Kinh tế Việt Nam chờ cú nhảy vọt
© Ảnh : TTXVN - Nguyễn Khánh Hòa
Đăng ký
Việt Nam đang đứng trước cơ hội, vận hội mới cho quá trình tăng tốc và phát triển. Chuyên gia cho rằng, để đạt tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới, mọi cấu phần của nền kinh tế phải tạo bước nhảy vọt, từ các ngành quy mô nhỏ đến khu vực công nghiệp – dịch vụ, tất cả đều cần chuyển dịch lên mức tăng trưởng cao hơn.
Việt Nam sẽ phải đối mặt với những vấn đề gì từ bên trong và bên ngoài khi bắt đầu bước vào giai đoạn tăng trưởng và phát triển mới?
Việt Nam cần xác lập mô hình tăng trưởng mới
Phát biểu tại diễn đàn Kinh tế Tài chính Việt Nam “Định vị Việt Nam trong bối cảnh mới và tầm nhìn chiến lược kinh tế tài chính giai đoạn 2026-2030, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, Việt Nam đang đứng trước một giai đoạn phát triển mới với nhiều mục tiêu chiến lược đã được đặt ra trong bối cảnh cũng rất mới.
Ông phân tích, từ bên ngoài, kinh tế-chính trị thế giới tiếp tục biến động mạnh, đặc biệt từ tháng 4/2025 khi căng thẳng thuế quan, xung đột địa chính trị và nhiều điểm nóng an ninh leo thang, khiến môi trường toàn cầu thêm bất định và tác động đa chiều tới kinh tế Việt Nam.
Trong nước, giai đoạn 2024-2025 chứng kiến hàng loạt định hướng chiến lược và chính sách đột phá được Đảng và Chính phủ ban hành, tạo nền tảng cho tăng trưởng nhanh và bền vững. Từ tháng 7/2025, việc sắp xếp bộ máy, tổ chức lại không gian lãnh thổ tiếp tục được triển khai, mở ra nguồn lực mới cho phát triển.
Với Việt Nam, yêu cầu phát triển đặt ra cấp bách là đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
Điều này đòi hỏi Việt Nam phải định vị lại mình trong bối cảnh mới, tạo đột phá trong huy động nguồn lực, đổi mới mô hình tăng trưởng và mở rộng không gian phát triển theo chiều hướng bền vững.
“Việt Nam cần xác lập mô hình tăng trưởng mới, trong đó: năng suất các nhân tố tổng hợp, hiệu quả đầu tư, đột phá khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo phải trở thành nền tảng cốt lõi”, Thứ trưởng nói.
Mô hình này đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa các động lực tăng trưởng truyền thống (đầu tư, xuất khẩu và lao động) với các động lực tăng trưởng mới (kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tri thức, kinh tế tuần hoàn…).
Cùng với đó, việc xác lập mô hình tăng trưởng mới đòi hỏi sự cộng hưởng và liên kết chặt chẽ giữa các thành phần kinh tế, trong đó Nhà nước giữ vai trò kiến tạo và dẫn dắt, tập trung vào hạ tầng chiến lược và thiết lập khung khổ pháp lý minh bạch, kinh tế tư nhân là động lực sáng tạo và lan tỏa đổi mới, đóng vai trò đầu tàu trong các ngành kinh tế số, công nghiệp chế biến, dịch vụ chất lượng cao.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng là nguồn lực bổ sung có chọn lọc, định hướng để gắn kết chuyển giao công nghệ thế hệ mới và tiêu chuẩn quốc tế (ESG). Đồng thời, Thứ trưởng cũng cho rằng, Việt Nam cần khai thác hiệu quả không gian tăng trưởng mới từ các vùng, địa phương và các cực tăng trưởng; phát huy vai trò đầu tàu của các vùng động lực.
Đây không chỉ là yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng mà còn là một định hướng chiến lược để Việt Nam hiện thực hóa các mục tiêu đến năm 2030 và 2045.
Theo ông Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính, giai đoạn 2024-2025, kinh tế Việt Nam duy trì được đà phục hồi tích cực, một số động lực quan trọng như quyết tâm chính trị cao, sự ổn định của khu vực nông nghiệp, sự phục hồi của công nghiệp gắn với xuất khẩu và mức tăng trưởng ấn tượng của khu vực dịch vụ.
Tiến sĩ Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế và tài chính (Bộ Tài chính) trình bày tham luận tại Diễn đàn
© Ảnh : TTXVN - Nguyễn Khánh Hòa
Chuyên gia đánh giá, môi trường vĩ mô của Việt Nam tiếp tục ổn định, lạm phát được kiểm soát, lãi suất ở mức hợp lý, tiêu dùng nội địa phục hồi và đầu tư phát triển được củng cố.
Dù vậy, Việt Nam được chỉ ra rằng vẫn còn một số hạn chế mang tính cấu trúc như năng suất lao động còn thấp, già hóa dân số diễn ra nhanh chóng, những điểm nghẽn trong thể chế hạ tầng và chất lượng nguồn nhân lực.
