọng có thể dẫn đến mức tối thiểu là sự phong tỏa hoàn toàn về kinh tế và thương mại, và trong trường hợp xấu nhất – phát động một cuộc tấn công oanh tạc.
Ông Alaeddin Boroujerdi, nghị sĩ Iran, cựu chủ tịch và hiện là thành viên Ủy ban Chính sách đối ngoại và An ninh Quốc gia, nói với Sputnik cho biết những sự cố này không gì khác hơn ngoài việc tiếp tục chính sách của Mỹ ở Trung Đông, vịnh Ba Tư, vịnh Oman, nhằm mục đích gây bất ổn tình hình ở các khu vực này để tăng cường sự hiện diện và ảnh hưởng của họ ở đó:
“Những hành động này rất đáng ngờ. Tôi tin rằng chính sách của Hoa Kỳ ở vịnh Ba Tư, vịnh Ô-man và Trung Đông là nhằm tạo ra căng thẳng. Hoa Kỳ đã áp dụng chính sách này trong khu vực nhiều thập kỷ qua. Mỹ là quốc gia duy nhất có lợi (khi đổ lỗi cho Iran). Tôi lên án và bác bỏ những tuyên bố sai lầm của ngoại trưởng Mỹ liên quan đến Iran. Những trường hợp này được khởi xướng bởi chính Hoa Kỳ, những người muốn làm cho khu vực không an toàn để bán thêm vũ khí, xây dựng thêm căn cứ quân sự và tăng cường sự hiện diện của họ trong khu vực. Chính sách của Hoa Kỳ rất rõ ràng, tại sao những sự cố nghiêm trọng như vậy đã không xảy ra trong những năm qua, và bây giờ chúng ta đang chứng kiến những sự cố khó chịu, lặp đi lặp lại ở Fujairah, cũng như với những tàu chở dầu này”.
