Cùng đi vay tiền nhưng Việt Nam khác Mỹ?
18:45 17.11.2022 (Đã cập nhật: 18:55 17.11.2022)
© Depositphotos.com / Wollertz
Đăng ký
Trả lời cho câu hỏi “Tại sao nợ công lại nhiều thế?”, theo ông Võ Hữu Hiển, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, Bộ Tài chính, Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của quá trình phát triển, nhu cầu đầu tư vô cùng lớn.
Kể cả các nước giàu nhất trên thế giới cũng phải đi vay nợ, chẳng hạn như Mỹ. Tuy nhiên, theo đại diện Bộ Tài chính khẳng định, Việt Nam vay nợ là để đầu tư phát triển, không vay để chi thường xuyên. Chỉ chi trong khả năng thu, chỉ vay trong khả năng trả nợ của nền kinh tế.
Bội chi ngân sách vẫn an toàn
Trong khi nhiều nước trên thế giới rơi vào cảnh vỡ nợ khi nợ công ngày càng tăng, áp lực đè nặng, thậm chí, như Mỹ, nước giàu có bậc nhất hành tinh, nhiều lần bộ máy quản lý nhà nước cũng phải tạm ngưng, đóng cửa, tuy nhiên, câu chuyện nợ của Việt Nam thì khác.
Theo ông Võ Hữu Hiển, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, Bộ Tài chính, Việt Nam vay nợ là để đầu tư phát triển.
Quốc hội đã thông qua Dự toán ngân sách Nhà nước cho năm 2023 với bội chi lên tới 445.500 tỷ đồng.
Trước ý kiến cho rằng, đây là mức bội chi khá lớn, ông Võ Hữu Hiển, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, Bộ Tài chính, nếu so với GDP, thì mức bội chi này không cao và vẫn nằm trong kế hoạch tài chính trung hạn 2021-2025.
Theo đại diện Bộ Tài chính, năm 2022, dự kiến bội chi ngân sách Nhà nước vào khoảng 421.300 tỷ đồng, tương đương 4,5% GDP. Tuy nhiên, theo ông Hiển, nếu trừ đi số tiền thực hiện chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 thì mức bội chi này chỉ còn khoảng 4,09% GDP.
Sang năm 2023, Quốc hội giao chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 6,5%, quy mô GDP tăng lên, vì thế, mặc dù về số tuyệt đối, bội chi năm 2023 tăng 24.200 tỷ đồng, nhưng về số tương đối so với GDP thì chỉ bằng 4,42% GDP.
Còn nếu trừ đi số tiền tiếp tục thực hiện Nghị quyết 143 thì bội chi chỉ còn khoảng 2,89% GDP, nợ công của Việt Nam đến cuối năm 2023 chỉ bằng khoảng 44-45% GDP, theo ông Hiển.
“Theo tôi, dự toán ngân sách nhà nước năm 2023 rất tích cực”, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại đánh giá.
Ông Hiển dẫn chứng cụ thể, thu ngân sách chỉ tăng 0,4% so với số ước thực hiện năm 2022; tỷ lệ huy động vào ngân sách nhà nước chỉ khoảng 15,7% GDP, trong đó thu từ thuế và phí tương đương 13,3% GDP.
“Như vậy, Quốc hội, Chính phủ tiếp tục thực hiện nuôi dưỡng nguồn thu để phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh”, Báo Đầu tư dẫn lời đại diện Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Ở chiều ngược lại, về chi, theo ông Hiển, dù lương cơ sở và các khoản phụ cấp theo lương sẽ tăng từ ngày 1/7/2023 nhưng chi thường xuyên của Việt Nam chỉ tăng vào khoảng 5,4%, trong khi tổng chi tăng 16,3% vì dành nguồn lực chủ yếu cho tập trung đầu tư phát triển, tăng tới hơn 38% so với năm 2022.
