Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa đã tiến hành cuộc họp trực tuyến riêng với những người đồng cấp từ các nước ASEAN, tại đó, thay mặt Chính phủ Trung Quốc, ông Nguỵ hứa hẹn phát triển hợp tác với các nước Đông Nam Á để đảm bảo hòa bình và ổn định trong khu vực. Ông cũng kêu gọi sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử cho các bên ở Biển Đông. Những mong muốn mà Bộ trưởng Quốc phòng bày tỏ đương nhiên phù hợp với ý tưởng của Chủ tịch CHND Trung Hoa Tập Cận Bình về việc xây dựng một cộng đồng chung vận mệnh của Trung Quốc và Đông Nam Á.
Nhưng vẫn có những ý kiến khác. Các nhà báo của tờ South China Morning Post cho rằng vị tướng Trung Quốc buộc phải có bài phát biểu trên tinh thần hiếu hảo và láng giềng thân thiện, là bởi trong bối cảnh gần đây Hoa Kỳ đặc biệt ráo riết chĩa mũi dùi công kích chính sách đối nội và đối ngoại của ban lãnh đạo Bắc Kinh.
Chính Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Christopher Miller cũng chứng tỏ rằng người ta có thể đồng ý với nhận xét của các nhà báo từ ấn phẩm danh tiếng nọ. Một ngày trước, trên trang báo Philippines, ông Bộ trưởng Mỹ cáo buộc Trung Quốc lợi dụng tình hình với đại dịch coronavirus ở Đông Nam Á để thúc đẩy lợi ích của Bắc Kinh trong khu vực này.
Sự cân bằng được tuân thủ
Mọi người đều rõ rằng các hội nghị ADMM và ADMM+ diễn ra trong bối cảnh cuộc cạnh tranh nhiều năm nay giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc để giành quyền bá chủ ở phần tây Thái Bình Dương. Và do cũng từ lâu phải chịu sức ép từ cả phía Washington và Bắc Kinh, các nước ASEAN cố gắng kéo hai nước này về phía mình, tìm cách biến mỗi nước thành đồng minh. Hiển nhiên, đây không phải là lựa chọn giản đơn dễ dàng, mà chính yếu là nguy hiểm, vì rằng viễn cảnh xuất hiện một liên minh quân sự của cường quốc này chống lại một cường quốc khác và đối đầu về ý thức hệ sẽ nhanh chóng biến thành đối đầu quân sự. Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã nhiều lần công khai phản đối sự lựa chọn đơn phương của các nước ASEAN, ủng hộ Hoa Kỳ hoặc ủng hộ Trung Quốc. Theo nhận xét của quan sát viên Piotr Tsvetov từ Sputnik, về vấn đề này, Thủ tướng Singapore đã biểu đạt quan điểm chung của các nước ASEAN.
Văn kiện của hội nghị ADMM và ADMM+ vừa qua cho thấy rằng các nước ASEAN đã cố gắng duy trì sự cân bằng và trung lập trong tình thế xung đột Mỹ-Trung. Các thành viên tham gia cuộc họp lần này dành nhiều chú ý cho những vấn đề của cuộc đấu tranh chung chống coronavirus và hậu quả đại dịch, chống chủ nghĩa khủng bố xuyên quốc gia. Đồng thời, các tài liệu hội nghị cũng nêu bật vấn đề an ninh khu vực, khẳng định nguyện vọng của các nước thành viên về duy trì hòa bình, ổn định và tự do hàng hải ở Biển Đông, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở Công ước Luật Biển năm 1982 của Liên Hợp Quốc. Cũng nhấn mạnh mong muốn mau chóng hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông.
Về quan hệ với CHND Trung Hoa, các Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN đánh giá cao sáng kiến của Bắc Kinh nhằm củng cố hợp tác khu vực về quốc phòng. ASEAN hoan nghênh sự giúp đỡ từ phía CHND Trung Hoa dành cho các nước trong cuộc chiến chống Covid-19 (lời khẳng định này hẳn là khó làm hài lòng Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ).
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý để không làm hỏng quan hệ với Hoa Kỳ. Các Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN tuyên bố hoan nghênh sự tham gia của Hoa Kỳ vào công việc chung của khu vực. Tức là các nước ASEAN một lần nữa khẳng định rằng họ coi Hoa Kỳ như là một đối trọng cần thiết với Trung Quốc. Phái đoàn Mỹ cũng có cử chỉ đáp lễ với chủ nhân cuộc họp, tỏ rõ rằng Hoa Kỳ ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong «cấu trúc an ninh khu vực».
Tóm lại, có thể cho rằng hội nghị trực tuyến do Hà Nội tổ chức và chủ trì đã thể hiện sức mạnh linh hoạt của nền ngoại giao ASEAN và khả năng khéo léo kết hợp bảo vệ lợi ích quốc gia với thực hiện chính sách quốc tế đa phương.
