Có thể nói, đã một phần tư thế kỷ trôi qua kể từ thời điểm cựu Tổng thống Bill Clinton và cố Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt chính thức tuyên bố “bình thường hóa”, thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Hà Nội và Washington (12/7/1995 -12/72020), quan hệ Việt – Mỹ chứng kiến nhiều đổi thay to lớn.
Quan hệ Việt- Mỹ: Từ kẻ thù chiến tranh thành “bạn bè” và “Đối tác toàn diện”
Vượt qua thù hận chiến tranh, những khó khăn khi khởi động kế hoạch “bình thường hóa”, “làm ấm lại” quan hệ Việt – Mỹ, cùng những nỗ lực không mệt mỏi của lãnh đạo hai nước, từ cựu thù, Việt Nam và Hoa Kỳ đã trở thành “bạn bè”, “Đối tác toàn diện” trên tất cả các lĩnh vực với triển vọng phát triển quan hệ hữu nghị tốt đẹp trong tương lai sắp tới.
Quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ chưa bao giờ đạt được những bước tiến vượt bậc mạnh mẽ như hiện nay. Trong khuôn khổ kỷ niệm 25 năm bình thường hóa, thiết lập quan hệ ngoại giao Việt – Mỹ, ngày 24/11, tại thành phố Đà Nẵng, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị và Hội hữu nghị Việt - Mỹ thành phố phối hợp với Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Đà Nẵng tổ chức kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ (1995 - 2020).
Phát biểu tại sự kiện, tổng kết và giới thiệu sơ lược quá trình thiết lập mối quan hệ giữa Việt Nam - Hoa Kỳ, ông Nguyễn Ngọc Bình, Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Đà Nẵng cho biết, năm 1995, Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton và Thủ tướng Võ Văn Kiệt chính thức tuyên bố bình thường hóa, thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.
Gác lại khóa khứ hận thù để có thể bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ, đó là niềm vui của cả hai dân tộc. Trên thực tế, đây được xem là một quyết định quan trọng của lãnh đạo cấp cao hai nước, khép lại một thời kỳ khó khăn và mở ra một giai đoạn mới trong lịch sử bang giao giữa hai quốc gia.
Mặc dù quan hệ ngoại giao giữa hai nước chính thức được thiết lập vào 1995, nhưng giữa nhân dân hai nước đã có những liên hệ, kết nối đặc biệt từ nhiều năm trước đó. Việc Mỹ quyết định dỡ bỏ cấm vận đối với Việt Nam được cho là dấu mốc lịch sử trong quan hệ hai nước.
Theo ông Nguyễn Ngọc Bình, từ những năm cuối Chiến tranh Thế giới thứ II, nhân dân Việt Nam đã tham gia cùng với Hoa Kỳ và Đồng minh trong mặt trận chung chống phát xít. Chỉ đúng 45 ngày sau khi Việt Nam tuyên bố độc lập, ngày 17/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định thành lập Việt - Mỹ thân hữu Hội (tiền thân của Hội hữu nghị Việt - Mỹ ngày nay), tổ chức hữu nghị song phương đầu tiên của nhân dân Việt Nam với nhân dân thế giới.
“Vượt qua những khó khăn và khác biệt, với nỗ lực không biết mệt mỏi của hai quốc gia, hai dân tộc, mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đã trải qua nhiều giai đoạn và đến nay đã phát triển mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực và cấp độ”, TTXVN dẫn phát biểu của ông Nguyễn Ngọc Bình nêu rõ.
Theo Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Đà Nẵng, quan hệ hợp tác song phương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đã phát triển mạnh mẽ cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, không chỉ ở quan hệ chính trị - ngoại giao mà trên tất cả các lĩnh vực khác như kinh tế, thương mại, đầu tư, an ninh - quốc phòng, giáo dục, văn hóa, giao lưu nhân dân, khoa học - công nghệ và từ các lĩnh vực song phương, khu vực cho đến hợp tác trên phạm vi toàn cầu thể hiện đúng tinh thần quan hệ đối tác toàn diện.
