“Việt Nam nay đã khác xa”
© Ảnh : Đỗ Hải Yến
Đăng ký
Theo TS. Trần Du Lịch, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, thế và lực nền kinh tế Việt Nam nay khác hoàn toàn. Sức mạnh hệ thống ngân hàng Việt Nam được củng cố, khác trước.
Theo chuyên gia, vấn đề 2023 của Việt Nam không phải là tăng trưởng 6,5% hay 7%, mà là giải quyết được ổn định thị trường tài chính, bất động sản đang được chấn chỉnh, cần tạo niềm tin với thị trường.
Thế và lực nền kinh tế Việt Nam nay đã khác hoàn toàn
TS. Trần Du Lịch - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia đã phân tích một số vấn đề quan trọng để Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng GDP cao năm 2023.
Đánh giá những khác biệt của Việt Nam hiện nay so với giai đoạn khó khăn trước đây, theo TS. Trần Du Lịch, thế và lực của Việt Nam đã hoàn toàn khác.
Thứ nhất, tiềm lực kinh tế Việt Nam bây giờ so với 10 năm trước khác nhau xa. Thứ hai, sức mạnh hệ thống ngân hàng Việt Nam được củng cố, khác trước. Dự trữ quốc gia hoàn toàn khác xa, tiềm lực doanh nghiệp cũng vậy. Đặc biệt tầng lớp trung lưu của Việt Nam bây giờ phát triển khác nhiều.
"Thế và lực nền kinh tế Việt Nam nay khác hoàn toàn, với thị trường 100 triệu dân. Chưa kể Việt Nam là nước tham gia các hoạt động thương mại song phương, đa phương có thể nói nhiều nhất thế giới", - TS. Trần Du Lịch nhấn mạnh.
Chuyên gia lưu ý, những khó khăn hiện nay có một số điểm giống giai đoạn trước, nhưng một số điểm không hoàn toàn giống. Cụ thể, giai đoạn 2008-2011 lạm phát khủng khiếp, có năm lên tới 18-19%, lãi suất hai con số mà ông vẫn đề cập là hai con số “mập”, nợ xấu sau này báo cáo lại lên tới 17%… Do đó, giai đoạn ấy là “hoàn toàn khác bây giờ”.
Còn về thách thức hiện nay là gì? Thì theo TS. Trần Du Lịch, thứ nhất, quy mô nền kinh tế đã lớn, thị trường lớn thì năng lực quản trị, cơ chế giám sát phải được nâng lên, không được như cũ.
Thứ hai, hiện nay chúng ta có chương trình mục tiêu rõ là xây dựng Chính phủ và kinh tế số, tuy nhiên một số ngành có triển khai nhưng phát triển không đều, một số ngành đi chậm. Thách thức này là mới so với giai đoạn trước đây. Cộng thêm trên thị trường các thách thức phi truyền thống khá nhiều…
Cuối cùng, điểm khác so với giai đoạn trước đây, từ 2013 sau khi có hiến pháp mới, hệ thống pháp luật hầu như hoàn thiện. Thể chế hoàn thiện giúp vận hành nền kinh tế tốt hơn.
“Việt Nam đã có năm 2022 thành công”
Nhìn lại các biến động trên thị trường năm 2022, TS. Trần Du Lịch cho rằng, nếu xét tổng thể nền kinh tế qua các con số thì năm 2022 là thành công.
Còn về câu hỏi rằng "chúng ta có bất ngờ với những tác động tiêu cực từ bên ngoài?", theo TS. Trần Du Lịch, trao đổi với Bizlive cho biết, cá nhân ông đã tham gia một số phiên họp của Chính phủ thì thấy "không hoàn toàn bất ngờ" và Chính phủ cũng chuẩn bị nhiều kịch bản ứng phó.
"Nếu hoàn toàn bất ngờ thì chúng ta không thể nào chống chịu, vượt qua được giai đoạn vừa rồi, để đồng Việt Nam không mất giá mạnh, lạm phát phát kiểm soát được ở mức 4%. Tôi cho rằng thành công", - TS. Lịch khẳng định.
