Chỉ trong 1 tháng, Ngân hàng Nhà nước đã ra tay đảo chiều chính sách 2 lần
© iStock.com / Dzika_mrowka
Đăng ký
Thời gian gần đây, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có những động thái đảo chiều chính sách nhanh, rõ ràng và quyết đoán, khi 2 lần điều chỉnh lãi suất vào giữa tháng và cuối tháng 3/2023.
Trong bối cảnh lãi suất liên ngân hàng tăng vọt, nhiều tổ chức quốc tế cho rằng, Ngân hàng Nhà nước có thể giảm thêm lãi suất điều hành.
Nới lỏng chính sách tiền tệ
Chính sách giảm lãi suất tiếp tục được duy trì, thể hiện một xu hướng giảm lãi suất cho thị trường trong thời gian sắp tới. Điều này sẽ hướng dẫn các tổ chức xem xét giảm lãi suất cho vay, đồng hành cùng doanh nghiệp và người dân.
Thực tế, dù mặt bằng lãi suất cho vay hiện vẫn ở mức cao, nhiều biến động sắp tới chưa thể lường trước, nhưng việc điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước sẽ có tác động tích cực tới triển vọng của nền kinh tế trong những tháng còn lại của năm 2023.
Lãi suất tái chiết khấu và lãi suất tái cấp vốn giảm lần lượt là 1 điểm phần trăm và 0,5 điểm phần trăm. Một số lãi suất định hướng khác cũng giảm như trần lãi suất tiền gửi không kỳ hạn và kỳ hạn 1-6 tháng giảm 0,5 điểm phần trăm, về lần lượt là 0,5%/năm và 5,5%/năm; trần lãi suất cho vay ngắn hạn đối với một số lĩnh vực ưu tiên giảm về còn 4,5%/năm.
Ở đây cần lưu ý rằng, việc giảm lãi suất tái cấp vốn là phần điều chỉnh giảm lãi suất quan trọng đối với nền kinh tế, nhất là trong bối cảnh doanh nghiệp đang cạn tiền, thiếu vốn như hiện nay.
Lãi suất tái cấp vốn là loại lãi suất áp dụng cho cho các khoản vay tái cấp tín dụng của NHNN đối với ngân hàng thương mại (NHTM) thông qua các loại tài sản thế chấp rủi ro.
Khi lãi suất này giảm thì các nhà băng sẽ có chi phí vay thấp hơn, từ đó sẽ trực tiếp tác động đến lãi suất cho vay với doanh nghiệp. Lãi suất cho vay đối với doanh nghiệp giảm thì chi phí lãi vay cũng giảm đi, từ đó doanh nghiệp sẽ bớt khó khăn hơn, có động lực để vay vốn phát triển kinh doanh và tiền cũng dễ lưu thông.
Sau quyết định của NHNN, đầu tháng 4, các ngân hàng quốc doanh và tư nhân đều đã điều chỉnh giảm lãi suất huy động với mức giảm 0,3-0,8 điểm phần trăm. Tính từ đầu năm đến nay, lãi suất huy động đã giảm tương đối mạnh khoảng 0,8-1,2 điểm phần trăm. Nhịp giảm này tương đương khoảng 1/2 mức tăng trong giai đoạn tháng 10 và 12/2022.
Số liệu được NHNN công bố cho thấy, lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới và cũ vào cuối tháng 2 ở mức 9,5-11,3%/năm, tăng khoảng 0,5-0,6 điểm phần trăm so với cuối năm 2022.
Điều này được dự báo lãi suất cho vay trong nền kinh tế sẽ giảm trong thời gian tới. Giới chuyên gia nhận định, lãi suất huy động hạ nhiệt làm tiền đề giảm lãi suất cho vay; thanh khoản hệ thống dồi dào, nhu cầu tín dụng yếu nên theo quy luật cung - cầu, lãi suất cho vay sẽ giảm.