Đảng, Nhà nước, Chính phủ Việt Nam chủ trương “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai”, cùng với chính quyền và nhân dân Mỹ xây dựng quan hệ hợp tác trên nguyên tắc hợp tác cùng có lợi, bình đẳng, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau.
Thực tế, đây là chủ trương nhất quán trong đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, phù hợp với tinh thần hòa hiếu và truyền thống yêu chuộng hòa bình của dân tộc Việt Nam.
Trong suốt một phần tư thế kỷ qua, với những nỗ lực không biết mệt mỏi của hai Nhà nước, đặc biệt là người dân hai nước, quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ đã phát triển mạnh mẽ cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, trên tất cả các lĩnh vực và cấp độ, thể hiện đúng tinh thần quan hệ Đối tác toàn diện.
Tăng cường hợp tác giữa thành phố Đà Nẵng và các địa phương của Mỹ
Phát biểu trong sự kiện hôm nay, đề cập đến quan hệ giữa thành phố Đà Nẵng – Hoa Kỳ, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Hồ Kỳ Minh chia sẻ nhiều điều.
Theo ông Kỳ, thành phố Đà Nẵng đã thiết lập quan hệ hữu nghị và hợp tác với 3 địa phương của Mỹ là Oakland (Califomia), Pittsburgh (Pennsylvania) và Houston (Texas) - đặt nền móng cho mối quan hệ hữu nghị, hợp tác song phương trên nhiều mặt.
Cùng với đó, Đà Nẵng cũng là điểm đến của nhiều đoàn quan chức cấp cao Hoa Kỳ như chuyến thăm của Chủ tịch Thượng viện Hoa Kỳ Patrick Leahy, đặc biệt là Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tham dự Tuần lễ Cấp cao APEC 2017 và thăm chính thức Việt Nam trong năm đầu tiên trên cương vị Tổng thống.
Thời gian qua, các hoạt động trao đổi đoàn cấp cao giữa thành phố Đà Nẵng và các địa phương Hoa Kỳ diễn ra thường xuyên, góp phần củng cố, tăng cường sự hiểu biết, tin tưởng lẫn nhau.
Thành phố miền Trung của Việt Nam này cũng đã chứng kiến nhiều hoạt động hợp tác quốc phòng giữa lực lượng hải quân hai nước qua những chuyến thăm hàng năm của các hạm đội hải quân Hoa Kỳ, tàu chiến Mỹ nổi bật là các tàu sân bay USS Carl Vinson (năm 2018), USS Theodore Roosevelt (năm 2020) vừa qua.
Phó Chủ tịch TP. Đà Nẵng Hồ Kỳ Minh nhấn mạnh, trong năm 2020 này, dù ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nhưng với sự nỗ lực của hai bên, các sự kiện quan trọng trong quan hệ hợp tác giữa Đà Nẵng với các đối tác Hoa Kỳ vẫn được tổ chức bằng những hình thức linh hoạt, sáng tạo.
“Cùng với quan hệ chính trị tốt đẹp, hợp tác kinh tế - thương mại giữa Đà Nẵng và các đối tác Hoa Kỳ đang chứng kiến những thành công và đem lại hiệu quả thiết thực”, ông Minh nói.
Theo thống kê, Mỹ là một trong những thị trường xuất nhập khẩu lớn nhất của các doanh nghiệp Đà Nẵng. Ngày 19/6/2020, Chi hội AmCham Đà Nẵng trực thuộc AmCham Việt Nam đã ra mắt với mục tiêu tăng cường thúc đẩy các hoạt động hợp tác kinh tế, đầu tư và thương mại giữa các doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp Hoa Kỳ.
Bên cạnh đó, lãnh đạo thành phố cũng nêu rõ, một trong những điểm sáng trong quan hệ hợp tác giữa Đà Nẵng và các đối tác Hoa Kỳ là hoạt động viện trợ nhân đạo và viện trợ phát triển của các tổ chức phi chính phủ Hoa Kỳ.