Tuy nhiên, theo chuyên gia, dù Việt Nam không bị bất ngờ nhưng chuẩn bị để hỗ trợ thì lại yếu. Từ góc độ của mình, ông Lịch cho rằng, đó là sự giảm sút một số ngành công nghiệp dẫn tới tình trạng lao động mất việc làm, đặc biệt ở phía Nam.
"Đó là các chính sách ứng phó chậm làm ảnh hưởng tâm lý. Tóm lại, chúng ta có dự báo những bất ổn, có đề xuất tính toán sức chống chịu của nền kinh tế nhưng các giải pháp đồng bộ kịp thời thì chậm", - ông thẳng thắn.
Theo TS. Trần Du Lịch, việc triển khai gói hỗ trợ nền kinh tế phục hồi sau đại dịch cũng chậm, mà như ông từng phát biểu là "cấp cứu mà xe cấp cứu không dám chạy".
Theo thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, năm 2022 Chính phủ có một số việc lớn, trong đó, Nghị quyết 11 triển khai phục hồi kinh tế là bao trùm nhất. Thứ hai, ông đánh giá rất cao phiên họp bất thường của Quốc hội đầu tháng 1 để xử lý toàn bộ các dự án liên quan đầu tư công và cơ chế đặc thù để xử lý đường cao tốc phía Đông. Vừa qua, lĩnh vực giao thông mang tính đột phá, không phải vốn đầu tư mà là thể chế.
Thứ ba, dù gặp trở ngại khó khăn nhưng vấn đề chấn chỉnh thị trường bất động sản, nếu xét ngắn hạn thì có vấn đề nhưng trung dài hạn thì không thể không làm, nếu để càng lâu càng phức tạp hơn.
"Cuối cùng, tôi đánh giá cao nếu xét tổng thể hoạt động đối ngoại Việt Nam làm tốt, tạo uy tín quốc gia. Ngày nay phải tạo thế quốc gia, đó là quan trọng. Còn vấn đề chính sách tiền tệ, siết tín dụng, tôi cho rằng đó là điều hành linh hoạt", - ông Lịch nhận xét.
Khả năng Việt Nam đạt tăng trưởng GDP 6,5% năm 2023
Theo TS. Lịch, mục tiêu tăng trưởng năm 2023 thấp hơn năm 2022, là điều dễ hiểu. Nhưng, năm 2022 tăng trưởng đạt hơn 8% trên nền 2021 chỉ tăng 2,5%, còn mục tiêu 2023 tăng 6,5% trên nền hơn 8% của 2022, như vậy tính theo con số tuyệt đối là lớn.
Tuy nhiên, ông tin Việt Nam sẽ đạt được mức tăng trưởng này. Cơ sở được chuyên gia chỉ ra là, đầu tiên, một số ngành công nghiệp gặp khó nhưng không phải tất cả. Một bộ phận doanh nghiệp rời khỏi thị trường nhưng doanh nghiệp mới thành lập cũng nhiều. Riêng vốn FDI năm qua giải ngân 20 tỷ USD, tác động lan tỏa lớn.
Chương trình đầu tư công nếu triển khai hết sẽ kích mạnh thị trường nội địa. Xuất khẩu có doanh số lớn nhưng đóng góp chủ yếu nằm ở kinh tế nội địa, mà kinh tế nội địa với những động lực được triển khai thì không khó đạt được mục tiêu tăng trưởng.
"Tuy nhiên, vấn đề 2023 không phải là tăng trưởng 6,5% hay 7%, mà là giải quyết được ổn định thị trường tài chính, bất động sản đang được chấn chỉnh, cần tạo niềm tin với thị trường", - ông Lịch chỉ rõ.
Thứ hai, theo chuyên gia, gỡ các điểm nghẽn thể chế, trong đó có đầu tư công. Thứ ba, chất lượng nền kinh tế có chuyển đổi số mạnh được hay không.
