Những ngọn núi lửa có thể hủy diệt châu Âu: Khi nào "sát thủ của nhân loại" thức giấc?
© AP Photo / Marco Di Marco
Đăng ký
Bỗng nhiên, một đám mây đen khổng lồ bốc lên từ một ngọn núi lửa mà từ lâu ai cũng tưởng là đã ngủ yên. Bầu trời tối sầm lại, rồi những cột tro bụi phun trào từ núi lửa che lấp hoàn toàn mặt trời, nhấn chìm mọi thứ trong bóng tối tuyệt đối. Một tiếng nổ kinh hoàng vang lên, và "cơn mưa" đá cùng tro bụi bắt đầu rơi xuống.
Khung cảnh kinh hoàng này không phải là sản phẩm của trí tưởng tượng mà là một mô tả nhẹ nhàng về cách một ngọn núi lửa bị lãng quên từ lâu có thể thức dậy một ngày nào đó. Một số trong số chúng hiện đang phát ra những tín hiệu đáng báo động.
Sát thủ trên hòn đảo thiên đường
Một trong những "gã khổng lồ thầm lặng" này là núi lửa Santorini trên hòn đảo cùng tên ở biển Aegean. Vào khoảng giữa thiên niên kỷ thứ hai trước Công nguyên, ngọn núi lửa này đã xóa sổ hoàn toàn một nền văn minh từng sinh sống tại đây.
Chính Santorini đã tạo ra hòn đảo này, nhưng trong vụ phun trào kinh hoàng đó, phần lớn hòn đảo đã sụp đổ và chìm sâu hàng trăm mét dưới nước.
Hiện tại, ngọn núi lửa này đang có dấu hiệu hoạt động trở lại, khiến các chuyên gia vô cùng lo lắng.
Ảnh chụp từ trên không của thị trấn chính Fira và miệng núi lửa Santorini
© Getty Images / Athanasios Gioumpasis
"Tôi cảm thấy tình hình rất đáng báo động. Santorini là một ngọn núi lửa lớn và nghiêm trọng. Tôi đã thấy các báo cáo về các hoạt động địa chấn, và chúng trông giống như 'chuỗi động đất' thường xuất hiện trước một vụ phun trào," – nhà núi lửa học, tiến sĩ khoa học địa chất và khoáng vật học, giáo sư Khoa Địa chất tại Đại học Quốc gia Moscow (MGU) Pavel Plechov nói với Life.ru.
Nỗi lo càng tăng lên khi ở Hy Lạp dường như không có đủ các chuyên gia núi lửa trình độ cao để phản ứng kịp thời trong trường hợp xảy ra kịch bản xấu nhất.
"Nếu một núi lửa phun trào giữa biển Địa Trung Hải mà không có ai tiên đoán được, không phải vì chúng ta không có khả năng, mà đơn giản là không có ai để làm việc đó", – giáo sư MGU bày tỏ lo ngại.
Hậu quả của một vụ phun trào như vậy vẫn chưa thể xác định, nhưng điều đáng buồn là Santorini không phải là ngọn núi lửa duy nhất ở châu Âu đang phát ra tín hiệu đáng lo ngại.
Siêu núi lửa từng tiêu diệt người Neanderthal
Vào năm 2023, giới khoa học cũng đặc biệt quan tâm đến núi lửa Campi Flegrei. Nằm gần thành phố Naples, nó là mối đe dọa đối với hàng triệu người Ý đang sinh sống ngay trên miệng núi lửa.
Không giống như các núi lửa truyền thống, Campi Flegrei trông giống như một vùng trũng – một khu vực rộng hàng chục km vuông, nơi có nhiều tòa nhà sinh sống.
Năm 2023, núi lửa này đã khiến các nhà địa chấn học vô cùng lo lắng.
"Một vụ phun trào có thể xảy ra trong thời gian tới", – các nhà nghiên cứu từ Đại học College London (UCL) và Viện Nghiên cứu Địa vật lý và Núi lửa học Quốc gia Ý (NGV) cho biết.
Quang cảnh cánh đồng Flegrei
May mắn thay, những lo ngại này vẫn chưa trở thành hiện thực, nhưng các cảnh báo không phải là vô căn cứ: Theo một số nhà khoa học, chính vụ phun trào khủng khiếp của Campi Flegrei cách đây 40.000 năm đã góp phần vào sự tuyệt chủng của người Neanderthal.
Một số người chết ngay trong vụ phun trào, số khác bị diệt vong do biến đổi khí hậu thảm khốc sau đó. Hàng nghìn tấn tro bụi và đá bốc lên khí quyển, che khuất mặt trời và tạo ra một "mùa đông hạt nhân".
Thật đáng sợ khi nghĩ đến hậu quả nếu Campi Flegrei lại thức giấc. Và đó vẫn chưa phải là mối đe dọa lớn nhất.
Siêu núi lửa có thể làm thay đổi khí hậu toàn cầu
Ở phía bên kia địa cầu, siêu núi lửa Yellowstone – đã ngủ yên hơn 600.000 năm – dường như vừa "chuyển mình".
Vào tháng 1 năm 2025, nhóm các nhà địa chất Mỹ do giáo sư Clifford Tarber từ Đại học Wisconsin-Madison phát hiện các khối magma khổng lồ bên dưới Yellowstone đang di chuyển về phía đông bắc công viên.
Điều đáng lo ngại nhất là hiện tại, lượng magma tích tụ trong các hồ chứa phía đông bắc của núi lửa này gần bằng lượng magma đã có trước lần phun trào lớn của nó cách đây 1,3 triệu năm.
May mắn thay, xác suất xảy ra một vụ phun trào vẫn rất thấp, chỉ ở mức phần trăm rất nhỏ.
Nhưng nếu gã khổng lồ này thức dậy, Trái Đất có thể bước vào một kỷ băng hà mới với những hậu quả không thể lường trước.
Một trận động đất tại Yellowstone có thể kích hoạt sự phun trào của hàng trăm núi lửa khác trên Trái Đất, gây ra những cơn sóng thần quét sạch các thành phố ven bờ Thái Bình Dương và Đại Tây Dương.
Hiện tại, những cảnh báo chỉ là dự đoán, nhưng lịch sử đã chứng minh thiên nhiên luôn có cách nhắc nhở con người về sức mạnh thực sự của nó.