Theo Phó Chủ tịch Hồ Kỳ Minh, tính đến năm 2020, thành phố Đà Nẵng có quan hệ với 105 tổ chức phi chính phủ Hoa Kỳ, trong đó có nhiều tổ chức đến Đà Nẵng từ những năm 90 của thế kỷ 20 và có nhiều dự án viện trợ hiệu quả cho thành phố như Đông Tây Hội ngộ (EMWF), Tầm nhìn thế giới (World Vision International -WVI), Children of Vietnam (COV).
“Sự hỗ trợ của các tổ chức phi chính phủ Hoa Kỳ không chỉ là viện trợ vật chất mà còn bao gồm chuyển giao kinh nghiệm, công nghệ, nâng cao dân trí, chăm sóc y tế, giáo dục, hỗ trợ người khuyết tật”, đại diện lãnh đạo TP. Đà Nẵng nhấn mạnh.
Đồng chí Hồ Kỳ Minh cũng khẳng định, hợp tác giáo dục - đào tạo cũng là một phần quan trọng trong quan hệ giữa Đà Nẵng và các đối tác Hoa Kỳ.
Tính đến năm 2019, các cơ sở đào tạo trên địa bàn thành phố như Đại học Đà Nẵng, Đại học Duy Tân và Đại học Đông Á đều hợp tác hiệu quả với các trường Đại học của Hoa Kỳ để triển khai chương trình đào tạo liên kết, tổ chức sự kiện kết nối giữa cán bộ, chuyên gia giữa hai bên, tăng cường kết nối, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, tăng giao lưu giữa cơ quan liên quan hai nước.
Phó Chủ tịch Đà Nẵng Hồ Kỳ Minh cho rằng, tiềm năng hợp tác giữa Đà Nẵng và các đối tác Hoa Kỳ là rất lớn.
Trong bối cảnh thành phố Đà Nẵng xác định mục tiêu trở thành một trong những trung tâm kinh tế - xã hội lớn của cả nước và khu vực Đông Nam Á, theo ông Hồ Kỳ Minh, để hiện thực hóa mục tiêu đó, thành phố sẽ tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và sẵn sàng tạo điều kiện tốt nhất cho các nhà đầu tư Mỹ rót vốn và nguồn lực những lĩnh vực triển vọng như du lịch, dịch vụ chất lượng cao, cảng biển, hàng không, logistics, sản phẩm công nghiệp, công nghệ cao trong thời gian tới.
“Tôi tin rằng thành phố Đà Nẵng sẽ tiếp tục là điểm đến của các bạn Hoa Kỳ với những ý định tốt đẹp về đầu tư, kinh doanh, hợp tác để cùng phát triển”, Phó Chủ tịch Hồ Kỳ Minh nhấn mạnh.
25 năm quan hệ Việt – Mỹ: Hình mẫu cho quan hệ quốc tế
Sau 25 năm, quan hệ Việt Nam – Mỹ phát triển hài hòa, bền chặt và bổ trợ lẫn nhau. Mỹ là đối tác phát triển chính trị ngoại giao, kinh tế - thương mại- giáo dục quốc phòng an ninh quan trọng hàng đầu của Việt Nam.
Đúng như tuyên bố của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo nhân dịp kỷ niệm 25 năm quan hệ song phương, Washington và Hà Nội cùng nỗ lực đưa tình hữu nghị giữa hai nước Việt – Mỹ thành “hình mẫu” trong bình thường hóa và phát triển quan hệ quốc tế.
Theo số liệu của Bộ Công Thương Việt Nam, kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam - Hoa Kỳ đã tăng vọt từ mức 450 triệu USD năm 1995 lên 75,7 tỷ USD vào cuối năm 2019.
Chỉ tính riêng trong 9 tháng đầu năm nay, bất chấp ảnh hưởng dịch bệnh, kim ngạch thương mại song phương hai nước vẫn đạt 65,1 tỷ USD, tăng 17,7% so với cùng kỳ.
