Có quan điểm cho rằng, việc xây dựng Km số 0 là công trình đặc biệt, thể hiện dấu chỉ địa lý, có tính biểu tượng văn hóa, tư tưởng cao của Hà Nội và cả nước, vừa hiện đại, vừa mang bản sắc, lịch sử Thăng Long – Hà Nội ngàn năm văn hiến, nhưng cũng có nhiều KTS, nhà thiết kế, họa sĩ, nhà nghiên cứu ngỡ ngàng với việc lựa chọn 3 địa điểm đặt Km số 0, đồng thời lo ngại sự hài hòa trong thiết kế cảnh quan xung quanh Hồ Gươm.
Hà Nội chọn 3 địa điểm đặt cột mốc Km số 0
Ngày 3/6 tại trụ sở Hội Kiến trúc sư Việt Nam ở số 40 Tăng Bạt Hồ, Hà Nội vừa diễn ra lễ phát động cuộc thi Thiết kế Công trình Cột mốc Km số 0, thuộc Dự án Đầu tư xây dựng, cải tạo, chỉnh trang khu vực xung quanh Hồ Hoàn Kiếm (Hồ Gươm) do UBND quận Hoàng Kiếm phối hợp với Tạp chí Kiến trúc- Hội Kiến trúc sư Việt Nam tổ chức với sự bảo trợ của Hội Mỹ thuật Việt Nam, Hội Kiến trúc sư Việt Nam.
Được biết, cuộc thi này là hoạt động thực hiện Thông báo số 2582-TB/TU ngày 7/5/2020 của Thành ủy Hà Nội về kết luận của đồng chí Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội tại buổi làm việc với Quận ủy Hoàn Kiếm.
Trong đó, đồng chí Vương Đình Huệ giao UBND quận Hoàn Kiếm triển khai hạng mục xây dựng cột mốc Km số 0 tại thủ đô.
Mục đích của cuộc thi là nhằm tìm kiếm giải pháp thiết kế tốt nhất để triển khai xây dựng cột mốc Km 0, đưa công trình này thành một biểu tượng văn hóa của Thủ đô Hà Nội, một điểm nhấn không gian, điểm đến du lịch hấp dẫn tại khu vực hồ Hoàn Kiếm.
Cuộc thi dành cho các đơn vị tư vấn, thiết kế, các trường và viện nghiên cứu văn hóa, mỹ thuật và kiến trúc, hoặc mọi công dân Việt Nam là nhà điêu khắc, họa sĩ, kiến trúc sư, sinh viên thuộc các chuyên ngành văn hóa, mỹ thuật, kiến trúc...
Theo đại diện Ban Tổ chức, nhiều quốc gia trên thế giới, Km số 0 là một địa điểm văn hóa, không chỉ là cơ sở để thiết lập quy ước về khoảng cách đường bộ của thành phố, quốc gia mà còn là một điểm đến đặc biệt có tính biểu tượng cao.
Tham dự và phát biểu tại buổi phát động cuộc thi, Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long khẳng định, hiện nay quận đang thực hiện Dự án đầu tư xây dựng, cải tạo, chỉnh trang khu vực xung quanh hồ Hoàn Kiếm, trong đó, việc triển khai thiết kế, xây dựng cột mốc Km 0 là một hạng mục quan trọng, góp phần hoàn chỉnh không gian công cộng khu vực hồ Hoàn Kiếm, xứng đáng với quy mô, tầm vóc và giá trị của di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh hồ Hoàn Kiếm, đền Ngọc Sơn - di tích quốc gia đặc biệt.
“Quận Hoàn Kiếm mong muốn nhận được những phương án, giải pháp mới khả thi, phù hợp, làm đẹp cho khu vực hồ Hoàn Kiếm nói riêng và thành phố Hà Nội nói chung”, Phó Chủ tịch Phạm Tuấn Long nêu rõ.
Kể từ năm 2018, quận Hoàn Kiếm đã phối hợp với Hội Mỹ thuật Việt Nam nghiên cứu phương án để xây dựng cột mốc số 0 này. Đến tháng 5/2020, thực hiện chủ trương của Thành ủy và UBND TP Hà Nội, UBND quận Hoàn Kiếm quyết định tổ chức cuộc thi mở rộng nhằm tìm giải pháp thiết kế tốt nhất để xây dựng Cột mốc Km0, hạng mục xây dựng quan trọng, điểm nhấn không gian, góp phần hoàn chỉnh không gian công cộng khu vực Hồ Hoàn Kiếm.