"Những vấn đề này mới là quan trọng để đánh giá. GDP tăng trưởng bao nhiều chưa nói được hết về nền kinh tế, hai cái này khác nhau", - TS. Trần Du Lịch nói và lưu ý vấn đề của Việt Nam là vấn đề chất lượng.
Giảm đầu cơ
Phân tích cụ thể hơn về các lĩnh vực cần tháo gỡ, TS. Trần Du Lịch cho rằng, với thị trường tài chính của Việt Nam, vấn đề lớn nhất hiện nay là mô hình giám sát.
"Không thể chia cắt giữa Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính, phải có mô hình giám sát hiệu quả", - chuyên gia nhấn mạnh.
Với Nghị định 65 về trái phiếu doanh nghiệp, ông Lịch đánh giá, sau sự cố ‘chúng ta đã vội vàng, đánh không trúng chỗ’ và đặt câu hỏi ‘tại sao các doanh nghiệp phát hành trái phiếu lợi dụng được?’. Đó là vì thiếu công cụ giám sát.
Theo TS. Lịch, hệ sinh thái các công ty chứng khoán, ngân hàng làm đại lý tạo điểm nhầm lẫn cho người dân, đánh vào tâm lý hám lợi. Người dân dễ hiểu lầm đến ngân hàng mua trái phiếu là yên tâm được bảo lãnh, đáng lý phải chấn chỉnh chỗ đó thì chấn chỉnh chỗ khác.
"Những điều này tôi đánh giá là do Nhà nước quản lý yếu kém, cần chấn chỉnh", - ông Lịch nêu quan điểm.
Với bất động sản, chuyên gia cho rằng, ở Việt Nam kinh doanh bất động sản phần lớn là cá nhân, người người nhà nhà làm bất động sản mà thiếu các định chế, các quỹ đầu tư tương hỗ có bộ phân chuyên mô phân tích mà người không chuyên môn có thể bỏ tiền vào quỹ để đầu tư. Những định chế như vậy chưa phát triển, chỉ thấy người người đi mua đất mua nhà để đầu cơ bỏ đó.
Do đó, TS. Trần Du Lịch cho rằng, về lâu dài phải đánh thuế căn nhà và đất thứ hai. Tôi hoàn toàn ủng hộ điều này, sẽ giảm đầu cơ, điều tiết thu nhập. Nhưng tiền đó phải đầu tư lại cho người dân, nâng cao phúc lợi xã hội, chương trình môi trường, cộng đồng; làm được vậy người dân sẽ ủng hộ.
Do đó, ông kiến nghị phải mạnh dạn chấn chỉnh thị trường bất động sản. Đầu tiên là giảm đầu cơ nâng giá đất, đây là tai họa nhất của nền kinh tế. Thị trường bất động sản vừa qua, doanh nghiệp đưa ra các sản phẩm đầu cơ, ngân hàng lại cho vay để đầu cơ, điều này phải chấn chỉnh, làm sao giảm yếu tố đầu cơ.
"Dòng tiền, nhất là tín dụng, mà đưa vào đầu cơ là không ổn. Siết cái này sẽ giảm yếu tố đầu cơ", - TS. Trần Du Lịch tin tưởng.
Thứ hai phải có chính sách rõ ràng về bơm dòng tiền vào những sản phẩm có thể đưa vào sử dụng chứ không đưa vào rồi bỏ hoang. Hiện bao nhiêu dự án phát triển bán nền để bỏ hoang là phải chấn chỉnh, phải kiểm soát dòng tín dụng.
"Việt Nam phải tiến tới, tiền của người dân đưa vào dự án nào thì phải dùng triển khai dự án đó, không được dùng cho việc khác. Ở các nước khác họ cấm hoàn toàn việc này", - ông Lịch nói.
Cuối cùng, theo thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, là hệ thống pháp luật, phải sửa đồng bộ các Luật Kinh doanh Bất động sản, Luật Xây dựng, Luật Nhà ở.