Tăng đầu tư, giảm chi thường xuyên
Nhận định về số bội chi này ảnh hưởng như thế nào đến kế hoạch tài chính quốc gia, kế hoạch vay, trả nợ công giai đoạn sắp tới của Việt Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, Bộ Tài chính lưu ý, chỉ tiêu bội chi, nợ công chỉ căn cứ vào tỷ lệ tương đối so với GDP, chứ không căn cứ vào số tuyệt đối.
Theo đó, mặc dù số tiền dành ra để thực hiện phục hồi và phát triển kinh tế, xã hội năm 2023 nhiều hơn năm nay (2022) nhưng bội chi vẫn giảm mạnh.
Đặc biệt, sau khi Chính phủ tiếp tục thực hiện các giải pháp phục hồi và phát triển kinh tế đất nước, hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2023 khởi sắc, GDP tăng trưởng cao hơn thì cả bội chi lẫn nợ công đều giảm xuống.
Bên cạnh đó, theo kế hoạch tài chính trung hạn đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết 23/2021/QH15, thì tỷ lệ bội chi giai đoạn 2021 - 2025 bình quân 3,7% GDP.
“Trong tổ chức thực hiện, phấn đấu giảm bội chi xuống dưới 3,7% GDP”, ông Hiển nói và nhấn mạnh, Chính phủ cũng sẽ tăng tỷ trọng chi đầu tư phát triển đạt khoảng 29% tổng chi, giảm tỷ trọng chi thường xuyên xuống khoảng 60% tổng chi.
Qua năm sau, theo dự toán, chi đầu tư phát triển cũng tăng từ 32,6% năm 2022 lên tới 35%, trong khi chi thường xuyên chỉ còn 56,5% tổng chi. Bội chi giảm từ 4,09% GDP năm 2022 xuống còn 2,89% GDP.
Như vậy, theo ông Võ Hữu Hiển, cân đối ngân sách Nhà nước năm 2022 “đã tích cực”, năm sau 2023 “còn tích cực hơn” nữa. Đồng thời, với các cân đối như hiện nay, hoàn toàn có thể thực hiện vượt các chỉ tiêu về tài chính trung hạn đã được Quốc hội đặt ra cho cả giai đoạn 5 năm 2021-2025, mặc dù trong hai năm đầu của giai đoạn 2021-2025 hoạt động sản xuất kinh doanh gặp khó khăn chưa từng thấy do bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19.
“Tại sao nợ công của Việt Nam lại nhiều thế?”
Trước thực tế nợ công vẫn tiếp tục tăng từ mức 43-44% năm nay lên 44-45% năm sau 2023, đại diện Bộ Tài chính cũng có những lý giải cụ thể.
Theo ông Võ Hữu Hiển, việc các đại biểu Quốc hội, chuyên gia kinh tế nêu câu hỏi rằng:
“Tại sao nợ công của Việt Nam lại nhiều thế?”.
Ông Hiển cho biết, trên thực tế, với dân số xấp xỉ 100 triệu người, thì số nợ công hiện tại của Việt Nam là “không nhiều”.
“Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của quá trình phát triển, nhu cầu đầu tư vô cùng lớn, vì thế năm nào cũng bội chi, nói nôm na là làm không đủ chi tiêu, khiến ngân sách thâm hụt, mà đã thâm hụt (bội chi) thì bắt buộc phải vay nợ”, ông Hiển nói và nhấn mạnh - không thể in tiền ra để chi tiêu được.
Theo đại diện Bộ Tài chính, trên thế giới, các quốc gia giàu có nhất vẫn phải đi vay nợ. Tuy nhiên, vấn đề là “vay để làm gì?”, “tiền vay có thể trả được nợ cả gốc và lãi đúng hạn hay không”, “hiệu quả sử dụng vốn cao hay thấp”.