Theo đó, Km0 là một tác phẩm nghệ thuật công cộng hài hòa với không gian cảnh quan hồ Hoàn Kiếm, sẽ trở thành một điểm đến không thể thiếu trong hành trình tham quan Thủ đô.
Sau nhiều lần thảo luận và thống nhất, có ba vị trí được lựa chọn để xây dựng cột mốc Km0 được đề xuất: Khu vực ngã tư phố Đinh Tiên Hoàng – Hàng Khay, vị trí đồng hồ hoa Thụy Sĩ hiện nay, phía bên bờ Hồ Hoàn Kiếm, đối diện tượng đài Lý Thái Tổ và sân trước tượng đài vua Lý Thái Tổ.
“Chúng tôi đặt ra yêu cầu với tác phẩm phải có kết cấu bền vững, mang ý nghĩa về mặt thời gian, nói lên được giá trị lịch sử, văn hóa của Hà Nội nhưng không gây xung đột với cảnh quan xung quanh”, ông Phạm Tuấn Long, Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm nhấn mạnh.
Theo ông Phạm Tuấn Long, những công trình kiến trúc, cảnh quan, cây xanh mặt nước tại Hồ Hoàn Kiếm đã tồn tại hàng trăm năm qua. Trong đó có nhiều công trình được cập nhật và bổ sung vào khu vực này. Tuy nhiên, khi tiến hành cải tạo, đưa bất cứ hạng mục nào vào cũng phải tuân thủ nguyên tắc.
Theo vị lãnh đạo quận Hoàn Kiếm, trước đó, Tháp Bút từng gây tranh luận nhưng tới nay, đây là biểu tượng quan trọng, không thể thiếu đối với cảnh quan Hồ Gươm.
Chia sẻ thêm về dự án cải tạo Hồ Gươm, Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm cho hay, trước đó, Quận đã quyết định thực hiện hạng mục kè hồ Hoàn Kiếm và đây là một trong những hạng mục quyết định quan trọng nhất trong dự án cải tạo lần này. Tiếp theo là dự án cải tạo lại hệ thống đường dạo, các thảm cỏ.
Theo đó, toàn bộ cây xanh được giữ nguyên, thay thế một số ít các cây không phát triển được và quá nhỏ trong khu vực.
Đồng thời, bổ sung hệ thống tưới nước tự động và hệ thống chiếu sáng tại các công trình kiến trúc, hệ thống cây xanh mặt nước và hệ thống chiếu sáng lần này được thiết kế hoàn chỉnh gắn với hệ thống điều khiển bằng điện thoại thông minh, đặt tại trụ sở của UNBD quận.
Km số 0 có phá vỡ cấu trúc mang giá trị lịch sử khu Hồ Gươm?
Tuy nhiên, tại Lễ phát động, cũng tồn tại một số quan điểm trái chiều từ các họa sĩ, kiến trúc sư, nhà nghiên cứu. Các chuyên gia cho rằng, việc thêm nhiều công trình mới vào Hồ Hoàn Kiếm có thể gây rối và phá vỡ cấu trúc mang giá trị lịch sử.
Kiến trúc sư Cao Xuân Hưởng, người chủ trì đồ án Quy hoạch bảo tồn, tôn tạo khu vực Hồ Gươm và phụ cận được phê duyệt năm 1996 cho biết, việc bổ sung thêm Km số 0 là đi ngược với quy hoạch này.
“Thực tế, từ năm 1996 đã có cuộc thi về Km số 0. Thời điểm đó, Trường Đại học Kiến trúc được giải thưởng nhưng không được xây dựng. Cột mốc đó nằm ở nhà khách Chính phủ”, KTS Cao Xuân Hưởng cho biết.
Theo KTS Hưởng, nhiều người dân Hà Nội coi Bưu điện bờ hồ chính là Km số 0. Do đó không nên bó buộc vị trí đặt cột mốc số 0 tại 3 vị trí trên.
