Nếu Biden là tổng thống thì điều này có ý nghĩa gì đối với châu Á?

Tôi muốn trấn an độc giả ngay lập tức rằng sẽ không có bất kỳ thay đổi mạnh mẽ nào trong chính sách châu Á của Mỹ sau khi Biden vào Nhà Trắng.

Hãy bắt đầu với thực tế là khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đã và vẫn là trung tâm thu hút các quá trình chính trị và kinh tế hiện đại. Và cũng như nhiều quốc gia khác trên thế giới, vì các lý do khách quan, Mỹ cũng dành nhiều quan tâm ưu tiên cho khu vực này. Cũng cần lưu ý rằng chính Tổng thống Dân chủ Barack Obama là người đã tuyên bố xoay trục chính sách đối ngoại của Mỹ đối với châu Á. Và khi đó Biden chính là phó tổng thống của Obama.

Trong khu vực này, có một quốc gia mà Mỹ coi là đối thủ cạnh tranh chính cả về kinh tế lẫn chính trị. Đó là Trung Quốc. Joe Biden cũng nghĩ như vậy. Tuy nhiên, ông ta cho rằng việc lãnh đạo hai nước ngồi lại bàn đàm phán và thảo luận về các vấn đề tranh cãi sẽ rất hữu ích. Nhưng Joe Biden không nên hy vọng vào những thay đổi mạnh mẽ trong hành vi của Bắc Kinh, và do đó, cuộc đối đầu giữa hai cường quốc sẽ vẫn tiếp tục.

Đó là lý do tại sao tân chủ nhân Nhà Trắng sẽ cố gắng tăng cường quan hệ với các nước láng giềng của Trung Quốc, cũng đang quan ngại trước sự trỗi dậy của Trung Quốc. Do đó, quan hệ của Washington với các nước ASEAN sẽ vẫn duy trì động lực tích cực.

Nhưng dù sao sẽ có điều gì đó thay đổi

Mặc dầu có một điều dường như là tiên đề được khẳng định rằng bất cứ đảng nào nắm quyền ở Mỹ, bản chất chính sách mà Nhà Trắng theo đuổi cũng sẽ không thay đổi, tuy nhiên, một nguyên thủ quốc gia cụ thể sẽ vẫn đưa ra những quyết định độc lập cụ thể.

Biden cam kết sẽ dỡ bỏ lệnh cấm nhập cảnh vào Mỹ của Trump đối với những người nhập cư từ một số quốc gia châu Á, cũng như khôi phục chương trình cho phép những người bị đưa đến Mỹ bất hợp pháp khi còn nhỏ được ở lại nước này một cách hợp pháp.

Lãnh đạo đảng Dân chủ cam kết sẽ đưa Mỹ trở lại Nghị định thư Paris về khí hậu và WHO. Có lý do để tin rằng dưới thời Biden, Mỹ có thể quay trở lại Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, có thể chỉ vì hiệp hội này là đứa con tinh thần của Barack Obama, còn Trump thì dỡ bỏ nó để xóa bỏ con đường mà người tiền nhiệm của ông theo đuổi trước đó.

Đồng thời, nhiều khả năng tân chủ nhân Nhà Trắng sẽ không từ bỏ khái niệm "Khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở" mà Trump đã đề xuất cho các quốc gia nằm bên bờ Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Nhiều nước châu Á ủng hộ dự án này của Mỹ, đặc biệt là các thành phần kinh tế và nhân đạo. Rõ ràng, nhờ dự án này, mối quan hệ giữa Ấn Độ và Mỹ đã trở nên gần gũi hơn, trái ngược với Trung Quốc.

Có thể giả định rằng trong số các quốc gia châu Á, Ấn Độ sẽ đau buồn nhất về thất bại của Trump trong cuộc bầu cử. Khi Tổng thống đảng Dân chủ ngồi trong Nhà Trắng, Thủ tướng đương nhiệm của Ấn Độ Narendra Modi bị cấm nhập cảnh vào Mỹ. Và dưới thời Trump, Modi đã phát triển quan hệ cá nhân đặc biệt thân thiện,  Washington luôn ủng hộ Delhi trong xung đột biên giới giữa Ấn Độ và Trung Quốc. Lần này, để không bị chậm trễ, Narendra Modi là người đầu tiên trong số các nhà lãnh đạo các nước Nam Á và Đông Nam Á chúc mừng chiến thắng của Biden trên Twitter.

Hàn Quốc có thể sẽ vui mừng trước thông tin Biden là tổng thống Hoa Kỳ. Seoul từng khó chịu bởi yêu cầu liên tục từ chính quyền Trump về việc tăng các khoản đóng góp cho việc duy trì quân đội Mỹ ở Hàn Quốc. Rất có thể chính sách của chính quyền mới đối với Bình Nhưỡng sẽ không có gì đặc biệt nổi bật xảy ra. Chỉ có một chính trị gia lập dị như Trump mới có thể nhanh chóng chuyển từ những lời lăng mạ và đe dọa đối với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un sang khen ngợi và tổ chức ba cuộc gặp riêng với ông ta trong vòng hai năm. Còn Biden thì hầu như khó có khả năng làm những cú xoay chuyển như vậy.

Nhìn chung, đảng Dân chủ Hoa Kỳ nổi tiếng bới các cam kết đối với vấn đề nhân quyền. Do đó, chắc chắn là việc điều tra các vụ vi phạm nhân quyền ở các nước châu Á sẽ chiếm vị trí quan trọng trong hoạt động của chính quyền Biden. Những chủ đề này sẽ làm trầm trọng thêm quan hệ của Mỹ với Trung Quốc, Bắc Triều Tiên và toàn bộ các nước ASEAN. Dưới thời Trump, quan hệ với Thái Lan đã được cải thiện. Nhưng tân tổng thống Mỹ khó có thể bỏ qua các cuộc biểu tình của giới trẻ Thái Lan, những người không hài lòng với chính sách độc tài của đương kim Thủ tướng Prayut Chan-Och.

Điều gì đang chờ đợi Việt Nam

Không có gì bí mật là quan hệ Việt - Mỹ dưới thời Obama đảng Dân chủ và Trump đảng Cộng hòa đều mang tính chất quan hệ đối tác toàn diện và phát triển rất năng động khiến cả hai bên đều hài lòng. Đúng vậy, trong thâm tâm vẫn là một nhà tư sản nhỏ nhen, Tổng thống Trump đôi khi mang đến sự bất hòa cho quan hệ đối tác này. Do lo ngại Mỹ thâm hụt thương mại với nhiều nước, Trump bắt đầu gây sức ép với các nước này, trong đó có Việt Nam, đòi họ xem xét lại toàn bộ chính sách ngoại thương của mình. Các thành viên trong nhóm của ông ta đã hành động với tinh thần tương tự, gần đây đã cáo buộc nhà cầm quyền Việt Nam cố tình thao túng đồng tiền quốc gia là Việt Nam đồng. Hy vọng rằng, Biden sẽ không tham gia vào những trận đấu vô nghĩa và phản cảm như vậy. Và rất có thể đường lối của chính quyền trước về tình hình Biển Đông sẽ được Biden tiếp nối.