Đe dọa chủ quyền của Indonesia
Natuna là quần đảo ở phần cực bắc của nước Cộng hòa Indonesia. Cho đến năm 1993, Trung Quốc không mấy quan tâm đến phần phía nam này của Biển Đông, nhưng khi trên thềm lục địa gần các đảo này tìm thấy trữ lượng lớn dầu khí thì Bắc Kinh bèn tuyên bố chủ quyền đối với phần thềm lục địa này, còn trên bản đồ Trung Quốc thể hiện khu vực này như lãnh thổ là của CHND Trung Hoa. Từ đó trở đi, hết lần này đến lần khác, các tàu Trung Quốc liên tục xâm phạm lãnh hải của Indonesia. Không ngẫu nhiên mà Phó Đô đốc Hải quân Indonesia Yudo Margono đã gọi cuộc xâm nhập mới đây của ngư dân và lính thủy Trung Quốc là «mối đe dọa đối với chủ quyền của Indonesia».
Mặc dù đã có công hàm phản đối gửi tới Đại sứ Trung Quốc tại Jakarta, chính quyền Indonesia không hạn chế chỉ bằng biện pháp ngoại giao. Tổng thống Indonesia Joko Widodo tuyên bố rằng không thể thảo luận gì (với Trung Quốc) về các vấn đề gắn với chủ quyền của Indonesia, và ông ra lệnh phái tàu chiến và máy bay quân sự của nước mình đến khu vực bị phía Trung Quốc xâm nhập. Đám tàu Trung Quốc rút lui. May thay, không xảy ra đổ máu.
Tham vọng của Malaysia
Hồi trung tuần tháng 12 năm ngoái, đại diện của Malaysia đã kiến nghị với Ủy ban Liên hợp quốc về ranh giới thềm lục địa, nêu yêu cầu thiết lập ranh giới mới của thềm lục địa vượt quá khu vực 200 dặm quanh quần đảo Trường Sa. Đại diện của Bắc Kinh tại Liên Hợp Quốc lập tức gọi đó là sự xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc trên biển Hoa Nam (Biển Đông) và lớn tiếng phản đối việc xem xét yêu sách này của Malaysia. Hơn thế nữa, trong công hàm chính thức, Bộ Ngoại giao CHND Trung Hoa nhắc lại rằng họ có quyền lịch sử ở biển Hoa Nam, đòi thừa nhận quyền của Bắc Kinh đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa xung quanh quần đảo Trường Sa.
Đã không chỉ một lần người ta nói và viết rằng những đòi hỏi này của Bắc Kinh là bất hợp pháp, mâu thuẫn với các chuẩn mực của luật hàng hải quốc tế. Nói chung, sau phán quyết của Toà trọng tài quốc tế ở The Hague năm 2016, phần này của Biển Đông được xác định là vùng biển quốc tế, tức là bên ngoài 12 dặm kể từ những vách đá tạo nên quần đảo Trường Sa thì tất cả đều là di sản chung của toàn nhân loại.
Liệu có đáng trông đợi Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông?
Năm ngoái, các phương tiện truyền thông toàn cầu liên tục đề cập đến chủ đề Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông, vấn đề vốn đã hiện hữu trong chương trình nghị sự suốt gần hai chục năm nay. Có thông tin đưa ra rằng các bên đã xúc tiến công việc về một số phương án dự thảo, đang thảo luận các chi tiết của văn bản. Hồi tháng 8 năm ngoái Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã chính thức bày tỏ sự tin tưởng rằng Bộ Quy tắc sẽ được thông qua (tuy nhiên chúng tôi xin lưu ý rằng, theo như ý kiến của ông Bộ trưởng Trung Quốc thì việc này còn mất thêm 3 năm nữa!).
Đương nhiên, thế giới sẽ thở phào nhẹ nhõm khi Bộ Quy tắc này đi vào hiệu lực, thế nhưng liệu có thể được như vậy hay chăng, khi vẫn thiếu vắng thỏa thuận của các nước trong ý tưởng về biên giới quốc gia, và khi mà hàng tháng hoặc thậm chí còn thường xuyên hơn, chúng ta đều phải nghe tin về những cuộc tranh chấp mới, bằng những tuyên cáo hoặc bất cần ngôn ngữ, trên các đảo và thềm lục địa của Biển Đông?