Đồng thời, trong năm 2019, Mỹ cũng đã trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm 28,5% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa. Đáng chú ý, một số mặt hàng chủ lực của Việt Nam đang được xuất khẩu sang Mỹ tăng cao như dệt may tăng 12%, giày dép tăng 24%, điện thoại các loại và linh kiện tăng đến 87%, điện tử, máy tính và linh kiện tăng 35 % so với năm 2018.
Các nhà đầu tư Hoa Kỳ cũng đầu tư vào hơn 20 lĩnh vực kinh tế, đứng thứ 11 trong số các nhà đầu tư hàng đầu vào Việt Nam. Hầu hết các Tập đoàn lớn nhất của Hoa Kỳ đều đã có mặt tại Việt Nam như Exxon Mobil, Murphy Oil, Chevron, Boeing, Ford, Intel, Wal-Mart, Nike, Coca-Cola, P&G và nhiều gã khổng lồ công nghệ và thương mại khác.
Trong cuộc gặp giữa Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ hôm 21/11 vừa qua nhà lãnh đạo Việt Nam khẳng định coi tác thương mại là trọng tâm, động lực chủ yếu trong phát triển quan hệ hai nước.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng hoan nghênh và sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp các nước, trong đó có doanh nghiệp Mỹ, đầu tư kinh doanh, sản xuất tại Việt Nam.
Phía Việt Nam cũng đánh giá cao việc quốc hội Mỹ thông qua ngân sách 20 triệu USD dành cho dự án tẩy độc sân bay Biên Hòa, nhấn mạnh cam kết của Mỹ trong việc hỗ trợ Việt Nam khắc phục hậu quả chiến tranh như tẩy độc các điểm nóng dioxin, hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam, rà phá bom mìn, giám định hài cốt liệt sỹ Việt Nam hy sinh trong chiến tranh.
Ông Robert O’Brien nêu rõ, quan hệ Việt Nam – Mỹ trải qua 25 năm đã phát triển thành mối quan hệ đối tác toàn diện bền chặt, bắt nguồn từ sự tin tưởng và thấu hiểu lẫn nhau – gạt đi lịch sử khó khăn để tạo dựng hữu nghị.
Theo quan chức cấp cao của chính quyền Tổng thống Trump, tình hữu nghị Việt – Mỹ phát triển mạnh mẽ trong 25 năm qua, dù dưới thời Tổng thống Bill Clinton, Tổng thống Bush, Tổng thống Obama hay Tổng thống Trump.
Cố vấn An ninh Hoa Kỳ cũng nêu rõ, bất chấp tổng thống Mỹ kế tiếp là ai, quan hệ Mỹ - Việt vẫn sẽ bền chặt.
Ông O’Brien cũng nhấn mạnh, với tư cách là nền kinh tế lớn nhất thế giới, Mỹ sẵn sàng hỗ trợ thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam. Đổi lại, Mỹ mong muốn Việt Nam nhập khẩu nhiều sản phẩm của Mỹ và tiếp nhận nhiều công ty Mỹ hơn nữa.
Đồng thời, ông Robert O’Brien cũng cho biết Việt Nam và Hoa Kỳ đang nỗ lực cân bằng cán cân thương mại, cố gắng không làm cho vấn đề xuất siêu vào thị trường Mỹ của Việt Nam ảnh hưởng đến quan hệ của hai nước.
Quan chức cấp cao Hoa Kỳ cũng khẳng định, Mỹ mong muốn tập trung đầu tư vào một Việt Nam mạnh mẽ và thịnh vượng ở trung tâm của một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở.
“Chúng tôi quan tâm sâu sắc đến một nước Việt Nam mạnh mẽ và thịnh vượng, đóng vai trò trung tâm của một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Chúng tôi rất mong chờ sẽ đạt được những thành tựu tuyệt vời cùng các bạn trong tương lai”, ông Robert O’Brien khẳng định.
