Tất cả những điều này xảy ra trong bối cảnh Mỹ nỗ lực lôi kéo một số quốc gia Đông Nam Á trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương có định hướng chống Trung Quốc, các chuyên gia lưu ý trong cuộc phỏng vấn của Sputnik.
"Kỷ nguyên vàng" trong hợp tác kinh tế-thương mại Trung Quốc - ASEAN
Thuật ngữ "kỷ nguyên vàng" bắt đầu được sử dụng vào cuối tháng 9 sau khi có tin rằng, kim ngạch thương mại hai chiều đã tăng từ 292,8 USD lên đến 641,5 tỷ USD trong giai đoạn từ 2010 đến 2019.
Xu hướng này đã gia tăng trong năm 2020. Trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8, tổng giá trị thương mại Trung Quốc - ASEAN đạt 416,55 tỷ USD, tăng 3,8% so với cùng kỳ năm ngoái và chiếm 14,6% tổng giá trị ngoại thương của Trung Quốc. Trong ba quý đầu năm 2020, kim ngạch thương mại Trung Quốc -ASEAN đã tăng 5% đạt 481,81 tỷ USD. Kết quả là Trung Quốc và ASEAN lần đầu tiên trở thành đối tác thương mại lớn nhất của nhau.
Đồng thời, các chuyên gia ghi nhận sự gia tăng hoạt động đầu tư.
Đến cuối năm 2019, đầu tư song phương đạt 223 tỷ USD, trong khi cơ cấu nguồn vốn đầu tư đã có sự thay đổi tích cực, ổn định. Trong ba quý đầu năm nay, đầu tư của Trung Quốc vào ASEAN đã tăng 76,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Trả lời phỏng vấn của Sputnik, giáo sư Wu Chongbo tại Viện Nghiên cứu Biển Đông, thuộc Đại học Hạ Môn, nói lên ý kiến rằng, trong 5 năm tới Trung Quốc sẽ tăng cường đầu tư vào các nước ASEAN và điều đó sẽ trở thành động lực mạnh mẽ trong phát triển quan hệ thương mại:
“Trong một thời gian dài, ASEAN đã là đối tác thương mại lớn thứ ba của Trung Quốc đứng sau EU và Mỹ. Trong hai năm qua, hiệp hội ASEAN đã vượt qua họ và leo lên vị trí đầu tiên. Có những điều kiện tiên quyết đặc biệt cho điều này. Thứ nhất, nhiều hoạt động kinh tế bị đình trệ ở EU để phòng chống dịch bệnh Covid-19. Dòng vốn đã ngừng chảy vào EU, các liên kết hậu cần hầu như bị gián đoạn và lượng tiêu thụ đã giảm rõ rệt. Thứ hai, sau Brexit, thương mại của Anh với Trung Quốc không còn có thể được đưa vào thống kê của EU. Trong khi đó, Anh là đối tác thương mại lớn thứ hai của Trung Quốc ở châu Âu chỉ đứng sau Đức. Kết quả là tổng kim ngạch thương mại của EU đã giảm đáng kể, đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến ASEAN trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc.
Ngoài thương mại truyền thống, Trung Quốc và ASEAN còn có những lĩnh vực mới đang trên đà phát triển, như thương mại Internet và thương mại công nghệ. Một xu hướng khác là hoạt động đầu tư của các bên. Đầu tư của Trung Quốc vào các nước ASEAN đã tăng lên đáng kể, và điều này sẽ trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy tăng trưởng thương mại hai chiều trong 5 năm tới”.
