Jake Sullivan, trợ lý an ninh tương lai cho Tổng thống Biden, nói rõ trong một cuộc phỏng vấn gần đây với CNN cho hay chính sách Trung Quốc của Biden sẽ hơi khác so với Trump, vốn đã gây tổn hại nghiêm trọng đến mối quan hệ song phương.
"Mục tiêu của chúng tôi là ngồi xuống ngay bây giờ và cùng làm việc thông qua các phân chia kinh tế đã có với Trung Quốc để có thể kết thúc cuộc chiến thương mại nhiều mặt trận mà chính quyền Trump bắt đầu", Sullivan nói.
Các cựu quan chức ngoại giao Mỹ nói về nhu cầu tất yếu phải thay đổi điều gì đó trong quan hệ với Trung Quốc tại các hội nghị trực tuyến. Ví dụ như Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Richard Haass, tin rằng "Hoa Kỳ và Trung Quốc cần phải thống nhất một số quy tắc, để tìm ra chỗ mà hai bên có thể giữ khả năng hợp tác". Đồng thời, theo quan điểm của ông, "Trung Quốc cũng phải hiểu những gì chúng ta không thể sống chung". Haass gọi đó là biển Đông, Đài Loan và "một số biểu hiện trong các chính sách nhân quyền của Bắc Kinh là những chủ đề không thể quên".
Tuy nhiên, tầm nhìn chung của Hoa Kỳ, không phụ thuộc vào đảng phái - việc Trung Quốc là đối thủ chính của Hoa Kỳ. Điều này có nghĩa là xung đột giữa Washington và Bắc Kinh không thể tránh khỏi. Tân tổng thống Joe Biden cho rằng trong cuộc đối đầu với Trung Quốc, Mỹ phải tăng cường quan hệ với các đồng minh. Nếu không, Mỹ sẽ không đối phó được với gã khổng lồ ngày càng lớn mạnh. Vài ngày trước, Biden nói, "Khi chúng tôi cạnh tranh với Trung Quốc và buộc chính phủ Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về những lạm dụng của họ trong thương mại, công nghệ, nhân quyền và các lĩnh vực khác, vị thế của chúng tôi sẽ mạnh hơn nhiều khi xây dựng liên minh các đối tác và đồng minh cùng chí hướng". Do đó, có thể giả định chính quyền mới của Nhà Trắng sẽ làm việc để tăng cường quan hệ với những quốc gia có vấn đề trong quan hệ với Trung Quốc. Dưới thời Trump, điều này được phục vụ cho khái niệm của ông về một "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở". Có thể Biden sẽ không chỉ đưa khái niệm này vào mà còn phát triển ở cấp độ cao hơn.
Trung Quốc muốn cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ
Bắc Kinh cũng muốn có những thay đổi trong quan hệ với Hoa Kỳ, và thậm chí nhiều hơn những gì Washington muốn. Bởi vì người Trung Quốc rất quan tâm đến các công nghệ tiên tiến, thị trường rộng lớn và các khoản đầu tư của Mỹ. Và họ không muốn chiến tranh lạnh hay chiến tranh nóng với Mỹ.
Mới đây, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị kêu gọi Joe Biden hợp tác với Bắc Kinh "nối lại đối thoại, đưa quan hệ song phương đi đúng hướng và khôi phục lòng tin lẫn nhau". Ông bày tỏ hy vọng hai bên sẽ "giải quyết những khác biệt thông qua đối thoại".
Nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc nhấn mạnh các lĩnh vực mà hai nước có thể hợp tác hiệu quả. Đây là những biện pháp chống lại đại dịch Covid-19, khôi phục nền kinh tế toàn cầu và cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Tất nhiên, đây là ba lĩnh vực rất quan trọng đối với toàn nhân loại, nhưng chúng hầu như không đụng đến các vấn đề tạo nên chương trình nghị sự chính của quan hệ Trung - Mỹ. Tôi tin rằng Hoa Kỳ dưới thời Biden sẽ tiếp tục chỉ trích chính sách của chính quyền Trung Quốc đối với người Duy Ngô Nhĩ, Tây Tạng và Hồng Kông. Mỹ sẽ tiếp tục thực hiện các hoạt động quân sự của mình trong khuôn khổ đảm bảo quyền tự do hàng hải ở biển Đông. Và những vấn đề mới có thể xuất hiện. Nhiều chuyên gia ở cả Trung Quốc và Mỹ thừa nhận có những khác biệt về ý thức hệ hoặc văn minh giữa hai quốc gia này, và chung sẽ không biến mất với sự thay đổi của chủ nhân Nhà Trắng. Mike Pompeo, ngoại trưởng của chính quyền Trump, đổ lỗi cho Đảng Cộng sản Trung Quốc là thủ phạm. Đội của Biden cũng không có thiện cảm với cộng sản, nghĩa là không thể tránh khỏi những bất đồng.
Và một ý kiến quan trọng nữa được các chuyên gia bày tỏ. Có thể ai đó hy vọng có thể đưa mối quan hệ Mỹ - Trung trở lại như thời Barack Obama còn là Tổng thống Mỹ và Joe Biden là phó Tổng thống. Nhưng bốn năm qua, cục diện chính trị thế giới và khu vực đã thay đổi rất nhiều, quãng thời gian đã qua không thể quay lại. Trung Quốc và Mỹ sẽ phải học cách sống chung và tương tác theo những cách mới, nhưng không giống như dưới thời Trump hay Obama.
