Ai mới là tác giả bức ảnh “Em bé Napalm”? Nick Út hay Nguyễn Thành Nghệ?
© Flickr / manhhai
Đăng ký
Liên quan đến tranh cãi sau bộ phim The Stringer về tác giả thực sự của bức ảnh “Em bé Napalm”, các bên liên quan đã nói như thế nào về vấn đề này?
Vừa qua, ngày 25/1, bộ phim tài liệu gây chấn động The Stringer đã được công chiếu tại Liên hoan phim Sundance, làm dấy lên những gây tranh cãi xoay quanh câu hỏi: Ai mới là là tác giả của bức ảnh “Em bé Napalm” huyền thoại?
The Stringer gây tranh cãi về tuyên bố tác giả “Em bé Napalm”
Theo đó, phim The Stringer khẳng định bức ảnh Em bé Napalm thực ra được chụp bởi một phóng viên tự do người Việt tên Nguyễn Thành Nghệ, một nhà báo bị lãng quên trong dòng chảy lịch sử, thay vì nhiếp ảnh gia Nick Út như thế giới đã biết đến trong suốt nửa thế kỷ qua.
Trong phim, đạo diễn Bảo Nguyễn và nhiếp ảnh gia Gary Knight đã tiến hành điều tra với sự hỗ trợ của công ty pháp lý INDEX, phỏng vấn 55 nhân chứng. Họ kết luận Nick Út không ở đủ gần hiện trường để bắt được khoảnh khắc lịch sử này.
Trong khi đó, nhiếp ảnh gia Nguyễn Thành Nghệ (87 tuổi) cho biết ông chụp bức ảnh kể trên ngày 8/6/1972 trong chuyến đi đến Trảng Bàng (Tây Ninh), khi làm tài xế cho một đoàn nhà báo của Đài NBC.
Jenny Trang Lê và Nguyễn Thanh Nghệ tại buổi ra mắt phim "Stringer" trong khuôn khổ Liên hoan phim Sundance tại Hoa Kỳ
© Getty Images / Maya Dehlin Spach
Sau chuyến đi, ông Nghệ bán bức ảnh trên cho Associated Press với giá chỉ có 20 USD. Ông chia sẻ thêm, Associated Press đã đưa cho ông một bản sao nhưng vợ ông đã hủy đi vì không muốn các con thấy khoảnh khắc kinh hoàng thời chiến.
Trong phim The Stringer còn có cảnh Carl Robinson – một cựu biên tập viên ảnh của Associated Press – khẳng định bức ảnh do một cộng tác viên địa phương mang đến và bị Horst Faas, trưởng nhóm nhiếp ảnh của Associated Press lúc bấy giờ, thay đổi tên tác giả.
Tại thảm đỏ buổi công chiếu phim The Stringer, ông Nguyễn Thành Nghệ đã xuất hiện và đưa ra tuyên bố ngắn gọn: "Chính tôi là người chụp bức ảnh đó".
Tuy nhiên, ông Nghệ không cho biết thêm lý do tại sao đến tận bây giờ mới tiết lộ thông tin chấn động này.
Nick Út nói gì?
Liên quan đến vụ việc, tạp chí Lao động xã hội đã liên hệ trực tiếp với nhiếp ảnh gia Nick Út để trao đổi về tranh cãi đang nổ rang quanh bức ảnh Em gái Napalm.
Theo Nick Út, AP đã tiến hành cuộc điều tra kéo dài 6 tháng và công bố báo cáo dài 23 trang, qua đó khẳng định không có bất cứ lý do gì để tin có bất kỳ ai khác ngoài ông là người chụp bức ảnh này.
Ông Nick Út cho biết, trong phim The Stringer, nhà sản xuất phim cho rằng, tác giả là tài xế cho NBC News vào thời điểm đó nhưng khi ấy, ông có tài xế riêng, đi xe riêng, và còn dùng xe đó đưa Kim Phúc đi cấp cứu.
“Bản thân tôi đã nhiều lần gặp người tự nhận là chụp bức hình đó ở Việt Nam và Mỹ, tại sao trước đó ông ta không hỏi tôi: “Vì sao ông lấy hình của tôi?”, - ông Nick Út đặt câu hỏi.