“Đặc biệt, dọc trục tượng đài Lý Thái Tổ cũng đã có quá nhiều công trình đặt vào đó, nếu thêm vào rất rối mắt. Phía vườn hoa nơi đang đặt Đồng hồ Thụy Sĩ, đang thiếu không gian sinh hoạt cộng đồng, nên bỏ đi chứ không nên thêm vào”, KTS Cao Xuân Hưởng nhận định.
Đồng quan điểm với KTS Cao Xuân Hưởng, KTS Nguyễn Thúc Hoàng cho biết, theo ông, không nên gói gọn tại các vị trí ở 3 điểm trên. Vị chuyên gia dẫn ra ví dụ ở Mỹ, Đại lộ danh vọng không cầu kỳ, chỉ là những ngôi sao khắc tên trên đá lát vỉa hè nhưng lại rất thu hút du khách. Theo ông Hưởng, không cần phải công trình điêu khắc gì to tát, có khi chỉ cần viên gạch lát cũng đủ gây ấn tượng.
Chuyên gia bất ngờ về 3 vị trí đặt Km số 0
Chia sẻ tại sự kiện, TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở QH&KT Hà Nội) cho biết thêm, Hồ Gươm là khu vực linh thiêng, được dư luận đặc biệt quan tâm. Nhiều dự án phải báo cáo lên Bộ Chính trị.
“Tôi đã xem lại từ bản đồ 1831, nhưng chưa có ghi chữ nào về cột mốc số 0. Nên việc xác định 3 điểm này khiến tôi ngỡ ngàng”, TPO dẫn lời KTS Đào Xuân Nghiêm cho hay.
KTS Nguyễn Quốc Thông, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam (Hội đồng giám khảo cuộc thi) cho biết, về vị trí đặt cột mốc tạm thời sẽ giữ nguyên để tổ chức cuộc thi. Các ý kiến về vị trí khác sẽ được Hội đồng tiếp thu, kiến nghị lên UBND quận Hoàn Kiếm, UBND thành phố Hà Nội.
“Chắc chắn sau khi có những ý tưởng tốt từ cuộc thi, chúng tôi sẽ tổ chức triển lãm, lấy ý kiến nhân dân về các biểu tượng”, KTS Thông cho hay.
Km số 0 mang lại giá trị mới cho Hồ Gươm và Hà Nội
“Không phải bây giờ chúng ta nói Hồ Hoàn Kiếm có quá nhiều thứ rồi thì chỉ có bỏ đi chứ không có thêm vào.Thay vào đó, tại sao chúng ta không thêm thêm vào những cái chất lượng. Thứ hai, dự án này hay vì nó tạo ra những giá trị mới cho Hồ Hoàn Kiếm và cho Hà Nội. Không phải những cái gì có trong quá khứ thì cố mang ra cho mà dùng hết, không được tạo ra cái mới. Chúng ta làm để cho thế hệ sau này, để họ ghi nhận rằng chúng ta làm được điều gì đó”, ông Emmanuel Cerise thẳng thắn.
Đối với tính thực tế rằng Km số 0 có thực hiện đúng vai trò trong mạng lưới đường bộ, cả ông Emmanuel Cerise và ông Nguyễn Quốc Thông, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng cuộc thi có chung quan điểm cho rằng, đây là công trình mang tính văn hóa.
Dẫn chứng từ công trình Km0 tại Paris (Pháp) được xây dựng năm 1924, một giai đoạn bùng nổ của xe hơi thì người ta mới làm, đặt ra Km0 cho đường bộ.
“Chúng ta ở thế kỷ 21, không thể bám vào thế kỷ 20 để làm công trình có mục đích giao thông. Mục đích của công trình này sau này là để sau này khách đến chụp ảnh, cho người dân biết đó là biểu tượng và chứa tính văn hóa cao của Hà Nội”, vị chuyên gia cho hay.
Hội đồng giám khảo của cuộc thi này là các chuyên gia và nhà quản lý có uy tín của Hội Mỹ thuật Việt Nam, Cục Di sản Văn hóa, Cục Điện ảnh, Hội Sử học Việt Nam và Hội Kiến trúc sư Việt Nam. Cơ cấu giải thưởng bao gồm: 1 Giải A (Một trăm triệu đồng); 1 Giải Nhì (Tám mươi triệu đồng) và 1 Giải Ba (Năm mươi triệu đồng). Lễ tổng kết, trao giải thưởng và triển lãm dự kiến diễn ra vào ngày 15/7/2020 tới đây.