Trung Quốc và ASEAN nêu gương cho các nền kinh tế "già"
Các cách thức của Trung Quốc và các nước ASEAN để đạt được tăng trưởng kinh tế đã tỏ ra hiệu quả hơn những cách thức được quan sát thấy ở các nền kinh tế "già", "trưởng thành". Theo chuyên gia Alexander Salitsky từ Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế (IMEMO), điều này giải thích tại sao Trung Quốc và ASEAN đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của nhau:
“Chắc là bây giờ có thể phân chia vác nước thành nhóm nước với nền kinh tế “già” và nhóm nước với nền kinh tế “trẻ”. Các nền kinh tế "trẻ" có sự nhiệt tình khá tốt gắn với mối quan hệ đối tác chặt chẽ hơn giữa nhà nước và doanh nghiệp. Ở các nước này các đổi mới có tác dụng lớn hơn nhiều so với các nền kinh tế phương Tây, nói chung, có vẻ là các nền kinh tế “già” không thể tiếp tục đóng vai trò chính trên toàn cầu. Trong khi đó, châu Á ngày càng phát triển, điều mà nhiều chuyên gia đã dự đoán từ lâu. Họ đã nhìn thấy ở châu Á những đường nét của sự đi lên sắp tới. Đương nhiên, sự tăng trưởng này sẽ đi kèm với việc phát triển hợp tác giữa nền kinh tế lớn nhất châu Á và các nước ASEAN. Điều này sẽ khiến phương Tây có một cái nhìn mới về châu Á và chính họ, bởi vì họ đang phải đối mặt với một nhiệm vụ bất thường là thích ứng với một thế giới đang thay đổi. Tất nhiên, việc mất đi quyền lãnh đạo là điều gây đau đớn, nhưng, các công ty phương Tây cố gắng tìm cách giải quyết vấn đề, hiện nay nhiều công ty đang hoạt động rất tích cực ở Trung Quốc".
Trung Quốc tăng cường quan hệ quốc phòng với các nước ASEAN
Năm 2020 cho thấy rằng, Trung Quốc và các nước ASEAN sẵn sàng tăng cường hợp tác trong một lĩnh vực nhạy cảm như tiếp xúc quân sự, bất chấp các động thái khiêu khích của Hoa Kỳ nhằm gây ra cuộc đối đầu giữa các nước trong khu vực và Trung Quốc. Các chuyến thăm mang tính bước ngoặt của Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Wei Fenghe tới Malaysia, Indonesia và Brunei đã củng cố xu hướng phát triển quan hệ quốc phòng song phương.
Trong cuộc hội đàm với Bộ trưởng Wei Fenghe, Thủ tướng Malaysia Muhyiddin Yassin đã gọi hợp tác quốc phòng là một trong những lĩnh vực, cùng với kinh tế, thương mại và giáo dục, mà đất nước của ông muốn tăng cường hợp tác với Trung Quốc.
Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia Prabowo Subianto đã nói với người đồng cấp Trung Quốc rằng, "quân đội Indonesia muốn mở rộng hợp tác thiết thực với phía Trung Quốc trong các lĩnh vực như trao đổi đoàn các cấp của các tổ chức khác nhau, huấn luyện chung, trang bị, công nghệ để thúc đẩy sự phát triển không ngừng các mối quan hệ liên quân".
Quốc vương Brunei Hassanal Bolkiah bày tỏ ý muốn tiếp tục phát triển mối quan hệ và sự hợp tác với Trung Quốc trong nhiều lĩnh vực, bao gồm quốc phòng, kinh tế và thương mại, năng lượng và nhân văn. Ông hy vọng rằng, cơ quan quốc phòng của hai nước sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để trao đổi các phái đoàn, tiến hành các cuộc tập trận chung và phát triển hợp tác ngày càng tích cực và thực chất trong các lĩnh vực khác nhằm thúc đẩy quá trình phát triển quan hệ đối tác và hợp tác chiến lược giữa Brunei và Trung Quốc.
ASEAN ủng hộ việc Trung Quốc sẵn sàng giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông thông qua tham vấn và đàm phán. Sự nhất trí về vấn đề này là một trong những kết quả chính trong chuyến công du của Bộ trưởng Trung Quốc tới các nước này, phục vụ mục đích phát triển đối thoại quốc phòng-ngoại giao của Trung Quốc với các đối tác ASEAN. Trong năm 2020, Trung Quốc đã cố gắng sử dụng nhiều nền tảng khác nhau, bao gồm cả cơ quan quốc phòng, để giải thích với các đối tác ASEAN về cách tiếp cận của họ đối với việc biến Biển Đông thành một khu vực ổn định, hợp tác và không đối đầu.