Nhiếp ảnh gia người Mỹ gốc Việt cho rằng, khi ông đã nổi tiếng gần 53 năm, người ta lại đòi làm phim về danh tính của người chụp “Em bé Napalm”.
Tại sao lại là thời điểm này, khi các nhân chứng gồm những nhà báo cùng thời với tôi hầu hết đã qua đời, hoặc đã ở ngưỡng 80-90 tuổi, không còn đủ sức khỏe và minh mẫn nữa? Họ thậm chí không hỏi tôi một câu. Tôi nghi ngờ người đó đang muốn tạo scandal để nổi tiếng”, ông Nick Út chia sẻ.
Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Bích Vân nhận bức “Em bé Napalm” do Nick Út trao tặng
© Ảnh : BTPN
Nhiếp ảnh gia cho hay, Kim Phúc và những bạn bè của ông trên toàn thế giới đều bênh vực ông, nên ông cũng không có gì phải sợ hay phiền muộn.
“Không ai thay đổi được sự thật tôi là tác giả “Em bé Napalm”, - Nick Út khẳng định.
Kể lại về ngày chụp bức ảnh là bước ngoặt trong sự nghiệp, Nick Út cho biết, tháng 8/1972, chiến sự xảy ra rất ác liệt tại Trảng Bàng, Tây Ninh. Hôm đó, một chiếc máy bay đã thả xuống đây 4 quả bom Napalm. Nhiều người chạy xuống bờ ruộng để tránh, còn ông thì đứng trên đường chụp, “lửa cách trăm thước nóng rực cả người”.
“Một bà cụ ẵm một em bé chừng ba tuổi, đứng trước mười mấy phóng viên báo chí khóc: “Cứu cháu tôi”. Tôi bấm máy, nhìn qua ống kính thấy thằng bé rũ xuống, bà cụ cũng nhìn xuống, tuyệt vọng: “Cháu tôi chết rồi”, - ông Út nhớ lại.
Sau đó, ông tiếp tục nhìn về hướng phía sau bà cụ, thì thấy một đám trẻ trong đó có một cô bé ở trần. Cô bé ấy chính là “em bé Napalm” – Kim Phúc. Khi đó, cả hai tay và lưng của Phúc đang cháy. Sở dĩ cô bé vẫn chạy được là nhờ chân không bị cháy.
“Tôi là người đầu tiên chạy về phía đó, các phóng viên thấy tôi chạy cũng chạy theo. Nhiều phóng viên nhưng tôi là người chụp được tấm hình đặc biệt đó vì trước đó, họ chụp nhanh quá hết cả phim, chưa kịp thay phim mới”, - Nick Út cho biết.
Theo ông, bức hình gây nhiều tranh cãi thời điểm đó vì đứa trẻ ở trần. Sếp của ông là người Đức - trưởng văn phòng AP tại Sài Gòn đã dũng cảm gửi về trụ sở AP tại New York. Người quản lý AP sau đó đã quyết định đem bức ảnh trên công bố đến toàn thế giới, để mọi người có thể xem được bộ mặt thật sự của chiến tranh.
Nick Út nhớ lại, sau vụ ném bom, khi các phóng viên khác bỏ về để kịp loan tin, thì ông ở lại, tưới 2 chai nước lên người Phúc, rồi nhờ tài xế của toà soạn chở Phúc đi bệnh viện. Ông nói: “Tôi không thể bỏ những đứa trẻ, tôi phải cứu nó”.
“Tôi bồng Phúc, những đứa trẻ lên sau, chúng sợ và đau, khóc rất lớn. Lúc ấy, tôi còn quá trẻ, tôi cũng không biết làm gì ngoài liên tục an ủi chúng là sắp tới nơi rồi, sẽ ổn thôi”, - ông nói.
25 Tháng Mười Hai 2023, 16:51
Khi đến bệnh viện Củ Chi, phía bệnh viện từ chối 3 lần vì không có thuốc, bắt ông đưa về Sài Gòn nhưng để đi về Sài Gòn thì phải mất 2 tiếng, sẽ không kịp. Ông phải đưa thẻ phóng viên ra thì họ mới đồng ý nhưng cho biết, “Phúc cháy hết lưng rồi, không cứu nổi đâu”. Thế mà, “nhờ trời thương, Phúc đã vượt qua”.
