Thị trường chứng khoán phái sinh Trung Quốc phát triển như thế nào?
Thị trường chứng khoán phái sinh của Trung Quốc đã bắt đầu phát triển tương đối gần đây. Vào năm 2018, hợp đồng tương lai dầu thô được chuẩn hóa bằng đồng Nhân dân tệ đầu tiên được giao dịch trên Sàn giao dịch Năng lượng Quốc tế Thượng Hải, mà các nhà đầu tư nước ngoài cũng có thể mua bán. Tuy nhiên, ban đầu, lượng giao dịch còn nhỏ và hợp đồng chuẩn của Trung Quốc chủ yếu phục vụ thị trường nội địa. Các nhà giao dịch quốc tế đã quen với các phương thức giao dịch dầu Brent và WTI được định giá bằng đô la, và hợp đồng tương lai bằng đồng nhân dân tệ không trở thành phổ biến vì tỷ trọng của đồng nhân dân tệ trong thanh toán quốc tế là tương đối nhỏ.
Tuy nhiên, thời gian gần đây, sự phổ biến của các hợp đồng dầu thô tương lai được định giá bằng đồng Nhân dân tệ bắt đầu tăng vọt trong giới đầu tư nước ngoài. Theo Sàn giao dịch Năng lượng Thượng Hải, vào năm 2020, người chơi nước ngoài chiếm 16% khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày và 28% khối lượng vị thế mở hàng ngày (số lượng hợp đồng còn hiệu lực chưa được thanh toán). Giờ đây, tham gia vào các giao dịch có các nhà cung cấp, nhà sản xuất và thương nhân từ hàng chục quốc gia. Hiện tại, hơn 60 công ty môi giới quốc tế cung cấp dịch vụ giao dịch hợp đồng tương lai bằng Nhân dân tệ. Vào năm 2018, chỉ có 45 công ty như vậy.
Chính sách tự do hóa dần dần thị trường chứng khoán
Chính quyền Trung Quốc thực thi chính sách tự do hóa dần dần thị trường chứng khoán trong nhiều năm và hứa rằng, mức độ cởi mở sẽ tiếp tục tăng lên. Thật vậy, nếu nhìn từ góc độ lịch sử, ngày càng có nhiều cơ hội cho dòng vốn nước ngoài vào Trung Quốc. Bắc Kinh bắt đầu dỡ bỏ những biện pháp hạn chế đối với hoạt động đầu tư nước ngoài trong các công ty hoạt động trong lĩnh vực tài chính và bảo hiểm, nới lỏng những hạn chế đối với quyền sở hữu có yếu tố nước ngoài trong nhiều hạng mục thuộc các lĩnh vực ngành nghề khác nhau “cấm cửa” các nhà đầu tư nước ngoài. Trung Quốc kết hợp các tiêu chuẩn QFII và RQFII dành cho các nhà đầu tư nước ngoài và các quy tắc hệ thống thành một. Năm ngoái, các nhà chức trách CHND Trung Hoa đã thông báo rằng, họ sẽ sớm hủy bỏ hoàn toàn những hạn chế này.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư nước ngoài vẫn không thể tiếp cận các công cụ phòng ngừa rủi ro truyền thống (hedging) - các công cụ tài chính phái sinh. Đây trước hết là quyền chọn, hợp đồng hoán đổi, hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn. Bản chất của các công cụ này là ở chỗ: các bên có được quyền hoặc cam kết thực hiện một số hành động liên quan đến tài sản cơ bản - mua hoặc bán nó với mức giá xác định trước. Đó là lý do tại sao các công cụ này thực hiện chức năng phòng ngừa rủi ro - bảo hiểm chống lại sự biến động giá của tài sản cơ sở.
Tiêu chuẩn quốc tế
Việc mở các quyền chọn mua dầu cho người nước ngoài là một bước tiến mới nhằm đưa thị trường chứng khoán Trung Quốc đạt tiêu chuẩn quốc tế. Điều này sẽ cải thiện đáng kể môi trường thị trường tổng thể và cải thiện quy trình định giá tài sản, Trợ lý Giám đốc Jia Jinjing từ Trung tâm Nghiên cứu Tài chính Chongyang tại Đại học Nhân dân Trung Quốc chia sẻ với Sputnik.
“Tầm quan trọng của việc mở cửa thị trường quyền chọn là ở chỗ: biện pháp này sẽ cải thiện đáng kể cơ chế thị trường. Được biết, chức năng chủ yếu của thị trường là xác định giá bán. Tuy nhiên, thị trường giao ngay không thể thực hiện đầy đủ nhiệm vụ này, cần phải có thêm hợp đồng quyền chọn và hợp đồng tương lai. Trước đây, những công cụ này chỉ dành cho thương nhân Trung Quốc. Điều này có nghĩa là, họ chỉ có thể định giá trên thị trường nội địa, và Trung Quốc không thể tham gia vào các giao dịch quốc tế. Vì vậy, đây là một bước quan trọng giúp Trung Quốc tham gia vào hệ thống định giá toàn cầu”.
Thị trường chứng khoán phái sinh toàn cầu phát triển rất nhanh chóng kể từ cuối những năm 1990 - đầu những năm 2000. Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), trong nửa đầu năm 2019, tổng số tiền danh nghĩa chưa thanh toán cho các hợp đồng phái sinh là khoảng 640 nghìn tỷ USD! Mặc dù tổng trị giá thị trường của tất cả các hợp đồng thấp hơn đáng kể: 12 nghìn tỷ USD. Các cầu thủ lớn nhất trên thị trường phái sinh là các ngân hàng đầu tư JPMorgan, Goldman Sachs, Citi, Nomura. Trong khi các thị trường phái sinh của Mỹ và châu Âu đã đến thời kỳ chín muồi, thì ở Trung Quốc, thị trường này đang phát triển tương đối chậm. Theo chuyên gia, cần phải tạo ra các cơ chế tiên tiến hơn về chứng khoán hóa và giao dịch ký quỹ để thị trường phái sinh hoạt động hiệu quả.
“Tất nhiên, ở Trung Quốc có cơ chế kiểm soát khá chặt chẽ trạng thái thị trường, vì vậy quá trình tự do hóa và mở cửa với thế giới bên ngoài diễn ra khá chậm. Để sử dụng các công cụ phái sinh cần phải có một cấu trúc phức tạp của giao dịch ký quỹ và cơ chế chứng khoán hóa tài sản. Để sử dụng các công cụ này, các nhà đầu tư cần phải có trình độ cao hơn. Nhìn chung, hệ thống đa cấp của thị trường vốn ở Trung Quốc hiện đang trong quá trình hình thành. Và nó vẫn chưa đáp ứng các điều kiện cho sự ra đời nhanh chóng của các công cụ phái sinh".
Rõ ràng, mỗi khu vực lớn cần có trung tâm tài chính riêng. Ở Mỹ - đó là New York, ở châu Âu - London. Ở châu Á có Hồng Kông, Thượng Hải và Tokyo đang cạnh tranh danh hiệu trung tâm tài chính châu Á với những thành công khác nhau. Hơn nữa, cơ hội thành công của Thượng Hải ngày càng tăng. Ngoài hợp đồng tương lai dầu thô được chuẩn hóa còn có các hợp đồng tương lai bạc, vàng, đồng và nhôm đã được giao dịch trên Sàn giao dịch Thượng Hải. Sàn giao dịch hiện đang có kế hoạch mở rộng cung cấp các quyền chọn. Dự kiến, Sàn giao địch Thượng Hải sẽ sớm ra mắt các tùy chọn bạc, thép cây, nhôm và cao su tổng hợp.