Thêm vào đó, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng được triển khai từ ngày 1/4 với mức lãi suất cho vay ưu đãi 8,2-8,7%/năm đối với chủ đầu tư và người mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân… SGGP dẫn số liệu của NHNN cho biết, tính đến ngày 28/3, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 2,06% so với cuối năm 2022. Như vậy, tín dụng đã tăng thêm gần 1% kể từ ngày 9/3. Điều này cho thấy, dòng chảy tín dụng đã bắt đầu được khơi thông trở lại.
Việc GDP của Việt Nam quý 1 chỉ tăng 3,32% so với cùng kỳ, thấp hơn nhiều so với mục tiêu của Chính phủ là 6,5% trong năm 2023 và là mức tăng trưởng thấp nhất kể từ quý 1/2009.
Dữ liệu vĩ mô kém khả quan, đòi hỏi Chính phủ ban hành thêm những chính sách nhằm kích cầu nền kinh tế, hỗ trợ tăng trưởng như: giảm lãi suất điều hành, triển khai các gói vay tín dụng ưu đãi, đẩy mạnh đầu tư công. Thực tế, trong bối cảnh nền kinh tế và doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn, việc giảm lãi suất, triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng…, NHNN đã phát đi thông điệp rõ ràng về đảo ngược chính sách tiền tệ theo hướng nới lỏng hơn.
NHNN có dư địa để cắt giảm lãi suất điều hành
Sau khi giảm sâu cuối tháng 3/2023, lãi suất liên ngân hàng bắt đầu tăng trở lại từ đầu tháng 4/2023.
Theo đó, ngày 6/4, lãi suất chào bình quân liên ngân hàng VND tiếp tục tăng mạnh 0,20 – 1,22 điểm phần trăm ở tất cả các kỳ hạn từ 1 tháng trở xuống so với phiên trước đó.
Hiện lãi suất cho vay qua đêm trên thị trường liên ngân hàng là 4,47%/năm, gấp đôi so với đầu tuần và gấp 4 lần so với tuần trước.
Trong khi đó, trên thị trường mở, hôm qua, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chào thầu 10.000 tỷ đồng trên kênh cầm cố kỳ hạn 28 ngày, lãi suất 5,0%. Tuy nhiên, thay vì “ế” như những lần trước, lần này, có 337,79 tỷ đồng trúng thầu, không có khối lượng đáo hạn.
Phát biểu gần đây, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, trong quý I/2023, NHNN đã mua vào 4 tỷ USD đồng nghĩa bơm tiền Đồng ra, giúp hệ thống hiện nay dồi dào thanh khoản. Bên cạnh đó, tiền gửi tại hệ thống ngân hàng sau Tết tăng khá cao trở lại.
Các chuyên gia Maybank Investment Bank nhận định trong báo cáo mới phát hành rằng, họ kỳ vọng NHNN sẽ tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ hơn nữa.
Nguyên nhân do lạm phát trong nước ở mức vừa phải (thấp hơn mức mục tiêu 4,5% của NHNN) và trục chính sách tiềm năng của Fed (thị trường tương lai của Mỹ đang cho thấy dự đoán lãi suất của Fed đạt đỉnh 5,0% vào tháng 5/2023 và giảm 50 điểm cơ bản trong quý II/2023).
"Điều này sẽ cho phép NHNN cắt giảm lãi suất điều hành thêm 50 điểm cơ bản vào giữa năm 2023 và 50 điểm cơ bản nữa vào đầu năm 2024", - nhóm phân tích của Maybank Investment Bank nhận định.
Áp lực tỷ giá hạ nhiệt
Về lãi suất trên thị trường, các chuyên gia Chứng khoán VNDirect cũng nhận thấy lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng thương mại đã giảm 50 điểm cơ bản so với mức đỉnh tháng 1, dao động từ 7,1% - 8,4%. Công ty chứng khoán này kỳ vọng lãi suất tiền gửi sẽ tiếp tục giảm cho đến cuối năm 2023.
