Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng SOM ASEAN Việt Nam, trao đổi với báo chí về kết quả Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 34 vừa diễn ra tại Thái Lan.
Hội nghị Cấp cao ASEAN lần này nhận được rất nhiều sự chú ý về bối cảnh diễn ra của nó. Xin Thứ trưởng cho biết đâu là những nội dung nổi bật của hội nghị này?
Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng: Hội nghị diễn ra trong bối cảnh thế giới và khu vực đang chứng kiến nhiều diễn biến mới, đa dạng, phong phú, cả trong chính trị - an ninh lẫn kinh tế, xã hội.
Trong bối cảnh này, chủ đề "Tăng cường quan hệ đối tác vì sự phát triển bền vững" do ASEAN lựa chọn cho 2019 theo đề xuất của Thái Lan là xác đáng, tạo tiền đề cho hợp tác vì sự bền vững của cả hiệp hội. Nói cách khác, đây là "vạn vật bền vững" như một ADN của ASEAN truyền lại các thế hệ sau.
Tại hội nghị lần này, các nước ASEAN cũng trao đổi sâu những vấn đề lớn, mang tầm chiến lược liên quan tới hợp tác ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác; thảo luận nhiều biện pháp vĩ mô để nâng cao hơn nữa hợp tác kinh tế - thương mại nội khối, tăng cường tính tự cường.
Một trong những nội dung khác, hết sức quan trọng được các nước thống nhất trong lĩnh vực này là tăng tính chủ động chuẩn bị cho cách mạng công nghiệp 4.0 nhất là về nguồn nhân lực; và sớm kết thúc đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP)...
Các nước cũng trao đổi sâu về tình hình khu vực và quốc tế trong đó có Biển Đông, bán đảo Triều Tiên, Bang Rakhine... Các lãnh đạo thống nhất sẽ tăng cường hơn nữa đoàn kết ASEAN, đề cao đối thoại, hợp tác vì hòa bình, ổn định, phát triển và phồn vinh của khu vực.
Việt Nam đã mang đến những gì tại hội nghị lần này, đặc biệt liên quan đến vấn đề Biển Đông?
Với tư cách Chủ tịch ASEAN kế tiếp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có phát biểu nêu cao đoàn kết, thống nhất ASEAN, đề nghị đẩy mạnh liên kết kinh tế, trao đổi thương mại và đầu tư nội khối, duy trì hệ thống thương mại đa phương công bằng, mở và dựa trên luật lệ, thích ứng hiệu quả với cách mạng 4.0…
Trong quan hệ giữa các thành viên, Thủ tướng đề nghị cần có bản lĩnh vững vàng, chân thành, thẳng thắn, tôn trọng sự đa dạng và khác biệt nhưng không nên làm phương hại đến tình cảm, lợi ích của nhau.
Về Biển Đông, Thủ tướng cho rằng, ASEAN cần nhìn nhận thẳng thắn, ghi nhận những tiến triển tích cực trong đàm phán COC, song cũng không bỏ qua những diễn biến phức tạp trên thực địa. ASEAN cần vừa khuyến khích đối thoại và hợp tác, vừa có tiếng nói trách nhiệm với những diễn biến tác động tiêu cực đến hòa bình, an ninh và ổn định của khu vực.
Cụ thể về vấn đề này, các nước ASEAN có đạt được thêm đồng thuận nào mới không, thưa Thứ trưởng?
Với tầm quan trọng của mình, diễn biến xung quanh Biển Đông luôn là chủ đề thu hút sự quan tâm, chú ý của các nước. Tại hội nghị lần này, các nước đều nhấn mạnh tầm quan trọng của hòa bình và ổn định tại vùng biển huyết mạch này của thế giới.
Các nước thống nhất đóng góp duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông là nghĩa vụ của tất cả các nước, các bên. Trong bối cảnh đó, các nước cần kiên trì các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982, đề cao kiềm chế, tránh có các hành động đơn phương, có thể làm xói mòn lòng tin như tôn tạo, bồi đắp các thực thể, quân sự hóa khu vực Biển Đông.
Các nước đồng thời ghi nhận kết quả đạt được trong đàm phán COC, mong muốn sớm có Bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông hiệu lực, hiệu quả và được cộng đồng quốc tế thừa nhận, ủng hộ.
Cũng tại hội nghị này, tài liệu Quan điểm ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đã được thông qua. Điều này có ý nghĩa như thế nào với khu vực nói chung và Việt Nam nói riêng?
Trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực phức tạp ngày nay, tài liệu này có ý nghĩa rất quan trọng.
Trước hết, tài liệu đã khẳng định khả năng hợp tác, đồng thuận, đoàn kết của ASEAN trong ứng phó với các thay đổi, thách thức bên ngoài. Bên cạnh đó, cũng là thông điệp của ASEAN với thế giới, mong muốn có khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định và phát triển thịnh vượng.
Ngoài ra, đây cũng là những định hướng cho ứng xử của ASEAN với các chiến lược, sáng kiến hợp tác khu vực của các nước lớn. Theo tôi, tài liệu này sẽ tạo tiền đề để ASEAN phát huy hơn nữa vai trò trung tâm, chủ đạo, dẫn dắt hợp tác trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Việc đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện (RCEP) đã không thể kết thúc vào năm ngoái như dự kiến. Liệu thỏa thuận có thể đạt được trong năm nay không, thưa ông?
Như chúng ta đã biết, đàm phán RCEP chưa thể kết thúc vào năm ngoái như đã định, cho thấy có những khó khăn do lợi ích các nước khác nhau.
Tuy vậy, trong bối cảnh cạnh tranh nước lớn căng thẳng, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, những nguyên tắc, chuẩn mực, luật chơi vốn đã định hình lâu nay của hệ thống thương mại đa phương đứng trước thách thức, kết thúc đàm phán RCEP sẽ gửi đi một thông điệp có ý nghĩa chính trị quan trọng, thể hiện rõ ASEAN ủng hộ tự do thương mại, hệ thống thương mại đa phương mở, minh bạch, bao trùm và dựa trên luật lệ.
Cùng với quyết tâm của các nước, đàm phán đang được khẩn trương thúc đẩy, để có thể thu hẹp khoảng cách giữa các nước nhằm tiến tới đạt được mục tiêu kết thúc đàm phán RCEP trong năm nay.
Xin cảm ơn Thứ trưởng!