Ông cũng nhắc lại, không ai có thể lường trước đại dịch Covid-19, Nga và Ukraina lại xảy ra xung đột khiến hoạt động sản xuất, kinh doanh, thương mại đầu tư trên thế giới bị ngưng trệ.
Theo Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại, trong bối cảnh ấy, các nước buộc phải đi vay nợ, dư nợ công trên toàn cầu cũng tăng mạnh, nhiều nước dư nợ công vượt cả GDP.
Chưa kể, theo ông Hiển, nhiều nước quyết thắt lưng buộc bụng, hạn chế vay, thì nợ công vẫn tăng. Nguyên nhân là do đồng nội tệ mất giá so với đồng tiền vay nợ (chủ yếu là USD).
“Đặt trong thực tế này của toàn cầu, mới thấy kiểm soát nợ công của Việt Nam rất hiệu quả”, ông Hiển nhắc lại.
Việt Nam vay nợ là để đầu tư phát triển
Trước thực tế nhiều nước trên toàn cầu đã rơi vào cảnh vỡ nợ khi nợ công ngày càng gia tăng, ông Hiển cho rằng, đây là vì họ sử dụng một phần số tiền đi vay được để chi tiêu thường xuyên.
“Ngay cả với nước giàu có bậc nhất thế giới như Hoa Kỳ, nhiều lần bộ máy quản lý nhà nước phải tạm ngừng hoạt động, đóng cửa, khi Quốc hội không nới hạn mức vay nợ công, vì tiền vay nợ một phần được sử dụng cho việc chi tiêu thường xuyên”, đại diện Bộ Tài chính nêu ví dụ.
Khẳng định “còn Việt Nam thì khác”, ông Hiển cho biết, quan điểm dứt khoát là toàn bộ khoản vay nợ được sử dụng cho đầu tư phát triển.
Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại nhấn mạnh, Việt Nam tuyệt đối không vay về để chi thường xuyên và chỉ chi trong khả năng thu và chỉ vay trong khả năng trả nợ của nền kinh tế.
“Tôi nhấn mạnh rằng, Việt Nam vay nợ để đầu tư phát triển, không vay để chi thường xuyên”, ông Hiển nêu rõ.
Theo đại diện Bộ Tài chính, trong nhiều năm tới, cũng như các nước trên thế giới, Việt Nam vẫn phải đi vay, luôn luôn tồn tại nợ công.
Điều này là bởi hệ thống lưới điện, đường giao thông, cảng biển, sân bay, hạ tầng quan trọng... nếu không vay nợ để đầu tư, thì đừng bao giờ mơ đến công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vì không biết đến bao giờ ngân sách nhà nước mới có khả năng đầu tư được.
Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại, Bộ Tài chính cũng khẳng định, tất cả các báo cáo ngân sách Nhà nước, dự toán, quyết toán đều được công khai trên cổng thông tin Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tài chính, gửi đến các đại biểu Quốc hội, đồng thời, được Kiểm toán Nhà nước “soi lại” quyết toán trước khi trình Quốc hội thông qua.
Do đó, muốn biết Chính phủ có sử dụng tiền vay nợ để chi thường xuyên hay không, theo ông Hiển, chỉ cần lấy số bội chi trừ đi số tiền chi cho đầu tư phát triển.
Nếu số tiền bội chi (tiền đi vay nợ) mà lớn hơn tiền chi cho đầu tư phát triển, chứng tỏ một phần tiền vay đã được chi thường xuyên và ngược lại.
“Tôi khẳng định rằng, chưa bao giờ số bội chi lớn hơn số chi cho đầu tư phát triển”, Phó Cục trưởng Võ Hữu Hiển khẳng định.
Cụ thể, theo đại diện Bộ Tài chính, năm 2022, chi đầu tư phát triển 663.300 tỷ đồng, trong khi bội chi là 421.300 tỷ đồng. Năm 2023, bội chi 455.500 tỷ đồng, chi đầu tư phát triển là 726.700 tỷ đồng.