Nguyên nhân là do Fed có thể kết thúc chu kỳ tăng lãi suất điều hành vào giữa năm 2023, qua đó giảm áp lực lên tỷ giá cũng như lãi suất của Việt Nam trong nửa cuối năm nay.
Bên cạnh đó, nhu cầu vay giảm do tăng trưởng kinh tế giảm tốc và thị trường bất động sản nhà ở ảm đạm và Chính phủ thúc đẩy đầu tư công, qua đó bơm thêm tiền vào nền kinh tế.
"Chúng tôi kỳ vọng lãi suất tiền gửi trung bình kỳ hạn 12 tháng (trung bình của cả ngân hàng tư nhân và ngân hàng quốc doanh) sẽ giảm thêm 50 điểm cơ bản xuống 7,0%/năm trong nửa cuối năm 2023", - VNDirect nhận định.
Áp lực tỷ giá hối đoái lên đồng VND hạ nhiệt. Chỉ số đồng USD (DXY) giảm mạnh trong bối cảnh Fed đưa ra thông điệp ít "diều hâu" hơn về chính sách tiền tệ do khủng hoảng hệ thống ngân hàng.
Tính đến ngày 31/03/2023, DXY giảm xuống còn 102,5 điểm, giảm 2,7% so với trước khi Ngân hàng Silicon Valley (SVB) sụp đổ. DXY giảm đã khiến tỷ giá USD/VND giảm 0,7% so với đầu năm xuống 23.471. Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước đã tăng dự trữ ngoại hối thêm 4 tỷ USD kể từ đầu năm 2023.
"Kỳ vọng tỷ giá USD/VND sẽ dao động trong khoảng 23.450 - 23.700 trong Q2/23. Rủi ro tăng giá đối với VND bao gồm (1) áp lực lạm phát tại Mỹ tăng cao và kéo dài hơn dự kiến, (2) kiều hối và vốn FDI sụt giảm mạnh hơn dự kiến trong bối cảnh kinh tế toàn cầu giảm tốc", - VNDirect lưu ý.
Một nhà phân tích khác - Ngân hàng UOB - cũng đưa ra dự đoán nhà điều hành sẽ tiếp tục cắt giảm lãi suất cho phần còn lại của năm với các lý do tương tự Maybank và VNDirect.
Dù vậy, UOB cho rằng điều này không đồng nghĩa sự bắt đầu một chu kỳ cắt giảm lãi suất mạnh mẽ, ít nhất là tính đến thời điểm này.
"Ngân hàng Nhà nước có khả năng sẽ thực hiện các đợt cắt giảm lãi suất tiếp theo một cách thận trọng và cân nhắc. Hướng tập trung của NHNN rõ ràng sẽ là xu hướng tập trung quản lý lạm phát trong nước", - UOB lưu ý.
UOB cho rằng, bên cạnh những cân nhắc về giá tiêu dùng, bất kỳ sự cắt giảm lũy kế nào lớn hơn 100 điểm cơ bản sẽ phụ thuộc vào sự ổn định của ngành ngân hàng ở Hoa Kỳ và châu Âu, đặc biệt là mức độ ảnh hưởng kéo dài từ chiến dịch tăng lãi suất kéo dài 1 năm của Fed đến nhu cầu trên toàn cầu.
"Bao gồm cả việc cắt giảm 50 điểm cơ bản mới được thông báo gần đây, chúng tôi tiếp tục cho rằng NHNN có thể giảm tổng cộng 100 điểm cơ bản trong quý II năm 2023. Điều này có nghĩa là lãi suất tái cấp vốn rất có thể sẽ giảm thêm 50 điểm cơ bản trước thời điểm cuối tháng 6 để hỗ trợ cho các hoạt động kinh tế trong nước", - nhóm phân tích của UOB dự báo.