Theo Nick Út, trong những năm qua, ông luôn coi Kim Phúc như con gái mình, còn cô cũng coi ông như cha. Hai chú cháu thường xuyên trò chuyện, thi thoảng đi ăn cùng nhau hoặc tham gia một số sự kiện về bức ảnh “Em bé Napalm” ở cả Việt Nam và một số nơi trên thế giới.
“Người tự nhận là tác giả “Em bé Napalm” mấy chục năm qua cũng đâu có liên hệ, hỏi han gì Phúc. Khi nghe tin có người nói Nick Út không phải tác giả của “Em bé Napalm”, Phúc đã rất tức giận. Phúc cũng rất lo lắng cho tôi vì nhà tôi ở California, gần nơi xảy ra cháy rừng”, - Nick Út cho biết.
AP và Phan Thị Kim Phúc lên tiếng
Sau khi phim được công chiếu tại Liên hoan phim Sundance, Hãng thông tấn Associated Press (AP) đã nhanh chóng phát đi tuyên bố khẳng định, người chụp bức ảnh huyền thoại trên không ai khác ngoài nhiếp ảnh gia Nick Út.
Associated Press nhấn mạnh, kết luận trên được rút ra từ cuộc điều tra gấp rút kéo dài 6 tháng và hiện vẫn đang được tiếp tục.
Associated Press đã phỏng vấn nhiều nhân chứng, trong đó có cả các phóng viên nổi tiếng như Fox Butterfield, Peter Arnett hay thậm chí là nhân vật trong bức ảnh là Phan Thị Kim Phúc, cũng xác nhận thông tin cho biết Nick Út mới là tác giả bức ảnh Em bé Napalm.
Associated Press cũng đang thúc giục ê kíp làm phim The Stringer mau chóng bỏ những thỏa thuận không tiết lộ (NDA) đang ràng buộc các nhân chứng để hãng có thể điều tra sâu hơn.
Đại diện của AP cho biết thêm, họ ngạc nhiên và thất vọng khi tổ chức này bị miêu tả trong The Stringer có hành vi gây khó dễ cho ê kíp làm phim trong quá trình điều tra.
Ngoài Associated Press, luật sư của nhiếp ảnh gia Nick Út - ông James Hornstein - cũng gửi thư yêu cầu dừng việc chiếu phim The Stringer nhưng không thành.
"Chúng tôi nhất định sẽ đính chính những cáo buộc này tại tòa án và minh oan cho danh tiếng của Nick Út", - luật sư James Hornstein phát biểu, một ngày sau khi The Stringer công chiếu.
Trong văn bản do luật sư của ông Nick Út gửi đến Công ty NCR còn có phát biểu của Phan Thị Kim Phúc, cho biết rằng mình đã từ chối tham gia cung cấp thông tin cho phim tài liệu này vì bà nghĩ nó sai sự thật.
Đồng thời, bà Kim Phúc còn khẳng định không chỉ có bà mà còn cả chú bà sẵn sàng làm chứng cho Nick Út, bởi ông chính là người đã đưa bà đến bệnh viện để chữa trị vết bỏng.
Bức ảnh Em bé Napalm, còn gọi là The Terror of War, ghi lại khoảnh khắc bé gái 9 tuổi Kim Phúc và nhiều em nhỏ khác đang tháo chạy khỏi các vụ ném bom Napalm xuống khu vực.
Bức ảnh không chỉ phơi bày sự kinh hoàng của chiến tranh Việt Nam, mà còn giúp Nick Út đoạt giải Pulitzer danh giá, góp phần để lại di sản lẫy lừng cho ông trong làng báo chí thế giới.
Được biết, liên hoan phim Sudance do Viện Sudance tổ chức, là liên hoan phim thường niên tổ chức tại Mỹ. Năm nay Liên hoan phim Sundance diễn ra từ ngày 23/1 đến 2/2.
