Ý kiến chuyên gia: Cuộc đối đầu Trung-Mỹ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ còn tăng nhiệt

Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương thuộc Lực lượng Vũ trang Hoa Kỳ đã điều hai tàu chiến đến khu vực đang có con tàu nghiên cứu «Hải dương Địa chất 8» («Haiyang Dizhi 8») của Nhà nước Trung Quốc và giàn khoan nổi West Capella do công ty dầu mỏ quốc gia «Petronas» của Malaysia vận hành. Tin này do phát ngôn viên của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương Hoa Kỳ Nicole Schwegman công bố vào ngày 21 tháng 4. Như Reuters nhận xét, nữ Thư ký báo chí của phía Hoa Kỳ không nói rõ vị trí chính xác của tàu đổ bộ USS America và tuần dương hạm tên lửa USS Bunker Hill đang ở toạ độ nào trong vùng biển kể trên. 

Trong thông báo có đề cập đến chi tiết một tháng trước tàu Trung Quốc đã tiến vào vùng biển nơi Việt Nam đang tiến hành khảo sát. Bà Nicole Schwegman lưu ý rằng Hoa Kỳ ủng hộ nỗ lực của các đồng minh và đối tác của Mỹ trong việc xác định quyền lợi kinh tế của các nước. 

Theo đánh giá của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, tình huống tàu Trung Quốc tiến hành nghiên cứu sát gần giàn khoan dầu của «Petronas» thực chất là «hành vi hăm doạ bắt nạt» («bullying behavior») từ phía Bắc Kinh. Phía Mỹ tuyên bố rằng Trung Quốc dường như đang lợi dụng bối cảnh cả khu vực tập trung vào đấu tranh chống đại dịch coronavirus để «ép buộc gây áp lực» với các nước láng giềng. 

Tình hình ở Biển Đông vẫn không đồng nhất tuy nhiên gần đây đã có một số yếu tố ổn định. Phải kể đến tác dụng tốt từ nỗ lực đa phương của các nước trong khu vực để hoạch định phát triển Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Có hiện tượng là khi công việc với văn kiện này càng được tiến hành tích cực hơn, thì Hoa Kỳ cũng càng thể hiện cách hành xử hung hăng hơn trong khu vực. Thêm nữa, những cố gắng quốc tế hóa tranh chấp lãnh thổ đã không thành công, mà chỉ gây mất ổn định tình hình. Cụ thể, phán quyết đã rõ của Toà trọng tài Hague với hồ sơ của Philippines kiện Trung Quốc không mang lại hiệu quả. Phía Trung Quốc phản bác và cho rằng hoàn toàn vô lý. 

Mâu thuẫn giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ càng gia tăng, - ông Vladimir Evseev chuyên gia từ Viện Nghiên cứu chiến lược Nga (RISS) nhận định. Trong cuộc phỏng vấn của Sputnik, ông Evseev đã đánh giá khả năng của Trung Quốc trong tình huống này.

«Kế hoạch của Trung Quốc về hiện đại hóa quân đội đang được thực thi thành công. Trước hết là trong lĩnh vực Hải quân, có thể mở rộng tiềm năng dưới dạng tàu sân bay và tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo. Một trong những ưu tiên của Trung Quốc chắc là gia tăng hiện diện ở Biển Đông, cũng như cố gắng nắm quyền kiểm soát eo biển Malacca. Điều đó sẽ song song với việc tăng cường thành phần hàng không để đảm bảo an toàn cho các hòn đảo xây dựng nhân tạo. Trung Quốc cũng sẽ tăng đáng kể cơ số máy bay không người lái của mình, trước hết là UAV tấn công, để kiềm chế Hoa Kỳ. Hiện thời chưa rõ liệu Trung Quốc có tiến tới chế tạo các phương tiện không người lái ngầm dưới nước hay không, nhưng cũng chẳng nên loại trừ phương án như vậy, bởi đây sẽ là lời đáp trả rất hiệu nghiệm đối với sự hiện diện các nhóm hàng không tấn công của Hoa Kỳ. Nhìn chung, cho đến những năm 2025-2030, tiềm năng hải quân của Trung Quốc sẽ mạnh lên đáng kể». 

Cũng chưa rõ ràng về khả năng của Hoa Kỳ nhằm chống lại những kịch bản diễn biến này, nhưng Washington sẽ cố gắng dựa vào các đồng minh của Mỹ, - chuyên gia Vladimir Evseev dự đoán. Đồng thời, không thể không xét đến thực tế là các nước đồng minh đó đang ngày càng giảm sút niềm tin vào Hoa Kỳ như là một cường quốc đủ sức che chở cho họ bằng «chiếc ô hạt nhân». Các nước chỉ còn cách tự mở rộng tiềm năng, thế nhưng lực lượng của họ lại quá phân tán. Đến khoảng năm 2030, khả năng của Hoa Kỳ về tiến hành hoạt động quân sự đáng kể tại khu vực này sẽ vấp phải hạn chế ngăn chặn từ phía Trung Quốc. Phản ứng đáp trả của Trung Quốc sẽ dần thay đổi cán cân lực lượng ở châu Á. Hoa Kỳ không thể làm gì nổi để xoay chuyển đảo ngược tình trạng đó, - chuyên gia Nga kết luận.