Các nhà khoa học thuộc Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương vừa công bố những phát hiện mới nhất về virus SARS-CoV-2 (B117), sau khi đã lấy mẫu, xét nghiệm và giải trình tự gene SARS-CoV-2 trên 16 mẫu bệnh phẩm của người mắc Covid-19.
Trong đó, 11 mẫu có giải trình tự gene tương tự chủng virus B117 lần đầu được phát hiện tại Anh vào tháng 12/2020. Các chuyên gia cũng cho biết khi B117 vượt ngoài biên giới châu Âu, Việt Nam ghi nhận bệnh nhân mang biến chủng này là điều khó tránh khỏi. Biến chủng mới đã gây ra đợt bùng phát lớn nhất từ trước đến nay tại 10 tỉnh thành Việt Nam. Ngay khi mẫu bệnh phẩm của bệnh nhân 1660 có kết quả dương tính bằng phương pháp rRT-PCR, Tiến sĩ Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM cho biết:
“Phân tích đột biến bằng phần mềm CoV-GLUE cho thấy bộ gene của chủng virus này thu nhận từ bệnh nhân 1660 mang 17 đột biến tiêu biểu của biến chủng B117”.
4 điểm khác biệt của biến chủng B117
Đồng thời, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM đã lập tức báo cáo kết quả này về Sở Y tế TP.HCM và Bộ Y tế. Tiến sĩ Châu đưa ra thông tin về 4 sự khác biệt giữa virus Covid-19 chủng cũ và chủng mới. Đầu tiên, Tiến sĩ nhận định virus chủng mới có khả năng lây lan nhanh hơn 70% so với các chủng SARS-CoV-2 trước đây.
Cụ thể, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết dịch Covid-19 từ 2 ổ dịch Hải Dương và Quảng Ninh bùng phát phức tạp hơn và khác Đà Nẵng bởi tốc độ lây nhiễm của virus rất cao. Theo nghiên cứu ban đầu, biến chủng lây qua đường không khí, đặc biệt, trong môi trường kín, hệ số lây nhiễm của virus ở mức rất cao.
Về hệ số lây nhiễm này, tiến sĩ Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM, cho biết khả năng lây nhiễm trong môi trường kín của SARS-CoV-2 lần đầu được báo cáo qua nghiên cứu về sự kiện "siêu lây nhiễm” xảy ra ở ổ dịch bar Buddha (quận 2, TP.HCM). Ca chỉ điểm của ổ dịch này là bệnh nhân 91, nam phi công người Anh.
Điểm khác biệt thứ 2, nếu thời gian đầu virus được khẳng định lây qua giọt bắn đường hô hấp, thì ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy một số giọt siêu nhỏ dạng aerosol mang virus có thể lơ lửng trong không khí một thời gian trước khi đáp xuống bề mặt. Điều này dẫn đến nguy cơ lây nhiễm nếu nồng độ trong không khí dày đặc do thông gió kém. Tiến sĩ Châu nhận định:
“Nghiên cứu về chùm lây nhiễm tại bar Buddha cho thấy môi trường khép kín có thể gây siêu lây nhiễm với chủng SARS-CoV-2 cũ. Do đó, với chủng mới, khả năng lây lan được ghi nhận ở mức cao hơn”.
Dù chưa có nghiên cứu rõ ràng về sự gia tăng độc lực, Chuyên gia này cho biết trong tình huống số người nhiễm chủng mới tăng, sẽ có ca bệnh nặng, kéo theo đó nguy cơ tử vong cũng cao.
Về một nguyên nhân khác chủng mới của virus SARS-CoV-2 được phát hiện tại Anh có khả năng lây truyền mạnh hơn rất nhiều lần so với chủng virus trước đây, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM), Tiến sĩ Lê Quốc Hùng cho biết:
"Virus SARS-CoV-2 có biến chủng này là do chúng có sự thay đổi gene và tạo nhiều gai bên ngoài hơn. Những gai này làm tăng khả năng bám dính vật chủ, từ đó khiến mức độ nhiễm bệnh cũng như lây truyền sớm hơn dù người bệnh có tải lượng virus thấp”.
Yếu tố thứ 3 khiến biến chủng mới lây lan với tốc độ nhanh, là nếu như với SARS-CoV-2 chủng cũ, qua 1-2 ngày truy vết các trường hợp tiếp xúc gần thì đã an toàn. Chủng mới có tốc độ lây lan nhanh nên có thể trong lúc tìm F1 thì F1 đã lây cho F2, Tiến sĩ Hùng nói thêm:
"Chủng SARS-CoV-2 trước đây mất 5-6 ngày để có khả năng lây bệnh, chủng tại Anh chỉ mất 3 ngày là hết vòng lây nhiễm. Trong khi chúng ta chưa xác định F0, không loại trừ khả năng đã có số lượng không nhỏ trong cộng đồng nhiễm bệnh. Điều này đặt vấn đề rất lớn trong việc truy vết".
Sự thay đổi thứ 4 cũng là yếu tố khiến dịch lây lan mạnh trong cộng đồng là người nhiễm biến chủng có thời gian ủ bệnh dường như kéo dài hơn, dù vòng đời của virus ngắn lại. Trước đây, khoảng 7 ngày, người nhiễm sẽ khởi phát triệu chứng sốt, ho, mất vị giác. Trong khi hiện tại, rất ít trường hợp có triệu chứng lâm sàng. Chuyên gia này phân tích trong khoảng hơn 200 ca mắc Covid-19 được ghi nhận, không nhiều người có dấu hiệu bệnh.