Ông Nguyễn Như Quỳnh cho rằng, để đạt mục tiêu tăng trưởng trong giai đoạn tới, Việt Nam cần chuyển dịch đồng bộ cả ba khu vực: từ khu vực sản xuất nhỏ lẻ đến công nghiệp - dịch vụ hiện đại.
Việt Nam trước ngã rẽ quan trọng
Các ý kiến tại diễn đàn cho thấy, nhìn chung, Việt Nam đang đứng trước một thực tế không hề bi quan nhưng cũng không quá lạc quan.
Cơ cấu tăng trưởng lạc hậu, nguy cơ có thể bị tụt hậu, có thể không thoát ra được khỏi bẫy trung bình đặt Việt Nam đứng trước ngã ba đường, chưa kể, đất nước có thể sẽ phải đối mặt với thực trạng về các điểm nghẽn lớn còn dai dẳng chưa thể xử lý đồng bộ.
Theo báo Công Luận dẫn lời PGS.TS Bùi Tất Thắng, nguyên Viện trưởng, Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũ), để nền kinh tế không rơi vào bẫy thu nhập trung bình và nguy cơ tụt hậu xa hơn thì tăng trưởng vẫn là mệnh lệnh quan trọng nhất.
Tuy nhiên, PGS. Thắng cho rằng, đã đến lúc cách tăng trưởng cũng không thể chỉ coi là mệnh lệnh quan trọng nhì bởi nó quyết định cả độ nhanh lẫn độ bền của tăng trưởng. Kinh nghiệm thực tế nhiều thập kỷ qua của thế giới cho thấy, khi đã đạt tới ngưỡng của nước thu nhập trung bình thì không ít nền kinh tế đã không dễ dàng nhanh chóng vượt qua giai đoạn này để chuyển sang ngưỡng thu nhập cao mà đành nằm lại đó một thời gian rất dài.
Giới kinh tế gọi hiện tượng này là bị rơi vào “bẫy thu nhập trung bình”. Tăng trưởng cao để nhanh chóng vượt qua “bẫy thu nhập trung bình”, cũng đồng thời vượt qua nguy cơ tụt hậu xa hơn đang là nhiệm vụ và cũng là thách thức lớn nhất hiện nay.
Câu chuyện của Việt Nam thì hiện nay thách thức lớn nằm ở chỗ tạo dựng được niềm tin vào môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, thông thoáng, minh bạch và hấp dẫn (thể chế dung hợp) đối với các nhà đầu tư (cả FDI lẫn ĐI, cả các tập đoàn lớn lẫn các doanh nghiệp vừa và nhỏ, kể cả hộ gia đình) bằng các chính sách cụ thể.
Đó chính là điều kiện khả thi của mục tiêu tăng trưởng hai con số mà xu hướng chính sách hiện nay nhất định phải theo đuổi. Theo TS. Nguyễn Như Quỳnh thì điểm cần nhấn mạnh chính là tư duy mới, phương thức lãnh đạo mới, mô hình tăng trưởng mới, khơi thông nguồn lực không gian mới. Trong đó tư duy phát triển mới có tính bao trùm.
Chuyên gia quốc tế TS Jochen M. Schmittmann đánh giá cao năng lực chống chịu của nền kinh tế Việt Nam trước các biến động toàn cầu. Ông cho hay, tăng trưởng kinh tế duy trì ở mức cao, tiêu dùng và đầu tư trực tiếp phục hồi, xuất khẩu tăng mạnh so với cùng kỳ.
Chuyên gia cảnh báo hai thách thức dài hạn xu hướng tăng trưởng chậm lại khi thu nhập bình quân tăng và lợi thế dân số vàng thu hẹp.
TS Jochen M. Schmittmann đặc biệt đánh giá vai trò của năng suất lao động, coi đó là yếu tố quyết định tăng trưởng bền vững, ông lưu ý, năng suất không phải là tất cả, nhưng về lâu dài thì đó là yếu tố quyết định và Việt Nam cần cải cách mạnh mẽ hơn.
Ông Jochen Schmittmann, Đại diện thường trú Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tại Việt Nam, Lào và Campuchia trình bày tham luận tại Diễn đàn
© Ảnh : TTXVN - Nguyễn Khánh Hòa
Chuyên gia cũng khuyến nghị, Việt Nam cần tiếp tục duy trì khuôn khổ tài khóa trung hạn thận trọng, sử dụng linh hoạt dư địa chính sách để hỗ trợ đầu tư và an sinh xã hội khi cần thiết. Đồng thời, cần hiện đại hóa chính sách tiền tệ, phát triển thị trường vốn theo chuẩn mực quốc tế, nhằm nâng cao khả năng huy động nguồn lực cho phát triển.
“Tăng trưởng trung hạn của Việt Nam phụ thuộc lớn vào tiến độ cải cách và khả năng nắm bắt cơ hội từ tái cấu trúc nền kinh tế toàn cầu”, ông nói.
