Luật Tổ chức Quốc hội được ban hành năm 2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2016 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội. Tuy nhiên, quá trình tổ chức thực hiện Luật đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập cần sửa đổi, bổ sung kịp thời.
Việc sửa đổi, bổ sung Luật này nhằm kịp thời thể chế hóa Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2018 của Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và Nghị quyết số 56/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội về việc tiếp tục cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đồng thời khắc phục những vướng mắc, bất cập trong quá trình thi hành luật thời gian qua.
Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương đã đề cập 4 vấn đề liên quan đến tổ chức và hoạt động của Quốc hội, đó là: Tăng tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, giảm hợp lý số lượng đại biểu Quốc hội kiêm nhiệm công tác ở các cơ quan hành pháp; quy định số lượng với tỷ lệ hợp lý giữa lãnh đạo, Ủy viên thường trực, Ủy viên chuyên trách của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội theo hướng giảm số lượng cấp phó và Ủy viên thường trực; sắp xếp, cơ cấu lại tổ chức bên trong của Văn phòng Quốc hội theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu quả; nghiên cứu thực hiện hợp nhất Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, Văn phòng Hội đồng nhân dân và Văn phòng Ủy ban nhân dân thành một văn phòng tham mưu giúp việc chung.
Trình bày Tờ trình dự án Luật, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, lần này sửa đổi, bổ sung 11/102 điều của Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành.
Cụ thể, dự thảo Luật bổ sung tiêu chuẩn về quốc tịch đối với đại biểu Quốc hội (tại Điều 22), về đánh giá hoạt động hằng năm đối với đại biểu Quốc hội (Điều 54); việc xác định địa bàn cụ thể để đại biểu được chuyển sinh hoạt Đoàn đại biểu Quốc hội thực hiện nhiệm vụ đại biểu (Điều 38) nhằm khắc phục những vướng mắc, bất cập trong thời gian qua.
Về Đoàn đại biểu Quốc hội, giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại mỗi Đoàn đại biểu Quốc hội và phê chuẩn đại biểu hoạt động chuyên trách tại từng Đoàn để bảo đảm tính linh hoạt trong công tác cán bộ thay cho việc quy định ngay trong Luật Trưởng đoàn hoặc Phó Trưởng đoàn phải là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách...
Đối với quy định liên quan đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Điều 59 Luật hiện hành được sửa đổi, bổ sung theo hướng Ủy ban Thường vụ Quốc hội có nhiệm vụ tổ chức trưng cầu ý dân theo quyết định của Quốc hội và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong việc trưng cầu ý dân theo quy định của Luật Trưng cầu ý dân để bảo đảm tính thống nhất.
Về Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về số lượng tối thiểu thành viên tham dự phiên họp, tỷ lệ thành viên biểu quyết tại Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội để bảo đảm nguyên tắc làm việc theo chế độ tập thể và quyết định theo đa số.
